Przed 50 laty, w 1965 r., ukazała się w Wydawnictwie Pallottinum w Poznaniu Biblia Tysiąclecia. W niedzielę 31 maja br. w kościele Księży Pallotynów w Poznaniu dziękowano Bogu i ludziom za ten dar, jakim jest Biblia Tysiąclecia dla Kościoła w Polsce po 1000 latach chrześcijaństwa.
Uroczystej mszy św. przewodniczył i homilię wygłosił J.E. Ks. Abp Stanisław Gądecki – Metropolita Poznański. W swojej homilii nawiązał do roli i znaczenia Biblii w życiu Kościoła i człowieka oraz Biblii Tysiąclecia w życiu Kościoła w Polsce, w polskiej kulturze i w polskim języku. Wraz z nim koncelebrował mszę św. J.E. Ks. Bp Stefan Cichy, obecnie wiceprzewodniczący, a wcześniej przewodniczący Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP, oraz kilkudziesięciu kapłanów, w tym bibliści z różnych stron Polski i różnych ośrodków naukowych. Opactwo Benedyktyńskie z Tyńca reprezentował opat o. Szymon Hiżycki OSB. Na dziękczynnej mszy św. obecni byli dyrektorzy wielu wydawnictw katolickich z Polski, księgarze i pracownicy Pallottinum. Oprawę muzyczną przygotował Ks. Dr Dariusz Smolarek SAC ze scholą gregoriańską z WSD Księży Pallotynów.
red. Pallottinum
***
Biblia Tysiąclecia
50 lat od pierwszego wydania (1965 – 2015)
Biblia Tysiąclecia to polski przekład Biblii z języków oryginalnych. Zainicjowany został przez opactwo benedyktynów tynieckich z Krakowa, a wydany po raz pierwszy w 1965 r. przez Wydawnictwo Księży Pallotynów – Pallottinum. Było to pierwsze w Kościele katolickim tłumaczenie całej Biblii na język polski od ponad 350 lat, czyli od wydania Biblii ks. Jakuba Wujka.
O planach stworzenia Biblii Tysiąclecia poinformował we wrześniu 1958 r. na odbywającym się w Lublinie zjeździe teologicznym benedyktyn o. Augustyn Jankowski OSB. Ponieważ środowisko naukowe KUL nie zdecydowało się wtedy na własne tłumaczenie, więc Opactwo Tynieckie wraz z Wydawnictwem Pallottinum we wrześniu 1959 r. podjęło się realizacji tego projektu. Redaktorem naukowym wydania został o. Jankowski OSB, a redaktorem wydania ze strony Wydawnictwa Pallottinum – ks. Kazimierz Dynarski SAC, wspólnie podejmowali oni główne decyzje dotyczące publikacji. Tłumaczenie nazwano początkowo Biblią Tyniecką ze względu na źródło inicjatywy, którym był zakon benedyktynów z Tyńca. Ponieważ ukazało się ono na rok przed milenijną rocznicą chrztu Polski, określono je ostatecznie jako Biblia Tysiąclecia. Innym wytłumaczeniem ostatecznego tytułu tego dzieła było novum podjętego przez zespół polskich biblistów i Wydawnictwo Pallottinum pierwszego w naszej 1000-letniej historii zbiorowego przekładu Biblii z języków oryginalnych.
Za dzień ukazania się Biblii Tysiąclecia przyjmuje się 2 sierpnia 1965 r., kiedy to dyrektor Pallottinum ks. Piotr Granatowicz SAC wręczył pierwsze egzemplarze Biblii Ks. Prymasowi Kard. S. Wyszyńskiemu. Jesienią tego samego roku Ks. Prymas wręczył specjalnie przygotowany egzemplarz Biblii Ojcu Świętemu Pawłowi VI.
Do dziś ukazało się pięć głównych wydań Biblii Tysiąclecia. Kolejne wydania wychodziły w latach: I – 1965, II – 1971, III – 1980, IV – 1983, V – 2000.
Nowy Testament ukazywał się w odrębnych cyklach. Osobno wydawano też Ewangelie i inne pojedyncze księgi. Do dzisiaj ukazało się dziesięć poprawionych wydań NT.
Cała Biblia Tysiąclecia ukazywała się w postaci jednotomowej z dużą, czytelną czcionką, na cienkim papierze, tzw. p biblijnym, 40g. Jej szatę graficzną recenzenci oceniali jednoznacznie pozytywnie.
Biblia Tysiąclecia stanowiła owoc pracy zbiorowej, poszczególne księgi przygotowywali różni tłumacze, przy pierwszym wydaniu wymieniono 39 osób. Gotowy przekład poddano rewizji, ujednoliceniu i korekcie literackiej. Według noty na stronie tytułowej, tłumaczenia dokonano z języków oryginalnych. Korzystano z następujących krytycznych edycji tekstów oryginalnych:
– do tekstu hebrajskiego (i fragmentów aramejskich) Starego Testamentu: Biblia Hebraica, ed. R. Kittel, A. Alt, O. Eissfeldt, Stuttgart 1945;
– do tekstu greckiego Starego Testamentu: Septuaginta…, ed.: A. Rahlfs, Stuttgart 1943, 2 tomy;
– do tekstu greckiego Nowego Testamentu: Novum Testamentum Graece et Latine, ed. A. Merk, Romae 1951.
W przypadku tekstu hebrajskiego Starego Testamentu poza tekstem masoreckim zawartym w Biblia Hebraica Stuttgartensia wykorzystano odmienne lekcje tekstowe odkryte w rękopisach z Qumran, czasami poprawiano też tekst według Septuaginty. Jedyną księgą nie przetłumaczoną z tekstów oryginalnych była Księga Psalmów. Za podstawę tłumaczenia przyjęto przekład łaciński z 1945 r., tzw. Psalterium Pianum. W księdze tej, inaczej niż w całym Starym Testamencie użyto terminu Pan, a nie Jahwe. Również tytuły psalmów wskazywały na liturgiczne przystosowanie, np. odnosząc bezpośrednio do Chrystusa.
Wydanie poprzedzało Słowo wstępne Sługi Bożego Prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego. Stanowiło ono nawiązanie do podobnego wstępu przed Biblią Wujkową autorstwa Stanisława Karnkowskiego, ówczesnego Prymasa Polski. Ponadto o zaangażowaniu Sługi Bożego możemy przeczytać w słowie Od Wydawcy zamieszczonym w pierwszym wydaniu: „Nie mogło być mowy o końcowym sukcesie, gdyby nie poparcie moralne i materialne, z jakim pospieszył Prymas Polski J. Em. Ks. Stefan Kardynał Wyszyński. Życzliwe zainteresowanie Prymasa Polski przez cały czas towarzyszyło powstającemu dziełu”.
Biblia Tysiąclecia jest tłumaczeniem używanym w liturgii Kościoła katolickiego w Polsce, zgodnie z Dekretem Prymasa Polski z dnia 7 marca 1966 r. Psalmy używane w liturgii mszalnej i brewiarzowej różnią się od przekładu Biblii Tysiąclecia. Poeta Marek Skwarnicki na potrzeby odnowionej Liturgii godzin przygotował w latach 1971-1976 adaptację Księgi Psalmów z pierwszego wydania Biblii Tysiąclecia. Jednocześnie benedyktyn o. Placyd Galiński OSB opracował używane w liturgii pieśni ze Starego i Nowego Testamentu. Celem obu adaptacji miało być ułatwienie recytacji oraz śpiewu grupowego. Teksty weszły najpierw w formie psalmów responsoryjnych do Lekcjonarza mszalnego, a potem (z niewielką korektą) do ksiąg Liturgii godzin wydawanych również przez Pallottinum.
Sługa Boży ks. Franciszek Blachnicki, założyciel Ruchu Światło-Życie, doprowadził w latach osiemdziesiątych XX w. do wydania Biblii Tysiąclecia w małym, tzw. oazowym formacie. Warto też pamiętać, że Biblia Tysiąclecia była głównym i podstawowym przekładem, z którego korzystał św. Jan Paweł II.
Wydawnictwo Pallottinum od początku, w miarę istniejących możliwości, starało się odpowiedzieć na zapotrzebowanie i wymagania wiernych, oferując różne edycje Biblii.
Na kształt obecnego, już piątego, wydania Biblii Tysiąclecia złożyło się wiele czynników:
– przede wszystkim postęp w dyscyplinach pomocniczych biblistyki,
– kolejne dokumenty Urzędu Nauczycielskiego Kościoła dotyczące tej dziedziny,
– oraz mniej lub bardziej krytyczne recenzje.
Wszystkie aktualnie wydawane egzemplarze Biblii Tysiąclecia zawierają tekst V wydania. Na rynku dostępnych jest już ponad 50 różnych wersji edytorskich BT:
– łączne i osobne wydania Starego i Nowego Testamentu oraz poszczególnych ksiąg NT czy psalmów;
– w formatach: od mieszczącego się w dłoni (NT mini) aż do A4 (np. Biblia papieska);
– ubogacone grafiką, zdjęciami, reprodukcjami dzieł sztuki czy paginatorami;
– w twardej, skórzanej lub miękkiej oprawie, na nośnikach elektronicznych, a nawet jako reprint manuskryptu;
– z komentarzami i przypisami Biblii Jerozolimskiej;
– dla dzieci;
– z równoległym tekstem w języku angielskim.
Wydawnictwo nie zapomina również o podręcznikach, dokumentach kościelnych i pomocach biblijnych:
– wydano słowniki, komentarze, wstępy, wykłady Starego i Nowego Testamentu;
– wydawane są kolejne tomy Komentarza do Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu (tzw. KUL-owskie);
– obecnie wydawany jest najnowszy Komentarz teologiczno-pastoralny do Nowego Testamentu Biblii Tysiąclecia, opracowany pod kierunkiem o. Hugolina Langkammera OFM.
Biblia Tysiąclecia przez 50 lat swojego istnienia stała się w Polsce rozpoznawalna i jest utożsamiana z rzetelnym i wiernym przekazem słowa Bożego. Wiele osób wybierając w księgarni konkretny egzemplarz Pisma Świętego, szuka na półkach jej niebieskiej okładki.
Wydawnictwo jest świadome odpowiedzialności, jaka spoczywa na wydawcy Biblii Tysiąclecia, dlatego stara się, aby jej kolejne wydania czy edycje były zawsze na możliwie najwyższym poziomie.
SERWIS INTERNETOWY
Prowincji Zwiastowania Pańskiego
Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni) nr 27/2015
