Kilka tygodni temu ukazał się w Kurii Generalnej Karmelitów Bosych w Rzymie tzw. „Conspectus Ordinis” z wykazem stanu Zakonu, jego prowincji, klasztorów i innych instytucji na dzień 30 kwietnia 2021 roku. Publikacja ta ukazuje się zazwyczaj raz na sześć lat, z okazji Kapituły Generalnej Zakonu, a takowa odbędzie się w najbliższych dniach, od 30 sierpnia do 14 września w Rzymie. Przeglądając „Consepectus” nie można nie cieszyć się, że niektóre klasztory karmelitańskie na świecie przyjęły patronat i noszą wezwanie św. Rafała Kalinowskiego, naszego rodaka beatyfikowanego w 1983 i kanonizowanego w 1991 roku. Są to klasztory karmelitów bosych w Bangalore-Divya Sadan w Indiach, w Sampharam w Tajlandii i w Usolu Syberyjskim nad Bajkałem. Ponadto także wspólnoty karmelitańskiego zakonu świeckich w Des Plaines w Stanach Zjednoczonych i w Goma nad jeziorem Kivu w Kongu obrały za patrona świętego karmelitę bosego z Polski.
Warto nadto, przypomnieć, w odniesieniu do zagranicznych patronatów św. Rafała Kalinowskiego, że przy klasztorze karmelitów bosych w Munster (USA) istnieje „Polish School of St. Raphael Kalinowski” i takaż sala przyjęć dla pielgrzymów („Reception Hall of St. Raphael”), a w Centrum Duchowości Karmelitańskiej „Avila Center” w Dublinie imię św. Rafała nadano bibliotece i czytelni („Library of St. Raphael) i umieszczono tam obraz św. Rafała, pędzla niedawno zmarłej s. Michaeli Korneckiej OCD z Katowic.
O św. Rafale Kalinowskim pamięta też jego rodzinne Wilno i Wileńszczyzna. Portret świętego znajduje się m.in. w skarbcu Sanktuarium Ostrobramskiego, a jego obraz w kościele pw. Ducha Świętego, w którego zakrystii (dawnym dominikańskim chórze zakonnym) jest też popiersie św. Rafała, a kolejny jego obraz, w pozycji klęczącej przed wizerunkiem Matki Bożej Ostrobramskiej, w salce katechetycznej. Nadto u wileńskich sióstr benedyktynek znajduje się obraz Matki Bożej Ostrobramskiej w otoczeniu św. Rafała i św. Faustyny Kowalskiej, pędzla Anny Krepsztul. W miejscowości Niemież (Nemežis) nieopodal Wilna erygowano parafię pod wezwaniem św. Rafała i jego patronat przyjęła też miejscowa szkoła.
Także na Ukrainie, w Charkowie, karmelici bosi założyli parafię pw. Matki Bożej Szkaplerznej i św. Rafała Kalinowskiego, obsługiwaną dziś przez dominikanów. Z kolei w Berdyczowie, narodowym sanktuarium maryjnym Ukrainy, karmelici bosi umieścili bardzo duży, bo posiadający wymiary 4 m 17 cm x 2 m 0,5 cm. obraz św. Rafała – kopię jego obrazu beatyfikacyjnego, powstałą w pracowni malarskiej Iryny i Larisy Godónow. Natomiast w Konotopiu, mieście w którym Józef Kalinowski stacjonował przez kilka miesięcy w 1859 roku, jako inżynier projektujący linię kolejową Odessa-Kijów, 8 czerwca 2008 roku odsłonięto upamiętniającą go tablicę w kościele p.w. Matki Bożej Fatimskiej.
Nadto w Kurii Generalnej Zakonu w Rzymie można oglądać obraz namalowany z okazji beatyfikacji o. Rafała przez artystę Antoniego Missori. Zaś na obrazie Świętych Karmelu, pędzla Alfredo Romagnoli, wiszącym w atrium Papieskiego Instytutu Duchowości i Papieskiego Wydziału Teologicznego „Teresianum” w Rzymie przy Międzynarodowym Kolegium Karmelitów Bosych, nie trudno nie dostrzec oblicza o. Rafała Kalinowskiego, pierwszego duchowego syna św. Jana od Krzyża kanonizowanego w Kościele. Apoteozę Świętych Karmelu, ze św. Rafałem Kalinowskim umieszczonym tuż przy św. Janie od Krzyża, namalował też na zwieńczeniu zakrystii bazyliki p.w. św. Teresy od Jezusa w Rzymie br. Serafino Melchiore OCD (patrz zdjęcie). W Rzymie jeszcze, w niedawno zniesionym kanonicznie klasztorze mniszek „Tre Madonne”, powstał rozpowszechniony na licznych reprodukcjach obraz św. Rafała Kalinowskiego, patrona ekumenizmu (z czterema gołąbkami, symbolizującymi siostrzane Kościoły: katolicki, prawosławny, anglikański i protestancki, będącymi w locie ku Chrystusowi przez Maryję), a w Neapolu obraz św. Rafała w klasztorze karmelitów bosych wyszedł spod pędzla o. Vincenzo Caiffa OCD. Chciejmy też odnotować obraz św. Rafała Kalinowskiego z Madonną Ostrobramską w tle, wykonany na Malcie i czczony w kościele karmelitańskim w Ta’ Xbiex oraz obraz z klasztoru sióstr karmelitanek bosych z Cebu na Filipinach.
Liczne są też płaskorzeźby, rzeźby i pomniki św. Rafała Kalinowskiego. Odnotujmy najpierw jego posąg odlany w brązie przez artystę Mario Rudelli i czczony w bazylice „Corpus Christi” w Mediolanie, czy figurę św. Rafała, dłuta Kazimierza Szczeciny z parku klasztornego w Munster (USA), a także ceramikę z klasztoru „Desierto de Las Palmas” w Hiszpanii, czy rzeźbę z kapliczki w ogrodzie karmelitów bosych w Grazu, gdzie o. Rafał odbywał swój zakonny nowicjat. Spotykamy również witraże św. Rafała i jeden z nich znajduje się w kaplicy Domu Polskiego im. Jana Pawła II w Rzymie przy Via Cassia. W tymże domu, w kolekcji medali związanych z Polską i wybitych z różnych okazji, znajdujemy wybite w Mediolanie przez pracownię „Colombo-Noviglio Medaglie”, dwa medale św. Rafała. Pierwszy wykonano z okazji beatyfikacji w 1983 r. Ma on średnicę 5 cm. i przedstawia na awersie półpostać o. Rafała ze złożonymi rękami, wpatrzonego w oblicze Madonny Ostrobramskiej, a na rewersie ulicę Ostrobramską z Sanktuarium Matki Bożej Miłosierdzia i herbem Zakonu. Napisy zaś informują: „B. Raphael Kalinowski 1983-1907 / a S.S. Joanne Paulo II / Cravoviae 22 VI 1983” (awers) i „Ostra Brama / B.V.M. de Misericordia / Vilna” (rewers). Drugi, wybity z okazji kanonizacji św. Rafała, przedstawia na awersie świętego z rozłożonymi rękoma i napisem w obwodzie: „1835 / Raphael Kalinowski / 1907 / Sanctorum albo adscriptus a Joanne Paolo II”. Na rewersie natomiast, po obu stronach krzyża nawiązującego swym kształtem do herbu karmelitańskiego, umieszczono kontury watykańskiej Bazyliki św. Piotra i Sanktuarium Ostrobramskiego, a pod nimi herb Jana Pawła II i godło Polski. Wymowny w treść napis przedstawia zsyntetyzowane orędzie świętego dla Kościoła, dla Zakonu i dla Polski („Ecclesiae lumen / Carmeli gloria / Poloniae decus”) i podaje datę kanonizacji, która odbyła się w czterechsetlecie śmierci św. Jana od Krzyża: „Romae / 17 XI 1991 / IV saeculo a morte S. Joannis a Cruce”. Medal ma średnicę 6 cm.
Mówiąc o kulcie świętego, nie sposób nie przywołać przynajmniej ważniejszych miejsc, gdzie znajdują się jego relikwie. Otóż artystycznie wykonany relikwiarz z cząstką kości św. Rafała, ofiarowany przez delegację Kurii Generalnej Zakonu Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II w dniu 4 września 1983 roku, znajduje się w kaplicy relikwii w bazylice św. Piotra na Watykanie. Relikwie „ex ossibus” św. Rafała Kalinowskiego zostały też umieszczone w ołtarzu katedry w Nowosybirsku, w katedrze w Irkucku, w kościele katolickim w Tomsku. Znajdują się one także, wraz z relikwiami św. Faustyny Kowalskiej, w ołtarzu z obrazem Jezusa Miłosiernego w Wilnie. Relikwie znajdują się także w wielu innych miejscach świata, prawie we wszystkich klasztorach karmelitańskich.
W końcu zauważmy, że św. Rafała Kalinowskiego ogłosiła swym patronem organizacja „Polish Nobles League” w Ottawie (Kanada) i odwołuje się do niego, jako do „swojego” świętego, włoska organizacja „Associazione Luci sull’Est”. A w Brazylii, w Kurytybie, w dzielnicy Pinheirinho, istnieje nawet ul. Św. Rafała Kalinowskiego.
Pominęliśmy powyżej przejawy kultu św. Rafała wyrażające się w publikacjach. Jest to bowiem łatwe do sprawdzenia, gdyż obejmująca prawie tysiąc fiszek jego bibliografia została wydana w 1994 roku przez Archivum Bibliographicum Carmelitanum w Rzymie, z późniejszymi uzupełnieniami.
Niech jednak to, jakkolwiek szybkie i z pewnością niekompletne przywołanie światowych patronatów, miejsc i przejawów kultu św. Rafała Kalinowskiego będzie zachętą do szerzenia jego czci i inspirowania się jego duchowością. Będziemy nadto wdzięczni, za wszelkie uzupełniające informacje w tym przedmiocie.
o. Szczepan T. Praśkiewicz OCD
szczpn@gmail.com