Istnieje szereg dokumentów zatwierdzonych przez papieży, które potępiają masonerię w każdej jej formie. Wolnomularstwo „z zasady neguje wartość prawdy objawionej”, odrzucając wszelką wiarę w dogmaty, których uczy Kościół. Religijny indyferentyzm masonów charakteryzuje się „koncepcją deistyczną”, niezgodną z koncepcją katolicką. Włoski portal internetowy La Nuova Bussola Quotidiana rozmawiał o złożonej relacji między masonerią a Kościołem katolickim z o. Zbigniewem Sucheckim, franciszkaninem, profesorem Papieskiego Wydziału Teologicznego św. Bonawentury – Seraphicum w Rzymie i jednym z czołowych znawców masonerii.
Ojcze Zbigniewie, jakie dokumenty na temat relacji między Kościołem a masonerią zasługują na wymienienie?
Kanon 2335 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r. stwierdza, że ci, którzy wstępują do masonerii lub innych podobnych stowarzyszeń, które sekretnie działają przeciwko Kościołowi, podlegają ipso facto ekskomunice Stolicy Apostolskiej. W ostatnich stuleciach masoneria, czy to regularna, legalna, nieregularna – bez różnicy – została potępiona przez różnych papieży w około sześciuset dokumentach. Ocena Kościoła na temat masonerii zawsze uwzględniała nie tylko fakt, że organizacja działa w ten czy inny sposób przeciwko Oblubienicy Chrystusa, ale bardziej ogólnie – jej filozoficzną i moralną sprzeczność z doktryną katolicką. Działo się tak począwszy od bulli ekskomuniki In eminenti apostolatus specula Klemensa XII z roku 1738, po deklarację Kongregacji Nauki Wiary z 26 listopada 1983 r., sporządzoną przez ówczesnego kardynała Josepha Ratzingera i zatwierdzoną przez św. Jana Pawła II. Oświadczenia Kościoła przeciwko masonerii powtarzane są na przestrzeni wieków i potwierdzają, że jak dotąd w prawodawstwie w tej sprawie nic się nie zmieniło. Jednak przypomnienie tej kwestii jest bardzo aktualne, ponieważ wielu katolików należy do masonerii.
Jakie były stanowiska, które pojawiły się na temat masonerii podczas Soboru Watykańskiego II?
Komisja Przygotowawcza Soboru Watykańskiego II zebrała w sześciu punktach propozycje biskupów i dokumentację, która wyraźnie dotyczyła masonerii. Dokument zatytułowano De secta Francomurariorum. Biskupi wyraźnie poprosili o potwierdzenie potępienia masonerii. W czasie Soboru Watykańskiego II byli i tacy, którzy próbowali przedstawić masonerię z innej perspektywy, dążąc do rewizji stanowiska zajmowanego w przeszłości przez Kościół. Między innymi temat dotyczący masonerii został przywołany przez kardynała Ernesto Ruffiniego podczas 89. Kongregacji Generalnej i trzykrotnie przez biskupa miasta Cuernavaca w Meksyku, Sergio Méndeza Arceo, który podczas 35. Kongregacji Generalnej podkreślał, że w masonerii jest wielu chrześcijan niekatolików, którzy – gdyby lepiej znali Kościół – mogliby być zaczynem do wyeliminowania z masonerii tego, co w niej antychrześcijańskie i antykatolickie. Podczas 71. Kongregacji Generalnej biskup S. Méndez Arceo, odnosząc się do masonerii, powiedział, że „prawa, które Kościół wielokrotnie ogłaszał przeciwko takim stowarzyszeniom, powinny zostać uchylone, aby nie zdarzyło się w Kościele oddzielanie dobra od zła, sprzeciwiające się nauce Chrystusa, który nauczał, że musimy zachowywać chwasty, aby nie wyrwać ich razem z pszenicą”.
Jak masoneria kwestionuje Kościół? Czy ta pozycja zmieniła się z biegiem czasu?
Nie zmienił się fakt, że masoneria kwestionuje Kościół w fundamentalny sposób. Ta okoliczność staje się szczególnie jasna, kiedy zastanowimy się, jakie konkretnie samookreślenie, jakie podstawy kulturowe, jaką koncepcję teraźniejszości i jaką perspektywę przyszłości przedstawili masoni jako duchowy i bojowy program w dokumencie: Teza na rok 2000, opublikowanym 22 lata temu. Zasadniczo zaprzecza się w nim wartości prawdy objawionej, a tym samym od początku wyklucza się religię objawioną.
Dlaczego wśród powodów niezgodności znajduje się pojęcie „prawdy” typowe dla masonerii?
W latach 1974-1980 Konferencja Episkopatu Niemiec powołała komisję, której zadaniem było oficjalne zbadanie zgodności współczesnego członkostwa w Kościele katolickim i masonerii. Po oficjalnych rozmowach między Kościołem katolickim a masonerią powstały ostateczne wnioski, w których ujawniono przyczyny niezgodności. Czytamy w nich, że „masoni zaprzeczają możliwości obiektywnego poznania prawdy. Względność każdej prawdy stanowi podstawę masonerii. Ponieważ wolny mason odrzuca jakąkolwiek wiarę w dogmaty, nie uznaje żadnego dogmatu nawet w swojej loży. Takie pojęcie prawdy nie jest zgodne z katolicką koncepcją prawdy, ani z punktu widzenia teologii naturalnej, ani teologii objawienia”.
W 1983 r. Kongregacja Nauki Wiary, kierowana wówczas przez kardynała Ratzingera, uznała potrzebę sporządzenia dokumentu o niezgodności między Kościołem a masonerią, pisząc, że „istnieje możliwość, iż wśród wiernych może rozprzestrzenić się błędna opinia, według której członkostwo w loży masońskiej jest teraz zgodne z prawem”. Czy nadal można powiedzieć, że inicjacja rytuałów masońskich stoi w wyraźnej sprzeczności z inicjacją sakramentów chrześcijańskich?
W centrum rytuałów masońskich znajduje się koncepcja „Wielkiego Architekta Wszechświata”. Pomimo manifestacji dobrej woli dopuszczającej możliwość przyjęcia jakiejkolwiek religii, jest to koncepcja deistyczna. To wyobrażenie uniwersalnego Architekta, który króluje w deistycznym oddaleniu, podważa fundamenty koncepcji Boga katolików i ich odpowiedzi wobec Niego, który wzywa ich jako Ojciec i Pan. Jak zauważono w końcowym oświadczeniu wspomnianej wyżej Deklaracji Konferencji Episkopatu Niemiec z 1980 r. dotyczącej przynależności katolików do masonerii, „wskazywane rozbieżności dotykają zatem podstaw chrześcijańskiej egzystencji. Dogłębne badania rytuałów masońskich i świata duchowego jasno pokazują, że równoczesne członkostwo w Kościele katolickim i masonerii jest wykluczone” .
tłum. Piotr Bielenin OFMConv
Zbigniew Suchecki (ur. 1960) – polski franciszkanin, teolog, kanonista, doktor obojga praw Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego, wykładowca Papieskiego Uniwersytetu Laterańskiego oraz Papieskiego Fakultetu św. Bonawentury w Rzymie, konsultor Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, postulator w procesie kanonizacyjnym ks. Jerzego Popiełuszki.
Warte polecenia w języku polskim:
- Z. Suchecki, Kościół a masoneria, Kraków 2002.
- Z. Suchecki, Masoneria w dokumentach Stolicy Apostolskiej i Kodeksie Prawa Kanonicznego, ze szczególnym uwzględnieniem dekretów Kongregacji Doktryny Wiary (1949-1983), w: W nurcie franciszkańskim, 7 (1998) s. 157–173.
- Z. Suchecki, Wolnomularstwo w dokumentach Stolicy Apostolskiej i Kodeksie Prawa Kanonicznego, ze szczególnym uwzględnieniem dekretów Kongregacji Doktryny Wiary (1949-1983), w: Prawo kanoniczne 41 (1998) nr 3-4, s. 167–220.