Muzeum Pamięci Holokaustu Stanów Zjednoczonych w Waszyngtonie i Fundacja Polanco – Archiwum Towarzystwa Jezusowego ARSI (Archivum Romanum Societatis Iesu) podpisały 27 lutego umowę o współpracy w celu udostępnienia i digitalizacji materiałów archiwów jezuickich dotyczących Holokaustu, pochodzących z okresu przed, w trakcie i po II wojnie światowej.
„Postępując zgodnie z zaleceniami papieża Franciszka z 2019 r., dającymi szeroki dostęp do materiałów archiwalnych związanych z pontyfikatem papieża Piusa XII, Muzeum podjęło inicjatywę obrazowania i udostępniania dokumentów w archiwach kościelnych na terenie Rzymu” – powiedział Zachary Levine, dyrektor ds. archiwalnych i kuratorskich w Muzeum Pamięci Holokaustu Stanów Zjednoczonych podczas uroczystego podpisania umowy w Kurii Generalnej Towarzystwa Jezusowego w Rzymie. Podkreślił, że materiały znajdujące się w rzymskim archiwum Towarzystwa Jezusowego „mają kluczowe znaczenie dla tego projektu”.
Levine podkreślił, że umowa ta „wyznacza historyczny moment w dokumentacji Holokaustu i świata rzymskokatolickiego, jego instytucji i zwierzchników w tamtym czasie”. Zaznaczył, że projekt umożliwi Archiwum Towarzystwa Jezusowego digitalizację setek tysięcy dokumentów związanych z Holokaustem. Ponadto będą one dostępne do badań w czytelni Muzeum Pamięci Holokaustu Stanów Zjednoczonych wraz z dokumentami z Apostolskiego Archiwum Watykańskiego, a także z Papieskiego Instytutu Santa Maria d’Anima.
Wśród zbiorów, jak zaznaczył Zachary Levine, jest list o. Jana Wojciechowskiego SJ, byłego kapelana Armii Krajowej, który jako naoczny świadek opisuje likwidację getta w Otwocku w sierpniu 1942 r., podczas której 7 tys. Żydów zostało wywiezionych do Treblinki, a ok. 3 tys. zostało zamordowanych na miejscu.
O. Antoine Kerhuel SJ, sekretarz Towarzystwa Jezusowego, stwierdził, że umowa jest „kamieniem milowym” w historii Archiwum Towarzystwa Jezusowego. Podkreślił, że współpraca z Muzeum Pamięci Holokaustu Stanów Zjednoczonych doskonale wpisuje się w misję zakonu na trzy istotne sposoby: „Pierwszym aspektem jest ochrona. Dając badaczom dostęp do cyfrowych wersji dokumentów, zapewniamy lepszą ochronę oryginalnych kopii papierowych. Po drugie, zachęca badaczy i ułatwia im korzystanie z naszych zasobów. I wreszcie, promuje badania oparte na tych dokumentach, wspierając kulturę studiów historycznych”.
Joseph Donnelly, ambasador USA przy Stolicy Apostolskiej, podziękował Towarzystwu Jezusowemu za otwarcie archiwów, ponieważ w ten sposób „możemy dowiedzieć się więcej”. Podkreślił również, że Papież Franciszek wskazał, że nie ma powodu, aby cokolwiek ukrywać. Ambasador Donnelly wyraził uznanie dla pracy Muzeum Pamięci Holokaustu Stanów Zjednoczonych, za stypendia i „za edukację całego świata” na temat Holokaustu.
Zachary Levine w rozmowie z Radiem Watykańskim powiedział, że w obliczu otwartości Papieża Franciszka, Muzeum Pamięci Holokaustu Stanów Zjednoczonych będzie bardzo zainteresowane digitalizacją innych dokumentów związanych z Holokaustem w innych archiwach kościelnych w Rzymie, zwłaszcza w różnych klasztorach, w których uratowano wielu Żydów.
Ks. Paweł Rytel-Andrianik, Vatican News PL/KAI
