W dniach od 14 do 21 lutego br. z ks. Krzysztofem Wałaszkiem CM i ks. Dariuszem Błaszczykiem CM odwiedziliśmy naszą misję w Biro w Beninie.
Benin jest stosunkowo małym państwem afrykańskim, położonym w Afryce Zachodniej nad Zatoką Gwinejską. Ogólna populacja kraju to około 11 mln ludności. Stolicą konstytucyjną jest miasto Porto Novo (260 tys.), ale największym ośrodkiem miejskim i zarazem siedzibą władz jest Kotonu (700 tys. mieszkańców). Nasza misja znajduje się w miejscowości Biro w północno-wschodniej części kraju w departamencie Borgou, którego stolicą jest Parakou (250 tys. mieszkańców). Misja, oddalona od Parakou około 80 km, jest usytuowana pomiędzy miastami N’Dali (25 tys.) i Nikki (66 tys.). W sumie odległość pomiędzy Kotonu a Biro to około 500 km, czyli 7-8 godzin jazdy samochodem.
W Beninie spotkamy zróżnicowany klimat. Południe to typowa strefa tropikalna, z wysokimi temperaturami i bardzo dużą wilgotnością. Natomiast w północnej części kraju dominuje klimat pozostający pod wpływem Sahary, z wysokimi temperaturami i suchym powietrzem. W konsekwencji na naszej misji znacznie lepiej znosi się upały, niż w południowej części kraju. Odpowiednio do klimatu rozwija się również roślinność: na południu to głównie palmy i namorzyny; na północy – sawanna z akacjami i baobabami.
Choć według ONZ Benin należy do najbiedniejszych krajów na świecie, Benińczycy jakoś sobie radzą i nie wydaje się, by na skalę masową cierpieli z głodu. W przeważającej części utrzymują się z rolnictwa, uprawiając kukurydzę, maniok, pochrzyn (ignam), fasolę, palmy i bawełnę. Na północy rozwija się również pasterstwo, głównie owiec, kóz i krów. Niewielki procent gospodarki Beninu stanowi przemysł wydobywczy (wapień, fosforyty, rudy chromu i żelaza), cementowy, włókienniczy i spożywczy.
Ewangelizacja Beninu rozpoczęła się w 1861 r. wraz z przybyciem z Europy dwóch misjonarzy ze Stowarzyszenia Misji Afrykańskich. W 1883 r. papież Leon XIII ustanowił prefekturę apostolską Dahomeju (nieistniejące państwo na terenie dzisiejszego Beninu), a w 1901 r. mianował pierwszego biskupa dla tego kraju, pochodzącego z Francji. Pierwszy rodzimy kapłan przyjął święcenia w 1928 r., a pierwszym rodzimym biskupem został w 1956 r. ks. Bernardin Gantin, arcybiskup metropolita Kotonu w latach 1960-1971, późniejszy kardynał-prefekt watykańskiej Kongregacji ds. Biskupów i dziekan Kolegium Kardynalskiego. Po 160 latach ewangelizacji katolicy stanowią jedną trzecią populacji kraju. W Beninie żyją również protestanci i muzułmanie (po niemal 25 proc. ludności), zaś 18 proc. Benińczyków wciąż wyznaje tradycyjne religie plemienne.
Nasza misja w Biro znajduje się na terenie diecezji N’Dali, która została erygowana w 1999 r. Według danych statystycznych, populacja diecezji to ponad 750 tys. ludności, z czego katolicy stanowią niespełna 6 proc. (43 tys.). W diecezji istnieje 14 parafii, w których pracuje 7 księży diecezjalnych, 14 księży zakonnych i 50 sióstr z różnych zgromadzeń.
Centrum naszej misji to kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Biro. Ponadto do misji należy 15 stacji z kaplicami w wioskach wokół Biro (najdalsza wioska oddalona jest o 30 km). Praca duszpasterska to przede wszystkim tzw. pierwsza ewangelizacja, czyli przygotowanie wiernych do chrzu, w czym duszpasterzom pomagają świeccy katechiści. Tylko w ostatnim roku chrzest przyjęło 111 osób dorosłych.
Polscy misjonarze przybyli do Biro w 2012 r. Byli to kolejno: ks. Stanisław Deszcz CM (proboszcz parafii, 2012-2021), ks. Rafał Brukarczyk CM (2012-2016), ks. Jarosław Lawrenz CM (2013-2015). Obecnie w Biro pracują ks. Jakub Hiler CM (od 2015; proboszcz od 2021) i ks. Paweł Jakób CM (od 2017). Mamy nadzieję, że wkrótce dołączą do nich kolejni. Oprócz codziennej pracy ewangelizacyjnej, dzięki wysiłkom naszych konfratrów na przestrzeni ostatnich 10 lat powstały w Biro: biblioteka, internat dla chłopców, przedszkole i szkoła podstawowa, a przede wszystkim nowy kościół parafialny i 5 nowych kaplic stacyjnych. Gorliwa posługa polskich misjonarzy zaowocowała także nowymi powołaniami do Zgromadzenia. Obecnie w Kamerunie studiuje filozofię 4 kleryków, a kolejnych 3 przygotowuje się do dalszej formacji w postulacie w Biro.
Podczas naszej wizyty w Beninie mieliśmy okazję spotkać się z konfratrami i kandydatami do Zgromadzenia, odwiedziliśmy siostry ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej od Cudownego Medalika, pracujące na naszej misji, uczestniczyliśmy w liturgiach w kościele parafialnym i kaplicach stacyjnych, zwiedziliśmy nowowybudowaną szkołę i internat, wzięliśmy udział w diecezjalnej pielgrzymce dzieci do sanktuarium maryjnego w Bembereke (w spotkaniu uczestniczyło ponad 2 tys. dzieci). Spotkaliśmy się również z ks. biskupem Martinem Adjou, miejscowym ordynariuszem, z którym rozmawialiśmy o przyszłości naszej pracy na terenie dieceji N’Dali. Ks. Biskup jest bardzo wdzięczny polskim misjonarzom za ich gorliwość i trud. Wielokrotnie podkreślał, że misja w Biro należy do najlepszych ośrodków duszpasterskich na terenie diecezji. Z wielkim entuzjazmem odniósł się do planów utworzenia domu kanonicznego naszego Zgromadzenia w Biro i do budowy Centrum Misyjno-Formacyjnego. Bardzo byśmy chcieli, by powstało ono jako wotum wdzięczności naszej Prowincji za 400 lat istnienia Zgromadzenia.
Szczególnym wyzwaniem dla naszej misji w Biro jest kwestia formacji kandydatów do Zgromadzenia. Obecnie wysyłamy ich na studia do Kamerunu, ale chcielibyśmy, by cała ich formacja odbywała się w Beninie, pod okiem polskich formatorów. Także ks. biskup Adjou wyraził nadzieję, że w krótkim czasie w Biro powstanie seminarium, w którym mogliby formować się także przyszli kapłani diecezjalni. Nasze plany, oczekiwania i nadzieje składamy w ręce Bożej Opatrzności…
Po zakończeniu niedzielnej Mszy św. w Biro spora grupa parafian spontanicznie przyszła, aby podziękować nam za posługę polskich misjonarzy. Pytali też o księży, którzy wcześniej pracowali w ich parafii: gdzie pracują, czy są zdrowi, czy o nich pamiętają; a także, czy ktoś nowy do nich przybędzie. Widzieliśmy w ich oczach autentyczną wdzięczność i radość, że misjonarze są z nimi.
My także pragniemy wyrazić słowa uznania i podziękowania dla naszych Konfratrów pracujących w Beninie. Dziękujemy za Waszą gorliwość i oddanie dziełu ewangelizacji. Dziękujemy także za bardzo serdeczne przyjęcie nas na misji.
Księże Jakubie i Księże Pawle, niech Pan Bóg błogosławi Wam i całej Wspólnocie, której służycie! Niech Pan Bóg błogosławi także tym, którzy Was wspierają duchowo i materialnie!
Paweł Holc CM, wizytator