28 marca 2015 r. o godz. 19.30 odbędzie się w bazylice Braci Mniejszych w Katowicach-Panewnikach IX Misterium Męki Pańskiej “Kalwaria Śląska”. Jest ono nabożeństwem wprowadzającym w Tajemnicę Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Modlitwa, obraz i dźwięki są tymi czynnikami, przez które aktorzy oraz osoby zaangażowane w przygotowanie Misterium chcą nas przybliżyć do Jezusa. Rok temu (2014) odbyło się VIII Misterium Męki Pańskiej „Kalwaria Śląska”. Organizatorami Misterium byli: Parafia św. Ludwika IX i Wniebowzięcia NMP w Panewnikach, Wyższe Seminarium Duchowne Zakonu Braci Mniejszych w Panewnikach i Franciszkańskie Centrum Młodzieżowo-Powołaniowe „Trzej Towarzysze” w Chorzowie. Aktorami w Misterium byli klerycy naszego Seminarium oraz Młodzież. Kilkudziesięcioosobowa grupa aktorów wspomagana była zapleczem technicznym, które uświetniło całe Misterium. W tym roku całość wydarzenia uświetniła schola, którą na potrzeby Misterium stworzyła młodzież wraz z braćmi; wykonywali na żywo śpiewy w czasie misterium a Teatr Ruchu „Kinesis” wykonywał tańce wpisujące się w całość przeżywanego przez wszystkich Misterium. Tegoroczny scenariusz został wzbogacony jedną nową scenę (zaparcie się Piotra), natomiast całość była przeplatana tekstami Ewangelii, aby stworzyć z „Kalwarii Śląskiej” nabożeństwo słowa i wpisać całość „nabożeństwa” Męki Pańskiej w ewangeliczne teksty. Można powiedzieć że to wydarzenie wpisało się na stałe w kalendarz obchodów panewnickiej parafii, bezpośrednio przygotowujących nas do świętowania Paschy naszego Pana Jezusa Chrystusa. Misterium „Kalwaria Śląska” co roku gromadzi coraz większą liczbę widzów.
Trochę historiiNasze Misterium od początku wzorowane jest na słynnych i najstarszych misteriach w Kalwarii Zebrzydowskiej. Nabożeństwo Drogi krzyżowej połączone z misteriami po raz pierwszy zostało tam odprawione około 1608 roku. Pierwszy scenariusz misteriów ukazał się drukiem w 1618 roku w Krakowie (A. Rożniatowski, Summariusz Męki Pańskiey wedle mieysc świętych Hierozolimskich nad Zebrzydowicami wykonterfekowanych). Misteria odbywały się nawet w okresie zaborów, przetrwały także epokę realnego socjalizmu; traktowane wtedy były jako zabytek i rodzaj folklorystycznego widowiska. Obecnie grane są według scenariusza autorstwa o. Augustyna Chadama, napisanego w 1945 roku.
Przedstawiana przez nas Inscenizacja jest skierowana, chociaż nie wyłącznie, do Ludu Śląskiego, pośród którego my Bracia Mniejsi żyjemy i pracujemy, dzieląc z Nim Jego radości i smutki. Dlatego przy słowie „Kalwaria” nie mogło zabraknąć tak znaczącego przymiotnika: „Śląska”. I tak powstała nazwa Misterium „Kalwaria Śląska”. Misteria kalwaryjskie są kontynuacją dawnego teatru religijnego, niegdyś popularnego w całej Europie Zachodniej. Jego początki sięgają X wieku, a rozkwit tych widowisk w Europie przypada na XII i XIII stulecie. Najstarsze inscenizacje religijne i misteria związane były z Męką Pańską i Zmartwychwstaniem. Od początku też inscenizacje pasyjne starano się realizować w miejscach, które miały nawiązywać do autentycznej scenerii wydarzeń na Golgocie, co zaowocowało potem plenerowymi Kalwariami, urządzanymi od XVII w. w różnych krajach Europy.
Najstarszym znanym w świecie chrześcijaństwa zachodniego dramatem religijnym było Nawiedzenie Grobu, czyli Visitatio Sepulchri. Grano go w Anglii już w połowie X w., a pod koniec tegoż stulecia we Francji. W Polsce być może już w XII w. obchodom głównych świąt także towarzyszyły widowiska religijne.
Misteria pojawiły się tu stosunkowo późno, prawdopodobnie dopiero w XV w. Najstarszą zachowaną polską sztuką pasyjną o cechach misterium jest pochodzący z 1. połowy XVI stulecia Dyalog o Męce Pańskiej Walentego z Kęt. Innym ciekawym zabytkiem tego typu jest datowana na ten sam wiek Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim. Ze czterech S. Ewangelistów zebrana, a wirszykami spisana, wydana w Krakowie około 1580 r. Najobszerniejszy i w całości zachowany tekst pt. Historia Passionis Jesu Christi pochodzi z połowy XVII w. To na nim wzorowanych było szereg późniejszych scenariuszy misteriów o Męce Pańskiej. W XVII stuleciu nastąpił w Polsce szczególny rozwój wszelkiego rodzaju widowisk pasyjnych. Był on efektem wzrostu pobożności wynikającego z atmosfery kontrreformacji.
Nasz wzór i celW Dziejach Apostolskich chrześcijaństwo nazywane jest “drogą”. Pierwsi wyznawcy mieli bowiem głęboką świadomość znalezienia prawdziwej drogi będącej Osobą – Jezusem Chrystusem. Aby być wiernym świadkiem i naśladowcą naszego Pana, nie da się pominąć w naszym życiu Kalwarii. Wejście do chwały nie może się dokonać inaczej, jak tylko na drodze Krzyża. Bardzo wyraźnie przypominają o tym wielkopostne Drogi Krzyżowe.
Nabożeństwo Drogi Krzyżowej powstało w Jerozolimie, a zostało rozpowszechnione w okresie średniowiecza przez franciszkanów. Oni to począwszy od XIII w. oprowadzali pątników zatrzymując się kolejno przy stacjach wspominających wydarzenia z męczeństwa Pana Jezusa. Od XV w. powstawały na Zachodzie liczne kopie Drogi Krzyżowej początkowo ze zmienną liczbą stacji. W XVII w. liczbę stacji Męki Pańskiej ustalono na czternaście.
Obecnie Droga Krzyżowa odprawiana czy to wspólnotowo, czy prywatnie polega na adoracyjnym i symbolicznym odtworzeniu trasy Pana Jezusa od skazania go na śmierć w domu Piłata z Pontu, aż do momentu złożenia do grobu po męczeńskiej śmierci na górze Golgoty. W świątyniach katolickich czternaście stacji Drogi Krzyżowej oznaczanych jest krzyżami i malowanymi bądź rzeźbionymi wyobrażeniami zdarzeń z Męki Pana Jezusa. Misterium to widowisko teatralne powstałe na gruncie dramatu liturgicznego w Europie w XII w. Inscenizacją misteriów zajmowały się przede wszystkim miejskie organizacje cechowe, a także specjalne bractwa (np. słynne Bractwo Męki Pańskiej, działające od 1380 w Paryżu). Aktualnie w Polsce najbardziej znane misteria pasyjne są grane w Kalwarii Zebrzydowskiej, w Kałkowie, Kalwarii Pacławskiej oraz w Ołtarzewie przez tamtejszy pallotyński Teatr Seminaryjny. W Poznaniu odbywa się co roku Misterium – zrealizowane z rozmachem widowisko plenerowe, w którym bierze udział ponad 300 osób. Bracia Mniejsi z Katowic Panewnik postanowili, wierni tradycji, także na Śląsku zorganizować Misteria, które wpisują się w nurt widowisk tego typu w Polsce.