Będzie to spotkanie wyjątkowych intelektualistów, przedstawicieli ośmiu państw z trzech kontynentów. Nie będzie to jednak wyłącznie konferencja akademicka. Nasi goście to międzynarodowa grupa teologów, którzy urodzili się jako Żydzi i wychowali w tradycji żydowskiej, a w swoim życiu odnaleźli Jezusa.
Niektórzy, tak jak współorganizator spotkania dominikanin o. Antoine Levy, są księżmi katolickimi. Ale są wśród nich także prawosławni, protestanci oraz przedstawiciele nowych ruchów, takich jak judaizm mesjanistyczny. Wszyscy wierzą w Jezusa.
Helsinki, Berlin, Paryż, Moskwa. Teraz Kraków
Grono intelektualistów z Europy, Rosji, Izraela i Stanów Zjednoczonych organizuje regularne konferencje co kilka lat. Pierwsza odbyła się w 2010 roku w Helsinkach – stąd nazwa „Helsinki Consultation”. Ich celem jest wyraźne zaznaczenie żydowskiej obecności wewnątrz wspólnoty chrześcijańskiej: zadanie, które stawia wiele wyzwań. Debaty owocują zwykle opracowaniem deklaracji teologicznej. Tak było w Berlinie, Paryżu i Moskwie. Teraz przyszedł czas na Kraków.
Polska to dla Żydów miejsce niezwykłe – kraj, który odegrał wyjątkową rolę w ich historii. Okres ponad 800-letniego współistnienia Żydów i Polaków zaowocował licznymi przykładami żydowskiej twórczości teologicznej i intelektualnej. Członkowie Helsinki Consultation są tego w pełni świadomi.
W Krakowie, położonym zaledwie 70 km od Auschwitz, zaplanowali spotkanie zatytułowane Żydowscy uczniowie Jezusa i rany pamięci: czas uzdrowienia czy dalsza trauma? W dominikańskim klasztorze będą się modlić, głosić krótkie referaty i pracować nad tekstem najnowszej deklaracji.
Cel jest głównie teologiczny – poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób doświadczenia narodu żydowskiego i osobiste historie Żydów, którzy przyjęli Jezusa, mogą wzbogacić Kościół. Uczeni postrzegają siebie, zgodnie z myślą zaczerpniętą od premiera Benjamina Disraeliego, jako „brakującą stronę między Starym a Nowym Testamentem” – żywą więź między Izraelem a Kościołem.
Nie bez znaczenia jest fakt, że członkowie Helsinki Consultation to Żydzi należący do różnych wyznań chrześcijańskich. Ich projekt jest więc nie tylko międzyreligijny, lecz także ekumeniczny. Starają się wyrazić to, kim są Żydzi odkupieni przez Chrystusa, co oznacza ich nawrócenie i kim powinni być w kontekście całego Kościoła, który stanowi jedną owczarnię, choć dziś jeszcze nie jest zjednoczony.
Na konferencję przyjść może każdy
Wstęp na krakowską konferencję jest wolny. Będzie to dla wszystkich niesamowita okazja uczestniczenia w modlitwach i liturgii trzech różnych tradycji: mesjanistycznej modlitwie „Kabalat Szabat” w piątek wieczorem, modlitwie w tradycji rosyjsko-prawosławnej w sobotę po południu oraz katolickiej mszy świętej w języku hebrajskim w niedzielny poranek.
W sobotę i niedzielę w klasztornej Auli Św. Tomasza z Akwinu żydowscy członkowie Helsinki Consultation zaprezentują swoje referaty i wezmą udział w dyskusji panelowej z naukowcami z Polski oraz publicznością. Spotkanie będzie tłumaczone na język polski i angielski i przesyłane bezprzewodowo do odbiorców za pomocą słuchawek. Swój udział zapowiedzieli: prof. UW dr hab. Stanisław Krajewski, o. dr hab. Marek Nowak OP (UW), s. dr hab. Teresa Obolevitch (UPJPII), dr Annamaria Orla-Bukowska (UJ) oraz s. Anna Bodzińska (Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej z Syjonu).
Trzeba zaznaczyć, że do tej pory nie było w Polsce okazji, by uczestniczyć w międzynarodowej konferencji, która w tak poważny sposób podejmowałaby problem ran pamięci. To bezprecedensowa możliwość udziału w globalnej dyskusji. Temat jest bardzo aktualny: kwestia charakterystycznego głosu narodu żydowskiego w łonie Kościoła jest dla papieża Franciszka szczególnie ważna, o czym świadczą najnowsze deklaracje Stolicy Apostolskiej. Wydaje się, że nadszedł właściwy czas, aby chrześcijanie poradzili sobie z ranami przeszłości, zrozumieli i zaakceptowali Żydów, którzy przynależą do kościołów chrześcijańskich.
Członkowie Helsinki Consultation, których będziemy gościć w Krakowie, należą do najbardziej znanych żydowsko-chrześcijańskich teologów na świecie: dr Mark Kinzler z USA – emerytowany prezydent Mesjańsko-Żydowskiego Instytutu Teologicznego, O. Antoine Levy OP (Paryż, Helsinki), rabin Władimir Pikman (Berlin) i Richard Harvey – profesor i dziekan chrześcijańskiego uniwersytetu All Nations w Wielkiej Brytanii. Przybędą również: Boris Balter, kosmolog z Rosyjskiej Akademii Nauk, ks. David Neuhaus, jezuita z Jerozolimy, który jest wikariuszem generalnym dla katolików hebrajskojęzycznych w Izraelu, Svetlana Panich (Moskwa), prawosławna krytyk literacki i tłumaczka, Lisa Loden, kierownik duchowy i wykładowczyni w Nazaretańskim Ewangelikalnym Seminarium Teologicznym oraz ks. Etienne Vetö z Francji, profesor Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie. W tym roku po raz pierwszy jako „guest speaker” na konferencji pojawi się Efraim Radner, teolog anglikański.
Dominikański klasztor – najlepsze miejsce na taki dialog
Dlaczego to zacne grono spotyka się w dominikańskim klasztorze? Co mają wspólnego dominikanie z Żydami? Otóż, w dokumentach sporządzonych podczas procesu kanonizacyjnego, św. Dominik scharakteryzowany został jako „kochający wszystkich, bogatych, biednych, Żydów, nie-Żydów”. Istnieją przekazy mówiące, że pierwsi dominikanie uczyli się języka hebrajskiego od rabinów. Święty Tomasz z Akwinu w swoich dziełach prawie sto razy cytuje wielkiego żydowskiego filozofa Majmonidesa, a wielu wręcz uważa, że dowody Akwinaty na istnienie Boga w Summie teologicznej były inspirowane jego nauczaniem.
Nie zawsze rola dominikanów była pozytywna, dość przypomnieć Dysputa w Tortosie w XV wieku w Hiszpanii.
Wszystko to pokazuje, że dialog między chrześcijanami i Żydami był zawsze głęboko zakorzeniony w dominikańskiej tradycji. Czyż więc może być lepsze miejsce na zorganizowanie takiego spotkania niż nasz dominikański klasztor?
fot. K. Wójtowicz