W połowie maja br. w Stanach Zjednoczonych ukazała się książka „The Sound of Silence. The Life and Cancelling of a heroic Jesuit Priest” (Dźwięk Ciszy. Życie i uciszenie bohaterskiego kapłana-jezuity). Opowiada ona o życiu i dokonaniach zmarłego prawie 4 lata temu o. Paula Mankowskiego (1953-2020) – wybitnego amerykańskiego biblisty, filologa i pisarza, który odważył się krytykować poglądy niektórych swych wpływowych współbraci zakonnych za ich „neomodernizm”.
Praca jest dziełem dziennikarki i pisarki telewizyjnej Karen Hall, znanej m.in. z takich seriali telewizyjnych, jak „Judging Amy“ i „M*A*S*H”, która opisała m.in. swoją znajomość z jezuitą i łaskę swojego nawrócenia na katolicyzm pod jego wpływem. Wcześniej zbiór jego artykułów i esejów opracował i wydał w 2021 r. znany publicysta katolicki George Weigel.
O życiu i karierze naukowej o. Mankowskiego można dowiedzieć się z artykułu związanego z jego pogrzebem (3 września 2020), opracowanego przez prowincję Środkowego Zachodu Towarzystwa Jezusowego. Nie ma tam jednak żadnych konkretnych wzmianek o jego polemikach ze swoimi konfratrami zakonnymi, np. z o. Robertem Drinanem (1920-2007), nazywanym „ojcem chrzestnym «aborcyjnej» Partii Demokratycznej”. („Żaden inny ksiądz katolicki nie przyczynił się bardziej niż on do sformułowania prawa proaborcyjnego” – tak określił go o. Raymond J. de Souza SJ z „National Catholic Register” w rozmowie z autorką książki).
Innym znanym jezuitą, z którym ks. Mankowski polemizował nt. LGBT, był o. James Martin – autor książki “Building a Bridge (How the Catholic Church and the LGBT Community Can Enter into a Relationship of Respect, Compassion, and Sensitivity” (Budowanie Mostów. Jak Kościół katolicki i wspólnota LGBT mogą wejść w relacje szacunku, współczucia i wrażliwości). O..Mankowski skrytykował tę pozycję.
W nekrologu Prowincji nie wspomniano też o „uciszeniu” go przez władze zakonne, które pozwoliły mu wypowiadać się publicznie tylko na temat filologii biblijnej. W tej sytuacji, nie mogąc już pisać pod swoim swoim nazwiskiem, używał pseudonimu „Diogenes”.
Poglądami zmarłego z zamiarem ich „odkneblowania” zajęli się więc wspomniani G. Weigel i ostatnio Karen Hall. W wywiadzie dla „National Catholic Register” z 17 czerwca wyjaśniła, że napisała swą książkę „częściowo po to, by przywrócić [zakonnika] czytelnikom i słuchaczom, aby ludzie mogli go lepiej poznać”. Zaznaczyła przy okazji, że pewien jej znajomy po przeczytaniu wcześniej egzemplarza jej książki miał do niej żal, że nie przedstawiła go „temu facetowi”, ale i tak okazało się, że on już żył, gdy poznała swego przyjaciela.
„Moja książka zawiera wiele niepublikowanych tekstów, z e-maili, które wymienialiśmy przez lata, i mogę powiedzieć z własnego doświadczenia, że uzewnętrznienie jego głosu uchroniło mnie przed pokusami przeciwko nadziei, gdy widziałam, jak modernizm sieje spustoszenie w Świętej Matce Kościele. Tak jak w przypadku ignacjańskiego nakazu, aby «szeroko rozgłaszać» imię Chrystusa, wierzę, że powinniśmy szeroko rozbrzmiewać także imieniem i głosem o. Paula Mankowskiego «ku większej chwale Bożej [ad majorem Dei gloriam – hasło jezuitów – KAI]” – powiedziała K. Hall.
Paul Mankowski urodził się 15 listopada 1953 w South Bend w stanie Indiana. Najpierw studiował filologię klasyczną i filozofię na Uniwersytecie w Chicago, uzyskując pierwszy stopień naukowy bakałarza sztuk (B.A). następnie 5 września 1976 w Berkeley w stanie Michigan wstąpił do Towarzystwa Jezusowego, po czym 13 czerwca 1987 święcenia kapłańskie, a śluby wieczyste złożył 12 grudnia 2012 r. w kaplicy Domu Ignacego na kampusie Uniwersytetu Loyola w Chicago. Uzyskał też tytuły magistra filologii klasycznej na Uniwersytecie Oksfordzkim (1983), magistra teologii i licencjat ze świętej teologii w Weston Jesuit School of Theology (1987) oraz doktorat z porównawczej filologii semickiej na Uniwersytecie Harvarda (1997). Mankowski był profesorem języków Starego Testamentu w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie (1994-2009). Po powrocie do Stanów Zjednoczonych wykładał w Graham School of General Studies na Uniwersytecie w Chicago (2010-11).
Był bardzo lubiany i szanowany przez naukowców z Instytutu Lumen Christi w Chicago a jego śmierć pozostawiła tam ogromną pustkę. Zawsze orientował się we współczesnych wydarzeniach w Kościele, polityce i kulturze i był gotów przedstawić swoje poglądy zawsze zakorzenione w tradycji Kościoła i prawowierności. Za krytykowanie neomodernistycznych, jego zdaniem, opinii swoich kilku wpływowych braci pozbawiono go prawa wypowiadania się publicznie poza wykładami z filologii biblijnej.