Internetowe muzeum, kongres we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej oraz modlitwa o beatyfikację – to tylko kilka inicjatyw w związku z rozpoczętym Rokiem arcybiskupa Antoniego Baraniaka. 1 stycznia przypadła 120. rocznica urodzin wieloletniego metropolity poznańskiego, sekretarza dwóch prymasów Polski oraz więźnia okresu stalinowskiego.
“Ksiądz arcybiskup powrócił na firmament Kościoła, dziś pamięć o nim jest szersza” – powiedział Radiu Watykańskiemu historyk, ks. dr hab. Jarosław Wąsowicz SDB. Jest on dyrektorem Archiwum Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej oraz biografem ks. abp. Antoniego Baraniaka.
Rok upamiętniający kapłana, przez 20 lat arcybiskupa metropolitę poznańskiego, ustanowił Sejm, podobną inicjatywę poparł sejmik województwa wielkopolskiego. To właśnie tam, w Sebastianowie, obecnie w gminie Książ Wielkopolski, 1 stycznia 1904 roku na świat przyszedł Antoni Baraniak.
“Niemal przez całe życie był salezjaninem, do końca wierny temu charyzmatowi, nawet jako pasterz Kościoła troszczył się o katolickie wychowanie dzieci i młodzieży. Przez wiele lat był jedną z najważniejszych osób w Episkopacie. Do momentu nominacji kardynalskiej Karola Wojtyły był w druga osobą w Episkopacie, był najbliższym współpracownikiem dwóch wielkich prymasów, kardynałów Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego” – opowiada ks. Wąsowicz.
Duchowny, podobnie jak abp Baraniak, salezjanin, jest autorem wielu książek i publikacji poświęconych kapłanowi prześladowanemu przez komunistów. Podkreśla, że jako sekretarz dwóch prymasów i późniejsza kluczowa postać w Episkopacie, abp Baraniak uczestniczył we wszystkich ważnych wydarzeniach Kościoła zarówno w okresie II wojny światowej, jak i powojennej sowieckiej dominacji. Ks. Wąsowicz przypomina, że lata tzw. Polski Ludowej były trudnym okresem dla Kościoła, będącego swoistym przedstawicielem całego społeczeństwa w konfrontacji z władzą komunistyczną.
“W ramach tej konfrontacji abp Antoni Baraniak był hierarchą, który najbardziej wycierpiał obok bp Czesława Kaczmarka. Został zatrzymany w związku z uwiezieniem prymasa Wyszyńskiego we wrześniu 1953 roku. W przeciwieństwie do kardynała, który był internowany w różnych klasztorach, wówczas jeszcze biskup Baraniak trafił do najcięższego więzienia Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, czyli na Rakowiecką w Warszawie” – podkreśla rozmówca Radia Watykańskiego.
W ocenie księdza Wąsowicza to właśnie niezłomna postawa arcybiskupa Baraniaka i brak obciążenia Prymasa Tysiąclecia w trakcie brutalnego, komunistycznego śledztwa w ostatnich latach szerzej utrwaliła się w społecznej pamięci Polaków. Z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości prezydent Andrzej Duda nadał sekretarzowi dwóch prymasów pośmiertnie Order Orła Białego.
Teraz, w 120. rocznicę urodzin hierarchy, organizowanych jest szereg inicjatyw upamiętniających życie i dziedzictwo abp. Antoniego Baraniaka. Ks. Wąsowicz mówi, że 26. dnia każdego miesiąca na terenie byłego aresztu przy Rakowieckiej w Warszawie, a dziś Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, odprawiana jest msza święta. Wierni modlą się między innymi w intencji beatyfikacji abp. Baraniaka.
Rozmówca Radia Watykańskiego przypomina, że w 2017 roku pojawiła się zapowiedź rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego na etapie diecezjalnym. “De facto on się nie rozpoczął, takie procesy to skomplikowana sprawa. To żmudne, historyczne, teologiczne prace, nawet zanim ten proces miałby się rozpocząć. Ale modlimy się w tej intencji” – dodaje duchowny.
Ważną inicjatywą jest strona muzeumbaraniaka.pl, będąca Internetowym Muzeum Arcybiskupa Baraniaka. Powstało ono z inicjatywy Stowarzyszenia “Pilscy Patrioci” i Archiwum Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej. Ks. Wąsowicz wskazuje, że dzięki Instytutowi Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego udało się uruchomić pierwszy etap tego projektu. Zostało zamieszczonych około tysiąca zdjęć z różnych etapów życia arcybiskupa, jest sporo artykułów publicystycznych i naukowych, są materiały wideo i audio, w materiałach reklamowych Muzeum mamy też kolorowankę dla dzieci przedstawiającą życie księdza arcybiskupa, przygotowaną przez dzieci ze szkoły imienia Antoniego Baraniaka w Mchach, jego rodzinnej miejscowości.
Pamięć o abp. Baraniaku jest bardzo żywa szczególnie w miejscowościach wielkopolskich, z którymi był związany. Zostały tam zainicjowane całoroczne obchody, ich szczegóły znajdują się na stronach internetowych gminy Książ Wielkopolski. Ks. Jarosław Wąsowicz zapowiada, że w swej macierzystej inspektorii salezjańskiej przeprowadzi “Niedzielę z księdzem arcybiskupem”, czyli cykl wykładów przybliżających postać niezłomnego duchownego. Ks. Wąsowicz jest między innymi autorem liczącej nieco ponad 100 stron publikacji “Niezłomny pasterz Kościoła. Arcybiskup Antoni Baraniak SDB” oraz obszernej biografii naukowej “Defensor Ecclesiae. Arcybiskup Antoni Baraniak (1904–1977)”.
Swoistym zwieńczeniem Roku Arcybiskupa Antoniego Baraniaka będzie 5 października i zaplanowany w Pile kongres organizowany we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. Oprócz części naukowej, gdzie mowa będzie m.in. o nie do końca zbadanych wątkach życia abp. Baraniaka, zaplanowano film i spotkanie z Jolantą Hajdasz, która wniosła bardzo wiele w upamiętnienie arcybiskupa.
Vatican News PL, Karol Darmoros/KAI