Wielki Tydzień w Boliwii obchodzony jest nieco inaczej niż w Polsce – dzieli się o. Zbigniew Świerczek, długoletni misjonarz w tym kraju. Prócz powszechnych w kościele liturgii i nabożeństw tego szczególnego czasu, istnieje wiele zwyczajów, które są charakterystyczne dla chrześcijaństwa osadzonego w kulturze południowoamerykańskiej.
Niedziela PalmowaRozpoczynająca Wielki Tydzień Niedziela Palmowa jest dniem, w którym do kościoła przychodzą rzesze wiernych. Każdy obowiązkowo przychodzi z palmą. Jest ona najczęściej zrobiona z fantazyjnie splecionych liści palmy. Czasem są to dwa pasemka wycięte z liścia i złożone w kształcie krzyża. Takie plecionki palmowe sprzedawane są pod każdym kościołem. Palmy w tym klimacie są rośliną bardzo popularną, dlatego przygotowują je i sprzedają najczęściej ubodzy. W wioskach ludzie czasami przychodzą do kościoła z całymi roślinami kukurydzy. Wtedy palma niejednokrotnie przerasta tego, kto ją niesie. „Domingo de Ramos”, Niedziela Palmowa, w dosłownym tłumaczeniu oznacza „Niedzielę gałęzi”, dlatego też „palmy” święcone w tym dniu mogą być zarówno liściem prawdziwej palmy, jak i gałązką drzewa oliwnego, czy wspomnianą rośliną kukurydzy.
W dniu tym gromadzi się tak wielu wiernych, że często poświęcenie palm odbywa się na zewnątrz kościoła. Uczestnicy nabożeństwa chcą, by każda gałązka przy święceniu została obficie oblana wodą święconą, stąd też przy tym obrzędzie niejednokrotnie zużywa się kilka wiader wody. Nikomu też nie przeszkadza, że podczas poświęcenia palm, sam zostanie całkowicie zmoczony wodą.
Podczas świętowania Niedzieli Palmowej często odbywają się uroczyste procesje. Zdarza się, że misjonarz albo któryś z parafian przebrany jest za Pana Jezusa i dosiada prawdziwego osiołka. Na wschodzie kraju, na terenach dawnych redukcji, w wielu przedsionkach kościołów można spotkać rzeźbę osiołka z drewna, umieszczoną na podwoziu z kółkami. Na nią wsadzana jest figura Jezusa i taki osiołek ciągnięty jest podczas procesji.
W Niedzielę Palmową czyta się i przedstawia Mękę Pańską. Występują w niej aktorzy, którzy sami wypowiadają odpowiednie kwestie lub tylko odgrywają sceny misterium do czytanego tekstu.
Wielki CzwartekW dniu tym w kościołach na specjalnie udekorowanym ołtarzu wystawiony jest Przenajświętszy Sakrament. Wierni adorują Pana Jezusa Eucharystycznego, starając się przy tym odwiedzić przynajmniej siedem kościołów. Zdarza się, że wielu parafian przychodzi do swoich kapłanów, aby złożyć im życzenia.
Wielki PiątekW Boliwii prawie każda parafia posiada przynajmniej jedną figurę Pana Jezusa, którego ramiona są ruchome. Dlaczego? Jest to szczególnie ważne w Wielki Piątek, gdy po liturgii i adoracji Krzyża, figura Pana Jezusa jest z niego zdejmowana i wkładana do przeszklonej skrzyni – Grobu Pańskiego. Podczas tego obrzędu, przed złożeniem Zbawiciela do grobu, z rąk Pana Jezusa wyjmuje się gwoździe. Zadanie to powierza się dzieciom, wierząc, że nie popełniły one jeszcze ciężkich grzechów i dzięki swojej niewinności, godne są dostąpienia takiego zaszczytu. W Wielki Piątek w procesji niesiona jest skrzynia Grobu Pańskiego, figurka Matki Bożej Bolesnej z sercem przebitym mieczem, ubrana w żałobny strój oraz figura św. Jana z kielichem w dłoni. Skrzynię niosą wierni należący do Bractwa Grobu Pańskiego. Wyróżniają się oni ubiorem – najczęściej fioletową tuniką lub szarfą tego samego koloru, przewieszoną przez ramię lub szyję. Uczestnicy procesji zazwyczaj pokonują dość długą drogę. W jej czasie aktorzy odgrywają stacje Drogi Krzyżowej. Wierni mieszkający w domach, obok których przechodzi pochód, wystawiają przy drodze stoliki, na których podczas przystanków spoczywają przez chwilę niesione figury. Kapłan modli się wtedy za domowników i pokrapia ich wodą święconą.
W nocy w wielu parafiach wierni czuwają przy Grobie Pańskim wraz z Matką Bożą i św. Janem. Śpiewa się wówczas specjalne, tradycyjne pieśni, które wykonuje solista – rezador, będący często ich autorem. Jest to ważna tradycja – pieśni te przekazywane są często z pokolenia na pokolenie, a solista śpiewa je ze specjalnego, ręcznie pisanego śpiewnika. Podczas czuwania niektóre pieśni śpiewają także wspólnie wierni.
Wielka Sobota i Niedziela WielkanocnaW przeciwieństwie do naszych tradycji, w Boliwii nie święci się w tym dniu pokarmów. Liturgia Wielkiej Soboty nie różni się szczególnie tutaj od tej, którą przeżywamy np. w Polsce. Również Niedziela Zmartwychwstania w Boliwii niewiele różni się od zwykłych niedziel. Tylko niektóre parafie wprowadzają zwyczaj porannych procesji z figurą Jezusa Zmartwychwstałego.
Wierni w Boliwii są szczególnie wrażliwi na cierpienia Chrystusa i Jego Matki. Widoczne jest to w licznych, bardzo ekspresyjnych rzeźbach Ukrzyżowanego Jezusa oraz w tekstach modlitw i pieśni pasyjnych. Właśnie w tych cierpieniach tamtejsi ludzie odczytują wielkość miłości Zbawiciela.
Opowiedział o. Zbigniew Świerczek OFMConv
opr. Agnieszka Kozłowska / misje.franciszkanie.pl
