Parafia rzymskokatolicka św. Mikołaja w Kijowie poprosiła Franciszka o “pomoc w zwróceniu świątyni jej prawowitym właścicielom”. W liście do papieża księża i świeccy po raz kolejny wspomnieli, iż kościół nie przeszedł ostatecznie na ich własność, mimo podpisania z władzami memorandum w tej sprawie. Zgodnie z tym dokumentem parafia miała zacząć korzystać z tego obiektu z dniem 1 czerwca, ale do dzisiaj to nie nastąpiło. W dawnej świątyni do dzisiaj mieści się od ponad 42 lat Narodowy Dom Muzyki Organowej i Kameralnej.
Autorzy listu zwrócili uwagę, że już ponad miesiąc minął od czasu, gdy władze złamały kolejną obietnicę zwrotu “naszej świątyni, która na naszych oczach niszczeje i z perły architektury, ozdoby naszego miasta bardzo szybko może się stać ostateczną ruiną”. Wyrazili wielki ból, że “praca naszych przodków jest tak zhańbiona i zniweczona. Każdy z nas, gdy nadejdzie taki czas, będzie odpowiadał na pytanie: co zrobił, aby zachować to dzieło dla przyszłych pokoleń”.
Oprócz zwrócenia się do Ojca Świętego wierni utworzyli fundację dobroczynną na rzecz odnowienia budynku.
Starania o odzyskanie zabytkowego obiektu z początku XX wieku parafianie kijowscy podejmują od początku lat dziewięćdziesiątych ub. stulecia. W połowie listopada 2021 zapowiedziano już oficjalnie, że nastąpi to 1 czerwca br. Tego dnia w uroczystej oprawie ogłoszono oficjalnie zwrot kościoła. Z tej okazji biskup kijowsko-żytomierski Witalij Krywicki przewodniczył tam nabożeństwu z udziałem przedstawicieli Stolicy Apostolskiej, innych wyznań oraz wielu kijowskich kapłanów i wiernych.
Pozdrowienia zebranym przekazał minister kultury i polityki informacyjnej Ołeksandr Tkaczenko, zapewniając wszystkich obecnych, że odtąd z tego budynku będzie rozbrzmiewała modlitwa do Boga.
Tymczasem w dwa dni później Ministerstwo Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy zaprzeczyło, jakoby przekazało oficjalnie katolikom kijowskim należący niegdyś do nich stołeczny kościół. Według resortu ciągnąca się ponad 30 lat sprawa nie zostanie uregulowana, dopóki władze nie znajdą nowego pomieszczenia dla mieszczącego się dotychczas w świątyni Narodowego Budynku Muzyki Organowej i Kameralnej. Zaznaczono też, że w związku ze zbrojną agresją Rosji wcześniejsze ustalenia nie mogą być wykonane w pełnym zakresie i w oznaczonym terminie.
Wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku w stylu neogotyckim kościół św. Mikołaja jest jednym z arcydzieł sławnego w tamtym czasie miejscowego architekta Władysława Horodeckiego i należy do najpiękniejszych budowli Kijowa.
Do połowy XIX stulecia w mieście istniała tylko jedna świątynia katolicka – kościół św. Aleksandra, który, choć duży jak na tamte czasy, mógł pomieścić najwyżej nieco ponad tysiąc osób. Tymczasem liczba wiernych przekraczała wówczas 35 tys. (w połowie byli to Polacy), co stanowiło prawie 14 proc. mieszkańców miasta. Nieustannie zabiegali oni o zezwolenie na budowę nowego obiektu.
Kierownictwo i nadzór nad budową powierzono wspomnianemu Włąysławowi Horodeckiemu, cieszącemu się wówczas sławą jednego z najlepszych architektów w mieście, podczas gdy wystrojem wnętrza zajął się włoski mistrz Elio Sala.
21 sierpnia 1899 wmurowano uroczyście kamień węgielny pod przyszły kościół. 19 grudnia 1909 ówczesny biskup pomocniczy łucki, żytomierski i kamieniecko-podolski Antoni Karaś w obecności tysięcy wiernych konsekrował nową świątynię. Jej pierwszym proboszczem został pochodzący z Niemirowa na Podolu ks. Józef-Jan Żmigrodzki. Doczekał on czasów sowieckich i w 1930 został skazany na 7 lat obozu pracy, ale zmarł już przed końcem wyroku, w 1935 na Wyspach Sołowieckich. W 1938 bolszewicy zamknęli kościół a parafia przestała istnieć. Budynek ograbiono z cennych rzeczy a w środku urządzono magazyn.
Wskutek ostrzału artyleryjskiego podczas walk o Kijów jesienią 1943 uszkodzono mury i część wystroju wnętrza. Gmach odbudowano po wojnie, niszcząc jednak przy tym cenne witraże i malowidła, a do odnowionych pomieszczeń przeniesiono Państwowe Archiwum Obwodu Kijowskiego. Na wieżach (wysokości 55 m) umieszczono urządzenia do zagłuszania zachodnich rozgłośni radiowych. Postanowieniem Rady Ministrów ówczesnej Ukraińskiej Republiki Sowieckiej z 13 grudnia 1979 dawną świątynię zamieniono na Republikański Dom Muzyki Organowej i Kameralnej. Na miejscu głównego ołtarza stanęły organy sprowadzone z Czechosłowacji.
Pierwszą Mszę św. w byłym kościele odprawiono w styczniu 1992, a 25 czerwca 2001, podczas swego pobytu w Kijowie, odwiedził to miejsce Jan Paweł II. Do czasu ostatecznego zwrócenia gmachu jego współgospodarzami były wspomniany Narodowy Budynek Muzyki i parafia katolicka. Msze i nabożeństwa są tam odprawiane po ukraińsku, polsku, hiszpańsku i po łacinie.
kg (KAI/RISU) / Kijów