Pierwszego dnia kongresu gości powitał o. dr Tadeusz Rydzyk CSsR, Rektor-Założyciel WSKSiM. W swoim wystąpieniu podkreślał rolę tożsamości w życiu narodu.
– Jak nie będzie tożsamości, to z Polską będzie to, co dzieje się teraz z ludźmi i z narodami Europy Zachodniej. Tracą oni swoją tożsamość, nie wiedzą skąd wyszli – zaznaczył o. Tadeusz Rydzyk CSsR. Wskazał również na osobę ks. kard. Roberta Saraha, który przestrzega Europę przed upadkiem.
Pierwszą prelekcję, pt.: „Współczesne rozumienie wspólnoty narodu” wygłosił prof. Andrzej Zybertowicz z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W swoim wystąpieniu Profesor mówił o zależnościach między elitami narodu, mediami a społeczeństwem w kontekście tożsamości narodowej Polaków.
– Mamy do czynienia z zagubionymi elitami, z zagubionymi uczonymi i szukającymi po omacku ludami i narodami form tożsamości, sposobów odzyskiwania godności i form zabiegania o swoje interesy – zaznaczył prof. A. Zybertowicz.
Prelegent wskazał na media, które we współczesnym świecie kształtują elity narodowe, podczas gdy ta relacja powinna być odwrotna. Zauważył także, że na tożsamość narodową wpływa postęp cywilizacji naukowo-technicznej, a rewolucja cyfrowa zachwiała ciągłością pokoleń.
– Młody człowiek zanurzony smartfonie podlega podlega bombardowaniu strumieniom impulsów, wśród których, jak wykazują analizy, te impulsy – które mówią o naszym dziedzictwie, o naszej przeszłości – są nieważne. Są to impulsy z teraźniejszości. Zanurzenie w bodźce cyfrowe oznacza zanurzenie we współczesność kosztem pamięci o dokonaniach przeszłych pokoleń i kosztem myślenia o przyszłych pokoleniach – zaznaczył.
Profesor Zybertowicz podkreślił, że ma to szczególne znaczenie, ponieważ naród to wspólnota wspólnych wartości i zobowiązań.
Następnie głos zabrał JEm. ks. kard. Zenon Grocholewski. W swoim wykładzie mówił o idei narodu według św. Jana Pawła II. Wspominał, że nasz święty Rodak bardzo często w czasie swojego pontyfikatu zabierał głos w sprawie narodu. Ks. kard. Grocholewski w swoim wystąpieniu odnosił się do koncepcji narodu, jaką miał św. Jan Paweł II, w kontekście fundamentalnych elementów narodu. Szczególnie została wyróżniona tutaj kultura, która wpływa na suwerenność narodu.
– Strzeżcie wszystkimi dostępnymi wam środkami tej podstawowej suwerenności, którą każdy naród posiada dzięki swojej kulturze. Strzeżcie jej jak źrenicy oka dla przyszłości wielkiej rodziny ludzkiej. Nie dopuszczajcie, aby ta podstawowa suwerenność stawała się łupem jakichkolwiek interesów politycznych czy ekonomicznych. Nie dopuszczajcie, aby padła ofiarą różnego rodzaju totalitaryzmów, imperializmów czy hegemonii, dla których człowiek liczy się tylko jako przedmiot dominacji, a nie jako podmiot własnego człowieczego bytowania – cytował Prelegent za św. Janem Pawłem II.
Ks. kard. Zenon Grocholewski wskazał również na znaczenie środków społecznego przekazu. Zaznaczył, że media nie powinny dominować, a jedynie służyć ekspresji człowieczeństwa. Przy czym, jak wyjaśnił Prelegent, środki społecznego komunikowania powinny zwracać uwagę na prawdę, na potrzeby społeczeństwa oraz kulturę i historię narodu. Za św. Janem Pawłem II, Ksiądz Kardynał wyjaśnił, że w hierarchii wartości naród znajduje się za człowiekiem i rodziną, które na siebie wzajemnie oddziałują. W kontekście podkreślił słowa św. Papieża, który przestrzegał przed przesunięciem wychowania tylko w stronę wykształcenia. Jak zauważył Kardynał, takie zjawisko może prowadzić do zapomnienia o człowieczeństwie.
Po obu wykładach odbyła się dyskusja z udziałem gości. Prof. Andrzej Zybertowicz i ks. kard. Zenon Grocholewski odpowiadali na pytania uczestników w temacie swoich prelekcji.
Po krótkiej przerwie uczestnicy kongresu mogli wysłuchać videoprelekcji prof. Andrzeja Nowaka, który podjął się rozważań nad patriotyzmem narodowym. W wykładzie odwoływał się do takich postaci jak Wincenty Kadłubek czy Gall Anonim. Nawiązując do ich wkładu w kulturę, Profesor przedstawił genezę patriotyzmu i jego znaczenie dla narodu. Wskazał, że na patriotyzm narodowy składa się przede wszystkim poświęcenie. Poświęcenie i praca dla dobra ogółu.
– Patriotyzm to jest bowiem obrona, rozwijanie, rozbudowywanie, upiększanie, ale nade wszystko, przede wszystkim, obrona przed zagrożeniem zewnętrznym dziedzictwa, które otrzymujemy po ojcach – zauważył na podstawie zapisków Wincentego Kadłubka, prof. Nowak.
Kolejny wykład wygłosił dr Marius Kudumo z Namibii, który na przykładzie własnego kraju wskazywał na idee patriotyzmu w Afryce Południowej. Następnie odbyła się dyskusja z prelegentami, podczas której prof. Andrzej Nowak i dr Marius Kudumo odpowiadali na pytania uczestników. Po przerwie obiadowej rozpoczęła się druga sesja pierwszej części kongresu.
Na początku głos zabrał prof. Manfred Spieker z Niemiec. Profesor wygłosił prelekcję pod tytułem: „Naród a wyznanie. Co mówi chrześcijańska nauka społeczna na temat narodu?”. Prelegent wskazał na funkcje, jakie pełni naród i na znaczenie polskiego Kościoła Katolickiego, w tym także osobę św. Jana Pawła II. Zaznaczył, że relacja między narodem a wyznaniem jest skomplikowana.
– Naród jest wspólnotą ludzi ze świadomością tej samej polityczno-kulturalnej przeszłości oraz wolą tworzenia państwa. Nie jest on więc uprzednio ustalonym naturalnym tworem, podobnie jak osoba, czy rodzina, lecz jest zmieniającym się historycznym aktorem. Podobnie jak państwo, jest on wytworem czasów nowożytnych – mówił w swoim wykładzie prof. Spieker.
Kolejnym prelegentem był ks. prof. Paweł Bortkiewicz. Wygłosił on wykład pod tytułem: „Etos narodowy a etyka uniwersalna”. Prelegent zaznaczył, że etos jest sposobem bytowania człowieka. Z kolei podstawą bytowania jest kultura. W swoim wykładzie Ksiądz Profesor nawiązywał m.in. do dziedzictwa św. Jana Pawła II i wieszczów narodowych, w tym Cypriana Kamila Norwida. Tłumaczył, czym jest etos narodowy w odniesieniu do polskości i przypomniał wartości, które z etosu wynikały.
– Fascynacja tematem osoby wyrażała się w teoretycznym i praktycznym traktowaniu człowieka jako podmiotu, a nie przedmiotu. Towarzyszyło temu bezkompromisowe umiłowanie wolności. Jeżeli mówimy o przestrzeni polskiej, polskiego etosu, szacunku do człowieka, to echem wybrzmiewa tutaj szacunek i umiłowanie wolności – podkreślał ks. prof. Paweł Bortkiewicz.
Ostatni wykład wygłosił prof. Wojciech Polak, który mówił o roli Kościoła w historii narodu polskiego. Prelegent podkreślał znaczenie chrztu Polski w 966 roku, który wpłynął na dalsze losy kraju.
– Ten fakt miał dla Polski znaczenie podstawowe. To było najważniejsze wydarzenie w naszych dziejach. Polska sięgnęła do antyczno-chrześcijańskiego dziedzictwa. Polska weszła w skład narodów europejskich. Zaczęła być traktowana na równi z innymi. Polska otworzyła się na naukę, sztukę, kulturę – mówił prof. Wojciech Polak.
Pierwszy dzień kongresu zakończył się uroczystą Eucharystią pod przewodnictwem JEm. ks. kard. Zenona Grocholewskiego w Sanktuarium NMP Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II. Wydarzenie było transmitowane częściowo przez Telewizję Trwam i na stronie SIM Radia. Relacje z Kongresu można było śledzić na portalach społecznościowych: Facebook, WSKSiM Twitter oraz Instagram. W przerwach studenci Zespołu Prasowego WSKSiM przeprowadzili briefingi z zaproszonymi gośćmi.
Drugi dzień XII Międzynarodowego Kongresu „Katolicy a tożsamość wspólnoty narodowej – szanse i zagrożenia” rozpoczął się Eucharystią w Sanktuarium pw. Maryi Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. Jana Pawła II.
Po Mszy św. pierwszą tego dnia sesję prelekcji otworzył prof. Enrique Martinez Garcia z Uniwersytetu Abat Oliba CEU w Barcelonie. Temat jego wystąpienia brzmiał: „Chrześcijaństwo a tożsamość narodowa w Hiszpanii”.
– Zaraz po Bogu, to rodzice i ojczyzna są tymi, którym najwięcej zawdzięczamy – mówił Prelegent za św. Tomaszem.
– Naród hiszpański otrzymał wielkie błogosławieństwo w postaci tysięcy męczenników w III i IV wieku. Bóg pobłogosławił Hiszpanię wieloma świętymi – podkreślał prof. Enrique Martinez Garcia, wskazując tym samym na wielką rolę Kościoła i świętych w utrzymaniu tożsamości narodowej Hiszpanów.
– Nie można w pełni zrozumieć historii bez światła objawienia. (…) Jezus Chrystus zapowiada przyjście swojego królestwa, o które powinniśmy prosić każdego dnia. Adveniat Regnum Tuum– zakończył swoje wystąpienie pierwszy Prelegent drugiego dnia Kongresu.
Kolejnym gościem, który wygłosił wykład był ks. bp Kyrillos William Samaan z Egiptu. Jego prelekcja nosiła tytuł: „Współczesne prześladowanie chrześcijan – wołaniem o nową solidarność członków Mistycznego Ciała Chrystusa”.
– Poproszono mnie, żebym powiedział o prześladowaniach współczesnych i na nowo wezwał o pomoc Kościoła. Najpierw jednak dziękuję za zaproszenie, umożliwiło mi to poznanie wspaniałej rzeczywistości Kościoła w Polsce – rozpoczął Biskup z Egiptu.
W swoim wystąpieniu bp Samaan przedstawiał różne aspekty związane z prześladowaniami chrześcijan w Afryce.
– Szlaki, którymi na przełomie wieków aż po dzień dzisiejszy podążało wielu męczenników egipskich są naznaczone krwią – mówił Prelegent.
Podczas wykładu słuchacze mogli usłyszeć o ofiarach zamachów i prześladowań, których celem byli Koptowie, egipscy chrześcijanie. Szokujące jest to, jak wielu wyznawców Chrystusa w dzisiejszych czasach traci życie z powodu wiary.
– Wydaje się, że Koptowie nie znają strachu. Pozostają wierni swojemu wyznaniu, dodaje im odwagi solidarność chrześcijan z całego świata. Ten kongres jest tego dowodem. Jesteśmy bardzo wdzięczni – zakończył swoje wystąpienie bp Kyrillos William Samaan.
Ostatni wykład przed przerwą wygłosił ks. abp Bashar Warda z Iraku. Temat jego wystąpienia brzmiał: „Obecność chrześcijan na Bliskim Wschodzie i jej znaczenie dla tożsamości wspólnoty Kościoła Powszechnego”.
Arcybiskup rozpoczął od podziękowań na zaproszenie i błogosławieństwa dla narodu polskiego. Przypomniał przy tym prześladowania polskiego Kościoła.
– Błogosławieni, którzy cierpią prześladowania dla sprawiedliwości, albowiem oni miłosierdzia dostąpią – powtarzał Prelegent za Jezusem.
Abp Bashar wskazywał na podobieństwa między Wspólnotą Kościoła w Polsce i na Bliskim Wschodzie.
– Kościół Wschodu, podobnie jak naród Polski, cierpiał pod wieloma okupacjami. Kościół w Iraku jest Kościołem męczenników. Niezliczoną ilość chrześcijan porwano i zamordowano – mówił dalej Prelegent.
– Sytuacja w Iraku i na Bliskim Wschodzie jest żałośnie błędnie rozumiana przez decydentów krajów pierwszego świata. (…) Rozumiem, że jest to niewygodny temat do omawiania w kraju pełnym pokoju, jednak dla Irakijczyków to nie jest abstrakcją – zauważył Arcybiskup.
Abp Bashar Warda wystosował apel do słuchaczy obecnych na sali.
– Ci z państwa, którzy mają swoje korzenie w historii judeochrześcijańskiej nie mogą siedzieć z założonymi rękami i liczyć, aż wszystko skończy się dobrze. Wiele osób musi podjąć działania i zrozumieć naturę tej walki – powiedział Arcybiskup.
– My wybaczamy tym, którzy nas zabijali i gwałcili. Wybaczamy za Jezusem. Mówimy do naszych sąsiadów muzułmanów – uczcie się od nas! Leczmy razem nasz zraniony i torturowany kraj. Ale najpierw musimy wyleczyć się, pozbyć się tego nowotworu, czyli ISIS – mówił Prelegent w jednej z ostatnich myśli swojego wykładu.
Po wykładzie miała miejsce dyskusja, w której uczestnicy konferencji mogli zadawać pytania prelegentom.
Ostatni wykład drugiego dnia XII Międzynarodowego Kongresu wygłosił ks. dr hab. Waldemar Turek, wykładowca Universita Pontifica Salesiana w Rzymie. Temat wystąpienia brzmiał: „Wspólnota narodu/narodów kształtowana przez świętych. Refleksje na przykładzie św. Stanisława Kostki”.
W swoim wystąpieniu wykładowca z Rzymu opierał się na dokumentach, które mówiły o życiu i świadectwie św. Stanisława Kostki.
– W czasie minionego roku św. Stanisława Kostki podjęto na nowo próby uchwycenia mechanizmów i argumentów, jakie doprowadziły do tego, że już w XVII wieku Stanisław Kostka stał się bardzo popularnym orędownikiem wzywanym przez mieszczan, szlachtę i duchowieństwo – mówił Prelegent.
– Dziedzictwo wewnętrznej wolności św. Stanisława powinno być cechą wszystkich prawdziwych chrześcijan – zauważył ks. dr hab. Waldemar Turek.
– Zgodnie ze słowami św. Pawła, tak bardzo drogimi św. Janowi Pawłowi II, „ku wolności wyswobodził nas Chrystus” – dodał.
Po wystąpieniu ks. dr. hab. Waldemara Turka miała miejsce kolejna dyskusja. Na koniec cały Kongres podsumowali o. dr Zdzisław Klafka CSsR – Rektor WSKSiM oraz o. dr Tadeusz Rydzyk CSsR – Rektor-Założyciel, po czym JEm. ks. kard. Zenon Grocholewski – Prefekt Senior Kongregacji Wychowania Katolickiego udzielił wszystkim uczestnikom konferencji pasterskiego błogosławieństwa.
Organizatorami Kongresu były Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej, Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Toruniu, Katedra Filozofii Kultury i Sztuki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz Instytut św. Jana Pawła II „Pamięć Tożsamość”.
Relacje z wykładów można obejrzeć na kanale Youtube Radia Maryja oraz wysłuchać na stronie internetowej SIMRadia.
Kamila Frach, Krystian Koryciński
Zespół Prasowy WSKSiM