22 kwietnia 2023 roku odbędzie się w Paryżu beatyfikacja pięciu Męczenników z czasów Komuny Paryskiej. Pochodzili z dwóch wspólnot zakonnych: Zgromadzenia Najświętszych Serc Jezusa i Maryi oraz Zakonników Św. Wincentego a’Paulo. Dla obu Zgromadzeń, a także dla Archidiecezji Paryskiej będzie to wyjątkowo radosny dzień uroczystej proklamacji nowych błogosławionych Kościoła katolickiego, którzy dali odważne świadectwo wiary oraz miłości do Chrystusa i Kościoła podczas tragicznych wydarzeń paryskich 1871 roku.
Od lipca 1870 do lipca 1871 roku Francja przeżywała bardzo burzliwy rok: przegrana wojna z Prusami, stolica
oblężona przez wiele miesięcy, ostry ruch powstańczy. Wiktor Hugo nadał mu przydomek „strasznego roku”.
Komuna Paryska, choć wysuwała szereg słusznych postulatów, jak poprawa sytuacji bytowej robotników, bezpłatny dostęp do szkół dla wszystkich, ochrona pracy i płac, to jednak w sferze ideologicznej przyjmowała w większości bardzo wrogie nastawienie do Kościoła, podejmując szereg działań represyjnych wobec osób duchownych i instytucji kościelnych. W maju 1871 roku przewagę we władzach Komuny zyskali zwolennicy terroru, którzy zachęcali do ataków na obiekty publiczne, w tym świątynie, oraz bardzo szybko doprowadzili do egzekucji większości zakładników, między innymi arcybiskupa Paryża Georges’a Darboya.
W czasie wojny z Prusami Dom macierzysty Zgromadzenia Najświętszych Serc Jezusa i Maryi przy ulicy Picpus w Paryżu został przekształcony w „szpital polowy”. Siostry Najświętszych Serc opiekowały się tam rannymi żołnierzami. Niestety w czasie Komuny zaczęto upowszechniać fałszywe informacje i oszczerstwa na temat Domu zakonnego na Picpus oraz Sióstr, które nazywano „Białymi Damami”. Uważano, że klasztor wspomniany przez Wiktora Hugo w „Nędznikach” to właśnie Picpus. Zaczęły się więc pojawiać nagłówki typu: „Tajemnice klasztoru na Picpus”, czy „Zbrodnie zakonników z Picpus”. To wszystko rozbudzało tylko wyobraźnię Komunardów, którzy 12 kwietnia tłumnie wtargnęli do Domu, aby go splądrować. „Niestety” żadnych zbrodni nie odkryto. W zamian sprofanowano Najświętszy Sakrament oraz zabrano do więzienia 13 zakonników, a nieco później 84 siostry zakonne z Matką Generalną na czele. Większość z nich została po pewnym czasie zwolniona bądź wyzwolona przez nadciągające wojska rządowe. Z początkiem „krwawego tygodnia” część kapłanów przeniesiono jednak do więzienia La Roquette, które było przeznaczone dla więźniów skazanych na śmierć. Gdy 26 maja 1871 roku wojska rządowe podeszły pod La Roquette, wówczas pułkownik Federatów Émile Gois, nakazał Dyrektorowi więzienia wydanie 50 skazańców, w tym 10 losowo wybranych księży. Wśród nich znaleźli się ojcowie: Władysław Radigue, Polikarp Tuffier, Marcelin Rouchouze i Frézal Tardieu – wszyscy członkowie Rady Generalnej Braci Zgromadzenia Najświętszych Serc oraz o. Henri Planchat – pierwszy kapłan Zgromadzenia Zakonników Św. Wincentego a’Paulo (RSV). Zabrano ich na ulicę Haxo, na dziedziniec siedziby Gwardii Narodowej, gdzie zostali rozstrzelani przez rozjuszony tłum.
Można się zastanawiać, dlaczego spośród tak wielu osadzonych w więzieniu duchownych i świeckich właśnie ta grupa została wybrana do egzekucji, a spośród nich właśnie owych pięciu wspomnianych kapłanów zostanie ogłoszonych błogosławionymi? Z pewnością do tego grona mogliby dołączyć także inni duchowni i świeccy, którzy podobnie jak o. Henryk Planchat, o. Władysław Radigue i jego trzej Towarzysze przelali swoją krew za wierność Chrystusowi i Kościołowi dokładnie w tym samym czasie i tym samym miejscu. Zresztą w XIX wieku i na początku XX zainicjowano aż 4 procesy beatyfikacyjne Ofiar Komuny Paryskiej (w sumie 31 Sług Bożych). Ostatecznie jednak tylko proces czterech Męczenników z Picpus oraz O. Planchata został doprowadzony do pomyślnego końca. Zdecydowały o tym różne czynniki, ale także determinacja kolejnych Postulatorów generalnych Instytutu Zakonników Św. Wincentego a’Paulo oraz pozytywna odpowiedź Zgromadzenia Najświętszych Serc Jezusa i Maryi, które decyzją Kapituły Generalnej z 2012 roku wyraziło wolę kontynuacji procesu beatyfikacyjnego Męczenników z Picpus.
Nie bez znaczenia jest również historia życia owych pięciu zakonników. Wszyscy byli gorliwymi kapłanami oddanymi posłudze najuboższym, bądź wypełniającymi z pokorą powierzone im we wspólnocie zadania.
- Henryk Planchat, urodzony 8 listopada 1823 roku w La Roche-sur-Yon zasłynął jako ewangelizator peryferyjnych dzielnic Paryża, zamieszkiwanych głównie przez ubogich robotników, z których wielu było oddalonych od Kościoła. Za swoją gorliwość w poszukiwaniu zagubionych owiec zyskał przydomek „łowcy dusz”. Poświęcił się ciałem i duszą służbie młodzieży i rodzinom robotniczym. Troszczył się o formację dzieci przystępujących do Pierwszej Komunii Świętej, głosił liczne rekolekcje, opiekował się emigrantami i żołnierzami podczas oblężenia Paryża w 1870 roku, znajdował sposoby, aby nakarmić najuboższych w swojej okolicy. Jako pierwszy kapłan Instytutu Zakonników Św. Wincentego a’Paulo, budował swoich współbraci duchem wiary i pobożności, duchem modlitwy, pokuty i ubóstwa. Był sekretarzem Rady Generalnej swego Zgromadzenia. Podczas Komuny Paryskiej, w Wielki Czwartek, 6 kwietnia 1871 roku, został aresztowany przez powstańców i uwięziony, a następnie rozstrzelany na ulicy Haxo wraz z innymi więźniami 26 maja tego samego roku.
- Władysław Radigue urodził się 8 maja 1823 r. w Saint Patrice du Désert, na terenie diecezji Séez. W 1843 roku wstąpił do Zgromadzenia Najświętszych Serc Jezusa i Maryi. Śluby wieczyste złożył 7 marca 1845 roku, a święcenia kapłańskie przyjął 22 kwietnia 1848 roku. Jego beatyfikacja odbędzie się więc dokładnie tego samego dnia, w którym przed 175 laty został wyświęcony na kapłana. O. Władysław przez dwadzieścia lat był formatorem nowicjuszy, najpierw jako współpracownik Mistrza Nowicjatu, a następnie jako Mistrz. „Był żywą regułą Zgromadzenia, wzorem sumienności” – mówili jego byli nowicjusze. Wśród nich znajdował się św. Damian de Veuster SSCC, późniejszy Apostoł trędowatych na hawajskiej wyspie Molokai. W 1868 roku ojciec Radigue został Wikariuszem generalnym Zgromadzenia Najświętszych Serc i Przełożonym Domu macierzystego w paryskiej dzielnicy Picpus, pełniąc tę posługę aż do męczeńskiej śmierci 26 maja 1871 roku.
- Polikarp Tuffier urodził się 14 marca 1807 roku, w Le Malzieu, na terenie diecezji Mende. Pozbawiony ojca, otrzymał od matki wychowanie pełne żarliwej wiary, które otworzyło jego serce na powołanie zakonne. Profesję zakonną w Zgromadzeniu Najświętszych Serc złożył 14 maja 1823 roku. Wyświęcony na kapłana w 1830 roku wykonywał swoją posługę najpierw jako proboszcz w diecezji Rouen, następnie jako kapelan Sióstr Najświętszych Serc w różnych miastach, zanim został przedsiębiorczym przełożonym kolegiów Zgromadzenia w Cahors i Mende. Był człowiekiem bardzo pogodnym. Ci, którzy go znali mówili, że poświęcał wiele uwagi dziełom miłosierdzia i zarażał radością tych, którzy go otaczali. W 1863 roku Kapituła Generalna powierzyła mu urząd Prokuratora generalnego i Radnego generalnego, które pełnił aż do śmierci.
- Marcelin Rouchouze urodził się 14 grudnia 1810 roku w Saint-Julien-en-Jarez na terenie diecezji Lyon (obecnie Saint-Étienne). 2 lutego 1837 roku jako jeden z ostatnich złożył profesję zakonną na ręce zmarłego kilka tygodni później Założyciela Zgromadzenia Najświętszych Serc Jezusa i Maryi – Sługi Bożego o. Marii-Józefa Coudrin. Jako nauczyciel łaciny, matematyki i filozofii, został wysłany do Belgii, gdzie uczył w kolegiach Zgromadzenia. Był niezwykle sumienny i wymagający, a jednocześnie sprawiedliwy w kontaktach z uczniami. Z pokory uważał się za niegodnego przyjęcia święceń kapłańskich, jednak dzięki opinii św. Jana Marii Vianney’a, Proboszcza z Ars, dał się przekonać do przyjęcia tego sakramentu w wieku 42 lat. Był człowiekiem o prawym sercu i głębokiej duchowości. W 1865 roku został wezwany do Paryża, do Domu Macierzystego jako Sekretarz generalny Zgromadzenia, a następnie w roku 1870 został mianowany członkiem Rady Generalnej.
- Frézal Tardieu urodził się 18 listopada 1814 r. w Chasseradès, na terenie diecezji Mende. Profesję zakonną w Zgromadzeniu Najświętszych Serc Jezusa i Maryi złożył 6 kwietnia 1839 roku, a w 1840 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Pierwsze lata kapłaństwa spędził jako formator nowicjuszy w Paryżu, następnie został posłany się do Louvain, w Belgii, gdzie pełnił funkcję dynamicznego przełożonego i gorliwego propagatora Dzieła Misyjnego. W 1858 roku został powołany do nowicjatu w Issy-les-Moulineaux, koło Paryża, gdzie, podobnie jak o. Władysław Radigue, był przez pewien czas formatorem św. Damiana de Veuster. W 1860 roku został wybrany do Rady generalnej Zgromadzenia Najświętszych Serc, kontynuując jednocześnie nauczanie teologii dogmatycznej w miejscowym Seminarium. Oprócz doskonałych zdolności intelektualnych i pedagogicznych, wykazywał się wielką troską o przekaz wiary i niezwykłą miłością wobec ubogich.
W liście do Braci Najświętszych Serc skierowanym z okazji beatyfikacji Męczenników z Picpus, Przełożony Generalny Zgromadzenia, o. Alberto Toutin, napisał między innymi: „Męczeństwo jest jedną z łask, które płyną z naśladowania Jezusa. Jest także pokorną i mocną odpowiedzią na różne formy przemocy, jakie dominują w naszym świecie”. Przykład męczenników pokazuje, że można zło dobrem zwyciężać. Choć cena tego zwycięstwa może niektórym wydawać się zbyt wielka, warto pamiętać, że ostateczne słowo zawsze należy do Jezusa Chrystusa – Zwycięzcy śmierci.
O. Andrzej Łukawski SSCC
Ps. Uroczystość beatyfikacji Męczenników Paryskich 1871 roku będzie transmitowana przez francuską telewizję katolicką KTO. Obok podajemy link do transmisji: https://bit.ly/3UNyTt2