W uroczystości uczestniczyli pracownicy Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, wśród nich prof. Anna Latawiec, dziekan Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej, ks. prof. Jan Sochoń, ks. prof. Jan Bielecki, o. prof. Wojciech Bołoz CSsR, o. prof. Witold Kawecki CSsR, o. dr. Paweł Mazanka CSsR, ks. dr Roman Tomanek, dr Dariusz Piętka. Obecni także byli emerytowany rektor UKSW ks. prof. Roman Bartnicki, o. Aleksander Drogoś CSsR, współbracia redemptoryści oraz przyjaciele i rodzina Ojca Jubilata. Wyższe Seminarium Duchowne Redemptorystów, gdzie o. Morawiec przez 50 lat był wykładowcą filozofii, reprezentował rektor o. dr Maciej Sadowski CSsR wraz z przedstawicielami braci studentów br. Michałem i br. Karolem.
* * *
Słowo Ojca Jubilata na zakończenie Eucharystii
Przewielebny Ojcze Prowincjale,
Czcigodny Ojcze Rektorze,
Wielce szanowni Goście,
Było to bardzo dawno, bo w dziewiętnastym roku mojego życia. Podjąłem wówczas decyzję wstąpienia na drogę życia kapłańskiego w formie zakonnej. Decyzja ta rozwijała się i została urzeczywistniona w roku 1957, gdy przyjąłem sakrament kapłaństwa w Zgromadzeniu OO. Redemptorystów. Dzisiaj, gdy ze wzruszeniem przeżywam sześćdziesięciolecie kapłaństwa, pojawią się różne refleksje, a przede wszystkim wdzięczność dla Pan Boga i dobrych ludzi, którzy stali i stoją na moje drodze życia. Ale ponieważ mam już kłopoty ze wzrokiem, dlatego proszę o. Pawła o przeczytanie mojej krótkiej refleksji z okazji dzisiejszego jubileuszu.
Jak już wspomniałem, mając lat 19 podjąłem decyzję prowadzenia mojego życia w formie kapłaństwa zakonnego”. Proste to stwierdzenie, ale jakże brzemienne w treść. Wiadomą bowiem jest rzeczą, że kapłaństwo jest Bożą Łaską, jest Darem Bożym. U jego podstaw mieści się bowiem Boże wezwanie, Boży wybór. Prawdę tę dobitnie wyraził św. Paweł Apostoł pisząc: Kapłan to człowiek z ludzi wzięty i dla ludzi postanowiony”. Jeżeli wzięty, to zarazem wybrany. Wybranie Boże i przeznaczenie do pracy nad drugim człowiekiem i samym sobą, pracy zmierzającej do osiągnięcia zbawienia, to naprawdę wielka łaska i wielkie wyróżnienie człowieka ze strony Boga.
W pełni zdaję sobie sprawę z tego faktu. Jestem świadomy i zawsze świadomość ta towarzyszyła mi, że to nie ja, ale sam Bóg jest autorem wspomnianej mojej decyzji podjętej w młodości, ja wyraziłem tylko na nią zgodę. To On – Bóg, – wybrał mnie z ludzi i dla ludzi postawił. Wybrał mnie z konkretnej rodziny, z konkretnej wioski, konkretnej parafii i przeznaczył dla konkretnych ludzi. Jakże wielkim wyróżnieniem ze strony Boga jest właśnie to wybranie mnie i przeznaczenie życia mojego przez Boga dla drugich, dla drugiego człowieka, dla tych ludzi, z którymi na co dzień spotykałem się i spotykam się jako kapłan przez 60 lat.
Tak się złożyło, że moi przełożeni zakonni wyznaczyli mi konkretne pole pracy w kapłaństwie. Tym polem stała się wyższa uczelnia katolicka – Akademia Teologii Katolickiej, a następnie stał się nim Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Wykładałem filozofię: przez 50 lat w naszym seminarium w Tuchowie i w Krakowie, i przez 49 lat na ATK i UKSW. Pracę na polu filozofii, a przede wszystkim filozofii klasycznej, uważałem i nadal uważam jako idącą po linii zadań i celów Zgromadzenia zakonnego, którego jestem członkiem. Uważałem i uważam ją za wielką misję mojego życia, misję potrzebną dla Kościoła we współczesnym, niespokojnym czasie.
Mając to wszystko na uwadze, dzisiaj, gdy przeżywam sześćdziesięciolecie kapłaństwa pragnę dziękować Panu Bogu za ten wielki, przeogromny dar i łaskę powołania do kapłaństwa w formie zakonnej; pragnę dzisiaj w specjalny sposób wyrazić głęboką skruchę i żal za wszelkie niedociągnięcia, braki w wypełnianiu mojego kapłaństwa w moim życiu. Panie Boże! – przyjmij wyrazy mojej wdzięczności za dar kapłaństwa i wyrazy mojego żalu i skruchy za wszelkie błędy w jego urzeczywistnianiu.
Zdaję sobie sprawę, że wielką Bożą łaską jest także dany mi przez Boga czas 60 – ciu lat życia w kapłaństwie i to w dodatku, nie licząc ostatnich pięciu lat, prawie w pełni aktywnego, na właściwym sobie polu. Nie wszyscy moi koledzy doznali takiej Bożej łaski. Ten fakt uważam za wielki Boży dar i za wielkie wyróżnienie godne wielkiej wdzięczności Bogu. Boże! – przyjmij moje skromne podziękowanie.
Nie mogę dzisiaj zapomnieć o tym, że moja droga do kapłaństwa, droga do jego realizacji i sama realizacja, nie dokonała się bez udziału drugich ludzi, zarówno tych żyjących jaki tych, którzy już odeszli. Wobec nich zaciągnąłem wielki dług, po prostu muszę tu powiedzieć, że jestem zadłużony w przeszłości i teraźniejszości. Niech mi będzie wolno dzisiaj także do nich skierować wyrazy mojej wdzięczności. Dziękuję więc na pierwszym miejscu moim ukochanym rodzicom i całej drogiej mi i kochanej rodzinie, za wszystko, a przede wszystkim za kształtowanie przez nich mojej świadomości religijnej w czasie, kiedy powstawała i rozwijała się idea wejścia w szeregi kapłańskie.
Dziękuję tym wszystkim, którzy kształtowali moją świadomość intelektualną, a więc nauczycielom, profesorom z Seminarium i Wyższych Uczelni, z którymi Opatrzność Boża mnie zetknęła, a którzy formowali moją osobowość kapłańską od strony intelektualnej i przygotowywali mnie do pracy kapłańskiej. W sposób szczególny dziękuję mojej wspólnocie zakonnej, w której z woli Bożej przyszło mi żyć i pracować przez prawie 70 lat. I wreszcie pragnę podziękować tym, którzy przybyli na dzisiejszą dziękczynną uroczystość.
Dziękuję za obecność Przewielebnemu Ojcu Prowincjałowi – dr Januszowi Sokowi oraz jego zastępcy ojcu Wikariuszowi Dariuszowi Paszyńskiemu. Dziękuję za obecność Ojcu Rektorowi domu klasztornego, w którym przebywam, Ojcu Andrzejowi Krygerowi i całej wspólnocie zakonnej. Dziękuję za przybycie na tę uroczystość rektorowi UKSW: Jego Magnificencji ks. prof. Stanisławowi Dziekońskiemu, Prorektorwi UKSW: ks. prof. Maciejowi Bale. Dziękuję za przybycie jego Magnificencji ks. Rektorowi, prof. dr hab. Romanowi Bartnickiemu z którym miałem zaszczyt pracować jako prorektor. Dziękuję Dziekanom Wydziału Filozoficznego: Pani prof. dr hab. Annie Latawiec wraz z jej małżonkiem, prodziekanowom: ks. prof. dr hab. Janowi Krokosowi, ks. prof. Adamowi Swieżyńskiemu oraz panu prodziekanowi dr Grzegorzowi Embrosowi wraz z małżonką. Dziękuję profesorom, doktorom i pracownikom administracyjnym UKSW. Dziękuję osobom przybyłym ze służby zdrowia: Panu prof. dr. hab. n. med. Bolesławowi Kuzace i jego małżonce, p. dr Korczakowi, Pani doktor Elżbiecie Majewskiej, pani Alinie Krasuckiej, z oddziału kardiologii Akademii Medycznej w Warszawie, Pani Krystynie Tkaczyk, Panu Albertowi Packowi i wszystkim pracownikom naszego klasztoru.
Niech mi będzie wolno podziękować za przybycie na tę uroczystość i za złożone Bogu modlitwy dziękczynne, mojej, drogiej ukochanej rodzinie, która przybyła w osobach: Siostra – Irena Kalińska, siostrzenice: Anna Burian, Maria Gwiżdż, Grażyna Gradek i ich mężowie. Dziękuję Państwu Teresie i Kazimierzowi Misztalom, Siostrom Służebniczkom i Wam Drodzy Siostry i Bracia z naszej parafii i z poza parafii. Wszystkim składam serdeczne Bóg zapłać!
fot. o. Andrzej Kukła CSsR
* * *
MORAWIEC EDMUND – filozof, metafizyk, ur. 29 X 1930 r. w Lgoczance k. Częstochowy. Studia wyższe ukończył w 1961 w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na Wydziale Filozofii, otrzymując stopień magistra filozofii w zakresie metafizyki na podstawie pracy pt. Rola intuicji w uznawaniu zdań filozoficznych u Kartezjusza. Przed rozpoczęciem studiów uniwersyteckich, w latach 1951-1957 studiował w Wyższym Seminarium Duchownym Ojców Redemptorystów w Toruniu i w Tuchowie. Jest członkiem tegoż Zgromadzenia, święcenia kapłańskie przyjął 29 VI 1957 w Tuchowie.
Uniwersyteckie studia M. przebiegały głównie pod kierunkiem: M. A. Krąpca, St. Kamińskiego, S. Swieżawskiego, A. B. Stępienia. Zwłaszcza dwaj pierwsi mieli znaczący wpływ na kształtowanie się jego sylwetki filozoficznej. W 1964 na podstawie rozprawy pt. Przedmiot a metoda w filozofii Kartezjusza, której promotorem był M. A. Krąpiec, uzyskał stopień naukowy doktora filozofii w zakresie metafizyki. W 1964 został zatrudniony w charakterze asystenta, a następnie adiunkta na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W latach: 1962 – 2002 wykładał filozofię również w Wyższym Seminarium Duchownym OO. Redemptorystów w Tuchowie i w Krakowie.
Stopień naukowy doktora habilitowanego nauk humanistycznych otrzymał w 1971 na podstawie rozprawy pt. Rola intuicji w przyjmowaniu założeń w metafizyce ogólnej u J. Maritaina. Tytuł naukowy profesora uzyskał w 1985 na podstawie monografii pt. W kierunku metafizyki egzystencjalnej.
Najważniejsze funkcje administracyjne w ATK: prodziekan na Wydziale Filozofii, pełnomocnik Rektora d/s młodzieży, zastępca redaktora naczelnego Studia Philosophiae Christianae, kierownik katedry metafizyki, prorektor Akademii Teologii w Warszawie w latach 1987-1993; odegrał m.in. znaczącą rolę w procesie przekształcania ATK w Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Jest członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, International Society For Metaphysics, Union Mondiale Des Societe Catholique, Societe’ Internationale Thomas D’Aquin oraz Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu. Przez pewien okres czasu był członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych PAN. Brał czynny udział w polskich i zagranicznych kongresach filozoficznych, m.in. w: konferencji pt. Nauki szczegółowe a istnienie Boga, Kraków 1968; konferencji pt. Problem chrześcijańskiego charakteru filozofii, Kraków 1976, Kongresie Filozoficznym w Bonn 1976 w Waszyngtonie, w Toronto, wygłaszał również gościnne odczyty w: L’Institut Catholique de Paris, w Rzymie i w Uniwersytecie w Reims 1982.
W 1973 i 1974 przebywał na stypendium w L’Institut Catholique de la Philosophie w Paryżu, w 1977 na Uniwersytecie w Wiedniu, a w latach 1978-1979 w Catholic University of America w Waszyngtonie. Otrzymał m.in.: Srebrny Krzyż Zasługi (1974), Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za monografię pt. W kierunku metafizyki egzystencjalnej (1985), Medal Komisji Edukacji Narodowej (1989), Krzyż Kawalerski Polonia Restituta (2000).
Twórczość pisarska M. obejmuje ponad 110 publikacji naukowych, w tym 8 książek. Najważniejsze prace M. to: 1) książki: Przedmiot a metoda w filozofii Kartezjusza, Warszawa 1970; Rola intuicji w przyjmowaniu założeń w metafizyce ogólnej u J. Maritaina, Warszawa 1984; W kierunku metafizyki egzystencjalnej, Warszawa 1994; Odkrycie metafizyki egzystencjalnej. Studium historyczno-analityczne, Warszawa 1994; Podstawowe zagadnienia metafizyki klasycznej, Warszawa 1998; Odkrycie egzystencjalnej wersji metafizyki klasycznej, Warszawa 2004; Metafizyka klasyczna wersji egzystencjalnej, Warszawa 2006; Intuicja intelektualna w metafizyce ogólnej u J. Maritaina, Warszawa 2008; 2) artykuły: O dedukcji u Kartezjusza, SPCh 1(1965), nr 1, 176-197; O intuicji intelektualnej w filozofii Kartezjusza, SPCh 3 (1968), nr 2, 195-213; Próba nowego ujęcia charakteru epistemologicznego i metodologicznego filozofii Boga, w: Studia z filozofii Boga, red. B. Bejze, t. II, Warszawa 1974, 145-163; Nauki szczegółowe, filozofia, a poznanie istnienia Boga, w: Aby poznać Boga i człowieka, cz. I: O Bogu dziś, red. B. Bejze, Warszawa 1976, 13-38; Możliwość teologii naturalnej, w. Teologia nauką o Bogu. Kongres Teologów Polskich, Kraków 1976,122-136; O neopozytywistycznej krytyce metafizyki, SPCh 13 (1978), nr 1, 101-138; Langage et methode dans laphilosophie clasiąue de l ‚etre, „Collectanea Theologica” 49 (1979), 215-224; Język a metoda w klasycznej filozofii bytu, SPCh 14 (1980), nr 2, 145-157; Przedmiot i zadania filozofii chrześcijańskiej, SPCh 17 (1981), nr 1, 43-72; O genetycznej bazie metafizyki ogólnej, SPCh 16 (1981), nr 2, 67-91; O niektórych sposobach unaukowiania filozofii, SPCh 20 (1984), nr 2, 69-89; O metafizyce klasycznej w sensie funkcjonalnym, SPCh 21 (1985), nr 2, 79-111; Początkowa postać empirycznej i apriorycznej wiedzy o świecie, SPCh 26 (1991), nr 2, 7-16; Antropologia filozoficzna a nauki szczegółowe o człowieku, RF 40 (1992), 135-149; O zadaniach filozofii, w: Zadania filozofii we współczesnej kulturze, red. Z. J. Zdybicka, Lublin 1993, 139-172; Metafizyka jako właściwa ontoteologia, SPCh 30 (1993), nr 2, 193-203; Filozofia klasyczna a niektóre negatywne własności współczesnej kultury, w: Co daje człowiekowi współczesnemu studium metafizyki klasycznej, red. P. Mazanka, M. Mylik, Warszawa 1997,11-26; Uwagi o scholastycznym nurcie filozofii w średniowieczu, Łódzkie Studia Teologiczne, 8 (1999), 119-139; Umysł ludzki w koncepcji klasycznej filozofii nurtu realistycznego, w: Rozum otwarty na wiarę, red. A. Maryniarczyk, A. Gudaniec, Lublin 2000, 55-67; Refleksje nad pojęciem nowoczesności, w: Studia z filozofii Boga, religii i człowieka, 3 (2005), 151-177; Refleksje nad pojęciem racjonalności, w: Człowiek w czasie i przestrzeni, red. J. Tomczyk, A. Kazubski, Warszawa 2006, 86-101; A Description of the Structure of Reality In Classical Metaphysics of the Realist School, w: Some Questions of Classical Philosophy, edited by: J. Krokos, P. Mazanka, Warszawa 2008, 27-42; Opis struktury bytu w metafizyce ogólnej, w: Phoenix. Filozoficzne problem wiedzy. Nauka a metafizyka, red. A. Motycka, Warszawa 2009, 43-56.
DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNO-BADAWCZA
W ramach działalności dydaktycznej napisano pod jego kierunkiem ponad 50 prac magisterskich oraz 9 rozpraw doktorskich. M. napisał ponad 50 recenzji doktorskich, 6 habilitacyjnych oraz 3 recenzje o nadanie stopnia naukowego profesora. M. prowadzi wykłady kursoryczne z zakresu metafizyki klasycznej różnych nurtów filozofii tomistycznej, wykłady monograficzne, także z zakresu pozaklasycznej filozofii, oraz seminaria. Tematyka wykładów monograficznych z zakresu filozofii klasycznej koncentruje się szczególnie dokoła zagadnień dotyczących metody filozofii, takich jak: funkcja analogii w uprawianiu metafizyki klasycznej, pierwsze zasady i ich funkcja w metafizyce klasycznej, problem intuicji w metafizyce klasycznej. Z zagadnień spoza klasycznej filozofii M. podejmuje badania z zakresu filozofii podmiotu, (Kartezjusz i Kant). Zajmuje się także metodologicznymi zagadnieniami z zakresu kierunku pozytywizmu, neopozytywizmu, a ostatnio także postmodernizmu.
Główne kierunki badań i osiągnięcia M. to: metafizyka klasyczna, a w jej ramach – filozofia Boga, metodologia metafizyki klasycznej, oraz poza-klasyczne kierunki filozoficzne. W ramach zainteresowań badawczych należy wymienić 6 głównych problemów: 1. Jedność filozofii klasycznej, szczególnie relacja między metafizyką a filozofią Boga; 2. Różnorodne wersje metafizyki: M. ukazał tutaj przyczyny zagubienia autentycznej myśli filozoficznej Tomasza z Akwinu (tzn. egzystencjalnej interpretacji bytu) i wskazał na wielorakość czynników jej odkrycia, które zaistniały w początkach XX w.; 3. Chrześcijańskość filozofii w ogóle: poddał tu analizie problem zaangażowania filozofii klasycznej na przykładzie rozpatrzenia problemu możliwości nazywania filozofii klasycznej filozofią chrześcijańską. Ukazał warunki, pod jakimi filozofię klasyczną można byłoby nazywać „filozofią chrześcijańską”; 4. Krytyka filozofii klasycznej, począwszy od najwcześniejszych czasów do czasów współczesnych: M. wskazał na fakt, że rozwój filozofii klasycznej wiąże się ściśle z jej krytyką. Jego zdaniem fakt krytyki filozofii klasycznej uzasadnia pojawienie się nowych jej wersji, takich jak: filozofia klasyczna nawiązująca do metody transcendentalnej Kanta, fenomenologii Husserla, czy do egzystencjalizmu; 5. Zadania filozofii klasycznej: M. uzasadnia tezę, że zadania filozofii klasycznej, podobnie jak innych typów wiedzy, dyktowane są jej przedmiotem i metodą, że filozofii nie można z góry stawiać zadań. Charakter zadań wynika bowiem z jej natury; 6. Problem relacji między filozofią klasyczną a naukami szczegółowymi: M. zajmuje w tym względzie radykalne stanowisko, wyrażające się w tezie o niemożliwości łączenia filozofii klasycznej z naukami szczegółowymi w jej uprawianiu. Zwrócił uwagę, że nie jest możliwe korzystanie w uprawianiu metafizyki klasycznej z faktów nauk szczegółowych, jak również z ich metod. Stanowisko to uzasadnia odmiennością przedmiotu filozofii klasycznej, jej metody i zadań. Szczegółowo zaprezentował własne rozumienie relacji filozofii klasycznej do nauk szczegółowych na przykładzie ukazania stosunku antropologii filozoficznej do empirycznych nauk szczegółowych o człowieku, oraz faktycznie przez siebie zbudowanej metafizyki klasycznej. Badaniom dotyczącym tego problemu szczególnie dał wyraz w publikacjach książkowych oraz w licznych artykułach.
W ramach badań z zakresu pozaklasycznych kierunków filozofii mieszczą się następujące kierunki: filozofia Kartezjusza, filozofia Kanta, angielska filozofia analityczna, a częściowo także filozofia Heideggera. Ostatnio zwrócił uwagę na pojęcie nowoczesności obecne w postmodernizmie.
o. Paweł Mazanka CSsR (Edmund Morawiec [hasło], w: Encyklopedia Filozofii Polskiej)