W czterechsetną rocznicę męczeńskiej śmierci św. Jozafata Kuncewicza arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk będzie przewodniczył w bazylice św. Piotra Boskiej Liturgii ku czci tego świętego. O jego życiu i działalności, także w kontekście toczącej się obecnie wojny na Ukrainie, opowiedział Radiu Watykańskiemu o. Robert Łysejko – przełożony generalny Zakonu św. Bazylego Wielkiego (bazylianów). Podkreślił, iż można go uznać za patrona jedności a jego świadectwo “zachęca nas do odwagi w demaskowaniu grzechu i do modlitw o nawrócenie wroga”.
Św. Jozafat Luncewicz zginął śmiercią męczeńską 12 listopada 1623 w Połocku na dzisiejszej Białorusi. W 1877 bł. Pius IX ogłosił go świętym jako pierwszego przedstawiciela katolickiego Kościoła wschodniego, a jego doczesne szczątki znajdują się pod ołtarzem św. Bazylego Wielkiego w bazylice św. Piotra. I tam właśnie zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK) będzie przewodniczył liturgii w 400. rocznicę męczeństwa tego biskupa unickiego. Jednym z koncelebransów będzie przewodniczący Rady Konferencji Biskupów Europy (CCEE) abp Gintaras Grušas – metropolita Wilna, gdzie urodził się przyszły święty.
O. Łysejko przypomniał, że św. Jozafat żył w czasie, gdy prastara metropolia kijowska przeszła po zawarciu w 1596 Unii Brzeskiej spod jursydykcji Patriarchatu Konstantynopolskiego pod jurysdykcję papieża, odnawiając w ten sposób jedność z Biskupem Rzymu z czasów pierwotnego Kościoła chrześcijańskiego. “Jako bazylianin, kapłan i wreszcie jako biskup święty ten zawsze próbował prowadzić do jedności, przede wszystkim z Chrystusem, powierzone mu osoby” – powiedział rozmówca mediów watykańskich. Jednocześnie zaprzeczył twierdzeniom niektórych środowisk, jakoby Jozafat usiłował nawracać prawosławnych na katolicyzm, gdyż – jak zaznaczył – “jego życie i postępowanie były zupełnie odmienne”.
Wstąpił on do wileńskiego klasztoru Trójcy Przenajświętszej i tam szukał jedności z Chrystusem przez modlitwę osobistą i liturgiczną oraz głęboką ascezę. Gdy tam wstępował, klasztor był w stanie upadku materialnego i duchowego, w którym już prawie nikogo nie było i zanikło życie monastyczne. Ale własnym przykładem zdołał przyciągnąć w ciągu kilku lat wielu młodych ludzi. Później doprowadził do jedności z Chrystusem liczne dusze ludzkie, gdyż był wielkim wyznawcą, głoszącym Jego Słowo i Ewangelię, wzywającym do nawrócenia i pokuty – mówił dalej generał bazylianów. “I głównie z tego powodu Jozafat jest apostołem i męczennikiem jedności, dlatego na jego działalność złym okiem patrzyli ci, u których jego wypowiedzi poruszały sumienia. Nie chcieli oni sluchać słów prawdy od św. Jozafata i właśnie gniew i złość stały się przyczyną jego męczeństwa” – podkreślił mówca.
Zwrócił następnie uwagę, iż bazylianie są od początku XX wieku jedynym zakonem mniszym w łonie UKGK. “Odnowiony po czasach upadku przez św. Jozafata i metropolitę Józefa Welamina Ruckiego zakon ten stał się siłą, która prowadziła do rozwoju metropolii kijowskiej w jedności z papieżem. W ciągu minionych lat nie tylko głosił on Ewangelię, ale również kształcił ludzi, prowadząc liczne szkoły, które tworzyły «zdrową tkankę» społeczeństwa” – tłumaczył o. Łysejko. Dodał, że zakon miałteż drukarnie (z których najsławniejsza była w Poczajowie), skąd wychodziły książki nie tylko kościelne i liturgiczne, lecz także dla ludu w jego języku. Pomagało to wzrastać społeczeństwu, gdyż jeśli umie ono czytać, to ma dostęp do różnych źródeł wiedzy i zyskuje wewnętrzną wolność.
Nawiązując do toczącej się obecnie wojny na Ukrainie rozmówca rozgłośni papieskiej zauważył, że św. Jozafat “może nas nauczyć takich podstawowych spraw, jak odwaga w demaskowaniu grzechu i próba wzrastania w prawdzie Chrystusowej”. W kontekście samej wojny wspomniał o dwóch skrajnościach; z jednej strony mamy przebaczać swym wrogom i nie bronić nartodu ukraińskiego – taką postawę można nazwać “fałszywym pacyfizmem”. Z drugiej strony mamy do czynienia z zemstą, gdyż wróg niszczy dziś nasz naród. Tymczasem Ewangelia uczy nas czegoś innego: mamy umieć przebaczać wrogowi, nie dążąc do jego unicestwienia, ale działając na rzecz jego nawrócenia – podkreślił zakonnik. Przypomniał Jezusowe wezwanie do modlitw za swych nieprzyjaciół i do miłowania ich, nie żeby nie przeciwstawiać się stosowanej przezeń przemocy, lecz aby uczynić wszystko, co w naszej mocy, w celu jego nawrócenia, aby wróg stał się bratem.
I to robił św. Jozafat jako kapłan i biskup: próbował nawracać do prawdy Chrystusowej tych wszystkich, którzy byli daleko od Ewangelii i udało mu się nawrócić ludzi zarówno za swego życia, jak i po swym męczeństwie, albowiem wielu jego przeciwników stało się prawdziwymi chrześcijanami tylko dlatego, że widzieli przykład posługi św. Jozafata dla Chrystusa w prawdzie – powiedział generał bazylianów.
Nawiązując do faktu, że Jozafat zginął z rąk rozwścieczonego tłumu, który nie przyjmował jego idei jedności, wyraził przekonanie, iż tolerancja w kontekście ewangelicznym oznacza postawę szacunku wobec kogoś, kto ijest inny niż my. Szanujmy to, że każdy ma swoje ograniczenia i że aby dojść do prawdy i zrozumiec orędzie Chrystusa, trzeba czasu, jest to ciągły wzrost, ciągłe rozważanie Słowa Bożego – tłumaczył o. generał. Wyjaśnił, że na tym polega tolerancja, to znaczy tolerowanie ograniczeń innych osób, także wlasnych. Jednocześnie trzeba samemu być prawdomównym i dyskutując w dialogu międzyreligijnym, zawsze trzeba szukać prawdy Boga, i to nie tylko po to, aby zwyciężył mój pogląd, ale aby szukać tego, co pomaga nam żyć w jedności i wzajemnej miłości, zdolnej również do wyrzeczenia się pewnych rzeczy. Albowiem bez takich wyrzeczeń nie da się osiągnąć jedności i miłości chrześcijańskiej z braćmi z innych religii. “Dlatego być tolerancyjnym jest zawsze szukaniem tej prawdy o Bogu, który nas stworzył braćmi i siostrami” – zakończył swą wypowiedź o. Łysejko.
kg/KAI