„Komunia i świadectwo”. To hasło Synodu Biskupów dla Bliskiego Wschodu, który odbył się przed dwoma laty w Watykanie, stanowi również motyw przewodni papieskiego dokumentu będącego jego owocem. Posynodalna adhortacja apostolska Ecclesia in Medio Oriente zaczyna się słowami: „Kościół na Bliskim Wschodzie, który od zarania wiary chrześcijańskiej pielgrzymuje na tej błogosławionej ziemi, dziś nadal mężnie kontynuuje swoje świadectwo, które jest owocem życia w komunii z Bogiem i bliźnim”.
Na wstępie Papież zwraca uwagę na wielką różnorodność kulturową i obrządkową bliskowschodnich katolików. Zachęca ich, by wierni poszczególnym bogatym tradycjom doświadczali katolickiej jedności. Jedność jest życiem samego Boga. Ze względu na swe boskie pochodzenie komunia rozciąga się nie tylko na chrześcijan, ale otwiera się też na naszych braci żydów i muzułmanów oraz wszystkich ludzi.
Pierwsza część posynodalnej adhortacji o Bliskim Wschodzie ukazuje niełatwą sytuację tego regionu. Kościół wspiera tam wszelkie wysiłki na rzecz pokoju, a stanowisko Stolicy Apostolskiej w kwestii tamtejszych konfliktów czy statusu Jerozolimy i miejsc świętych jest znane. Duże znaczenie dla bliskowschodnich chrześcijan ma ekumenizm. Benedykt XVI zachęca różne wyznania chrześcijańskie do współpracy duszpasterskiej. Proponuje uzgodnienie wspólnego tłumaczenia modlitwy Ojcze nasz na języki współczesne regionu. Gdy chodzi o dialog międzyreligijny, przypomina, że żydów i muzułmanów łączy z nami wiara w jednego Boga. Musimy być świadomi żydowskich korzeni chrześcijaństwa, a z muzułmanami na Bliskim Wschodzie chrześcijanie dzielą to samo życie powszednie. Katolicy są tam w większości rodowitymi mieszkańcami, winni więc korzystać z pełnych praw obywatelskich. Wolność religijna, obejmująca też swobodę wyboru religii, jest świętym, niezbywalnym prawem.
Ojciec Święty wspomina też dwa nowe, przeciwstawne zjawiska, występujące również na Bliskim Wschodzie. Są to z jednej strony laicyzacja, a z drugiej fundamentalizm powołujący się na religię. Skrajny sekularyzm odmawia ludziom prawa do publicznego wyznawania wiary, inaczej niż zdrowa laickość, która zachowuje należny dystans między wiarą a polityką, jednak uważa za niezbędną ich współpracę. Natomiast fundamentalizm dotyka wszystkich, uniemożliwiając trwające od wieków współistnienie. Papież apeluje do żydowskich, chrześcijańskich i muzułmańskich zwierzchników religijnych regionu, by „poprzez swój przykład i nauczanie dokładali wszelkich starań w celu wyeliminowania tego zagrożenia”. Porusza też sprawę emigracji bliskowschodnich wyznawców Chrystusa, którzy przez wieki uczestniczyli w budowaniu swych krajów. Ich odpływ okalecza i zubaża narody.
„Bliski Wschód bez chrześcijan nie jest już Bliskim Wschodem, bo z innymi wierzącymi tworzą oni szczególną tożsamość tego regionu” – zauważa Benedykt XVI. Zwraca dalej uwagę na masowy napływ do silnych gospodarczo krajów bliskowschodnich pracowników z Afryki czy Dalekiego Wschodu. Apeluje do rządów przyjmujących ich państw o zapewnienie im wolności religijnej i umożliwienie budowy miejsc kultu.
W drugiej części adhortacji apostolskiej Ecclesia in Medio Oriente Ojciec Święty zwraca się do poszczególnych kategorii osób, składających się na Kościół katolicki na Bliskim Wschodzie – od patriarchów, biskupów, duchowieństwa i osób zakonnych po wiernych świeckich, rodziny, młodzież i dzieci. Wskazuje, jak mają tworzyć kościelną komunię i dawać świadectwo. Przypomina tu też obowiązek respektowania przez rodziców, wychowawców i instytucje publiczne praw dzieci od chwili poczęcia.
Ostatnia, trzecia część papieskiego dokumentu posynodalnego dotyczy chrześcijańskiego świadectwa katolików Bliskiego Wschodu. Ma ono wychodzić od Słowa Bożego i sakramentów. Papież proponuje m.in. ogłoszenie w poszczególnych krajach Roku Biblijnego, po którym można by organizować doroczne Tygodnie Biblijne. Pisząc o życiu sakramentalnym, zaleca też zawarcie z innymi Kościołami ekumenicznych porozumień w sprawie wzajemnego uznawania chrztu. Podkreśla znaczenie biblijnych pielgrzymek. Wyraża przy tym życzenie, „aby wierni na Bliskim Wschodzie sami mogli stać się pielgrzymami w tych miejscach uświęconych przez samego Pana i mogli mieć do nich swobodny, nieograniczony dostęp”.
Benedykt XVI wskazuje wreszcie potrzebę przekazywania wiary i prowadzenia nowej ewangelizacji. Pisze o roli kościelnych dzieł oświatowych, społecznych i charytatywnych. Należy rozpowszechniać znajomość Katechizmu Kościoła Katolickiego i nauki społecznej Kościoła. Formację biblijną trzeba uzupełniać patrystyką, sięgając do skarbów Ojców Kościoła Wschodu i Zachodu.
Na zakończenie adhortacji Ecclesia in Medio Oriente Ojciec Święty pisze m.in.: „Jako Następca Piotra nie zapominam o udrękach i cierpieniach wierzących w Chrystusa, zwłaszcza tych, którzy mieszkają na Bliskim Wschodzie. Właśnie dlatego w imię Boga proszę zwierzchników politycznych i religijnych społeczeństw nie tylko o złagodzenie cierpienia, ale wyeliminowanie powodujących je przyczyn. Wzywam ich, by uczynili wszystko co możliwe, żeby w końcu zapanował pokój”.
ak/ rv
POBIERZ PEŁNY TEKST ADHORTACJI W JĘZYKU POLSKIM (W PDF)
Fragment Adhortacji poświęcony życiu konsekrowanemu:
51. Monastycyzm w swoich różnych formach zrodził się na Bliskim Wschodzie i jest u źródeł niektórych znajdujących się tam Kościołów [47]. Oby mnisi i mniszki, którzy poświęcają swoje życie na modlitwę, uświęcając godziny dnia i nocy, obejmując swoimi modlitwami troski i potrzeby Kościoła oraz ludzkości, byli dla wszystkich nieustannym przypomnieniem znaczenia modlitwy w życiu Kościoła i każdego wierzącego. Niech klasztory będą również miejscami, gdzie wierni mogliby być wprowadzani w modlitwę!
52. Życie konsekrowane, kontemplacyjne i apostolskie, jest pogłębieniem konsekracji chrzcielnej. Zakonnicy i zakonnice starają się w istocie bardziej radykalnie naśladować Chrystusa przez profesję rad ewangelicznych: posłuszeństwa, czystości i ubóstwa [48]. Ofiarowanie siebie bez zastrzeżeń Panu i ich bezinteresowna miłość do każdego człowieka świadczą o Bogu i są realnymi znakami Jego miłości do świata. Życie konsekrowane przeżywane jako cenny dar Ducha Świętego jest niezastąpionym wsparciem dla życia i posługi Kościoła [49]. W tym sensie wspólnoty zakonne są prorockimi znakami komunii w ich Kościołach i w całym świecie, jeśli są one rzeczywiście budowane na słowie Bożym, wspólnocie braterskiej i świadectwie diakonii (por. Dz 2, 42). W życiu cenobitycznym powołaniem wspólnoty lub klasztoru jest być uprzywilejowanym miejscem zjednoczenia z Bogiem i jedności z bliźnim. Jest to miejsce, gdzie osoba konsekrowana uczy się zawsze rozpoczynać od Chrystusa [50], aby dochować wierności swojej misji w modlitwie i medytacji oraz aby być dla wszystkich wiernych znakiem życia wiecznego, które rozpoczyna się już tutaj na ziemi (por. 1 P 4, 7).
53. Zachęcam was wszystkich, którzy jesteście wezwani do sequela Christi [podążania za Chrystusem] w życiu zakonnym na Bliskim Wschodzie, abyście się dali zawsze uwieść słowu Bożemu, na wzór proroka Jeremiasza, i zachowywali je w swoim sercu jak ogień trawiący (por. 20, 7-9). Jest ono racją istnienia, oparciem, a także ostatecznym i obiektywnym punktem odniesienia waszej konsekracji. Słowo Boże jest prawdą. Będąc mu posłuszni, uświęcicie wasze dusze, abyście się szczerze wzajemnie miłowali, jak bracia i siostry (por. 1 P 1, 22). Niezależnie od statusu kanonicznego waszego instytutu zakonnego okażcie gotowość do współpracy, w duchu jedności z Biskupem, w działalności duszpasterskiej i misyjnej. Życie zakonne jest osobistym przyłączeniem się do Chrystusa, Głowy Ciała (por. Kol 1, 18; Ef 4, 15), i odzwierciedla nierozerwalną więź między Chrystusem a Jego Kościołem. W tym duchu wspierajcie rodziny w ich chrześcijańskim powołaniu i zachęcajcie parafie, aby otwierały się na różne powołania kapłańskie i zakonne. Przyczynia się to do umocnienia jedności dla świadectwa w łonie Kościoła lokalnego [51]. Niestrudzenie odpowiadajcie na wezwania ludzi naszych czasów, wskazując im drogę i głęboki sens ludzkiej egzystencji.
54. Pragnę dołączyć dodatkową uwagę, wykraczającą poza krąg jedynie osób konsekrowanych, skierowaną do wszystkich członków katolickich Kościołów Wschodnich. Dotyczy ona rad ewangelicznych, które charakteryzują zwłaszcza życie monastyczne, bowiem właśnie to życie zakonne odegrało decydującą rolę w powstaniu wielu Kościołów sui iuris, i nadal ją odgrywa w ich dzisiejszym życiu. Wydaje mi się, że wypadałoby medytować długo i starannie nad radami ewangelicznymi: posłuszeństwa, czystości i ubóstwa, aby odkryć dziś na nowo ich piękno, siłę ich świadectwa i ich wymiar duszpasterski. Nie jest możliwe wewnętrzne odrodzenie wiernych, wspólnoty wierzącej i całego Kościoła, jeśli nie nastąpi zdecydowany i bez niedomówień powrót, każdego według swego powołania, do quaerere Deum, poszukiwania Boga, które pomaga określić relację z Bogiem, z bliźnim i samym sobą oraz żyć nią w prawdzie. Dotyczy to z pewnością Kościołów sui iuris, ale także Kościoła łacińskiego.
______
47 Por. JAN PAWEŁ II, List apost. Orientale Lumen (2 maja 1995): AAS 87 (1995), 745-774.
48 Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 44; Dekr. o przystosowanej odnowie życia zakonnego Perfectae caritatis, 5; JAN PAWEŁ II, Posynodalna adhort. apost. Vita consecrata (25 marca 1996), 14. 30: AAS 88 (1996), 387-388 i 403-404.
49 Por. Propositio 26.
50 Por. KONGR. DS. INSTYTUTÓW ŻYCIA KONSEKROWANEGO I STOWARZYSZEŃ ŻYCIA APOSTOLSKIEGO, Instrukcja Rozpocząć na nowo od Chrystusa. Odnowione zaangażowanie życia konsekrowanego w trzecim tysiącleciu (19 maja 2002), Ench. Vat. 21, 372-510.
51 Por. KONGR. DS. INSTYTUTÓW ŻYCIA KONSEKROWANEGO I STOWARZYSZEŃ ŻYCIA APOSTOLSKIEGO oraz KONGR. DS. BISKUPÓW, Wytyczne dla wzajemnych stosunków między Biskupami i Zakonnikami w Kościele Mutuae relationes (14 maja 1978), 52. 65: AAS 70 (1978) 500-505. Odnośnie miejsca mnichów we wschodnich Kościołach katolickich patrz Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, kanony 410-572.
