Na łamach włoskiej agencji katolickiej SIR metropolita Wiednia dokonał bilansu ostatnich dziesięciu lat jakie minęły od ukazania się adhortacji apostolskiej Jana Pawła II „Ecclesia in Europa” (o Kościele w Europie). Hierarcha twierdzi, że Europie potrzebna jest refleksja na temat podstawowych wartości, w które istotny wkład wniosło chrześcijaństwo.
Jego zdaniem, wielki projekt pokojowy, jakim jest Europa, nie może się udać, jeśli będzie się kierował wyłącznie pragmatyzmem. Europie, potrzebni są „wiarygodni posłańcy wiary, w których życiu odbija się piękno Ewangelii” – zaznaczył kard. Schönborn.
Przewodniczący austriackiego Episkopatu nawiązał w ten sposób do punktu 49 papieskiej adhortacji z 2003 roku stwierdzającego, że „świadomość misyjna w każdym chrześcijaninie jest dziś potrzebna bardziej niż kiedykolwiek dotąd”.
Według arcybiskupa Wiednia, należy wspierać i rozwijać przechodzenie od wiary ugruntowanej zwyczajami społecznymi do wiary osobistej, dojrzałej, mocnej i opartej na refleksji. Dlatego – jak podkreśla kard. Schönborn – chrześcijanie są wezwani do tego, by „kultywować wiarę, która pozwoli im na krytyczny dialog ze współczesną kulturą” – tak, aby móc skutecznie wpływać na kulturę, gospodarkę, społeczeństwo i politykę.
Taką „udaną syntezą prawdziwej służby Ewangelii nadziei, będącą jednocześnie konkretnym potencjałem nadziei dla Europy, jest konkretnie działająca miłość: działalność charytatywna chrześcijan” – stwierdził kard. Schönborn. Dodał, że Kościół powinien patrzeć na Europę z sympatią, która nie zamyka oczu przed tym, co nie jest zgodne z Ewangelią, ale jednocześnie „docenia każdy pozytywny element”.
Trwałe znaczenie w analizie sytuacji Kościoła w Europie ma, zdaniem arcybiskupa Wiednia, ta część papieskiego dokumentu, która mówi o zatroskaniu sytuacją demograficzną Starego Kontynentu.
Zmniejszenie się liczby urodzin jest w dalszym ciągu „oznaką zakłóconego stosunku do własnej przyszłości”, czytelnym wyrazem „braku nadziei” i „znakiem »kultury śmierci«, widocznym we współczesnym społeczeństwie” – uznał kard. Schönborn.
Dlatego też – jak zwrócił uwagę – było ze wszech miar na czasie zwołanie w październiku 1999 roku specjalnego Synodu Biskupów na temat „Jezus Chrystus, żyjący w swoim Kościele – źródłem nadziei dla Europy”, którego „podsumowaniem” była ogłoszona 28 czerwca 2003 roku adhortacja apostolska „Ecclesia in Europa”.
W Zgromadzeniu Specjalnym Synodu Biskupów, który obradował w Watykanie w dniach do 1 do 23 października 1999 roku, Kościół w Polsce reprezentowało 15 osób. Powołaną przez Konferencję Episkopatu Polski delegację tworzyli: prymas Polski, kard. Józef Glemp, arcybiskupi-metropolici: Henryk Muszyński z Gniezna, Józef Michalik z Przemyśla i Tadeusz Gocłowski z Gdańska oraz biskupi: Alfons Nossol z Opola, Andrzej Suski z Torunia i Adam Lepa z Łodzi.
Ojcami synodalnymi byli także mianowani osobiście przez Ojca Świętego kard. Franciszek Macharski z Krakowa, a także metropolita lubelski, abp Józef Życiński oraz przełożony Polskiej Prowincji Dominikanów, o. Maciej Zięba.