O. Malek stał się czołowym sinologiem wśród werbistów oraz uczonych europejskich zajmujących się sprawami Kościoła w Chinach. Całe swoje życie kapłańskie spędził w instytucie Monumenta Serica w Sankt Augustin koło Bonn. Był prywatnym „ambasadorem” Watykanu w sprawach Kościoła chińskiego, podziemnego i patriotycznego, działającym na rzecz pojednania i wzajemnego porozumienia.
Roman Malek urodził się 3 października 1951 roku w Bytowie na Kaszubach Zachodnich z rodziców Jana i Stanisławy. Był bardzo dumny ze swych kaszubskich korzeni. Maturę uzyskał w Liceum Ogólnokształcącym im. Bojowników o Wolność i Polskość w Bytowie. Miał bardzo dobry kontakt z księżmi filipinami z Gostynia Wielkopolskiego, którzy byli duszpasterzami w Bytowie i u których był wiele lat ministrantem. Pod wpływem wujka Franciszka Skomskiego, który był klerykiem-werbistą i miał wielu przyjaciół wśród młodych misjonarzy, zgłosił się do nowicjatu księży werbistów w Pieniężnie, który rozpoczął 8 września 1969 roku. Matka jego nie była zachwycona wyborem Romana. Widziała w nim podporę na starość. Szybko jednak się z jego wyborem pogodziła.
Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Misyjnym Seminarium Duchownym Księży Werbistów w Pieniężnie w latach 1970-76. Był w tym czasie najzdolniejszym klerykiem. Interesowały go aktualne wówczas prądy filozoficzne z Teilhardem de Chardin na czele, pasjonował się też nowymi kierunkami w teologii, między innymi misjologią i religioznawstwem. Jego mentorem był o. prof. Andrzej Bronk SVD, pracujący na wydziale filozofii na KUL-u.
Jeszcze jako student w Pieniężnie opublikował 17 artykułów w czasopismach katolickich: „Collectanea Theologica”, „Chrześcijaninie w Świecie”, „W drodze”, „W życiu i myśli”, „Przewodniku Katolickim”. Redagował hasła do „Encyklopedii Katolickiej” wydawanej na KUL-u. Pisał również w „Przeglądzie Orientalistycznym” i werbistowskim „Anthroposie”. Brał też udział w kilku sympozjach naukowych. Rzecz bez precedensu w przypadku studenta-kleryka.
Pracę magisterską pt. „Nowa religia w Japonii: Tenri-kiō. Studium monograficzne ze szczególnym uwzględnieniem doktryny” napisał pod kierunkiem o. prof. Teofila Chodzidły SVD, a po jego chorobie – o. prof. Henryka Zimonia SVD. Obronił ją na KUL-u w 1976 roku. Przed ślubami wieczystymi (8 września 1975 roku) otrzymał z Generalatu SVD przeznaczenie do pracy naukowej w Instytucie Sinologicznym Monumenta Serica w St. Augustin kolo Bonn. Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk bp. Bernarda Czaplińskiego z Pelplina 25 kwietnia 1976 roku w Pieniężnie.
Z końcem maja 1976 roku udał się na kurs języka niemieckiego do Niemiec, by jesienią rozpocząć studia sinologiczne na uniwersytecie w Bonn i pracę naukową w Instytucie Monumenta Serica w Sankt Augustin. Oprócz sinologii studiował japonistykę, religioznawstwo i historię. Doktoryzował się (1984) oraz uzyskał habilitację (2002) z sinologii. Był profesorem zwyczajnym w Wyższej Szkole Filozoficznej–Teologicznej w Sankt Augustin oraz na uniwersytecie w Bonn. Wykładał na uczelniach zagranicznych (Filipiny, Taiwan, Polska). W latach 1992-2012 był dyrektorem Instytutu Monumenta Serica oraz redaktorem naczelnym czasopisma sinologicznego „Monumenta Serica – Journal of Oriental Studies” (1992-2011) i „Collectanea Serica (1985-2012) – seria książkowa.
Jest autorem i współautorem, redaktorem i wydawcą kilkuset publikacji naukowych w języku angielskim, chińskim, niemieckim i polskim. Wykaz jego publikacji obejmuje według różnych źródeł 45 stron (por. Bibliografia publikacji polskich werbistów w III tomach za lata 1945-2016]; 67 stron [NURT SVD 48/2014/1 s. 370-437]; 65 stron wielkoformatowych [Księga Pamiątkowa dedykowana o. Malkowi].
Wspomniany NURT SVD 48/2014/1 nosi tytuł: „Chiny wśród nas” i jest dedykowany o. Romanowi Malkowi SVD. Z okazji jego 65-tych urodzin (2016) Monumenta Serica Monograph Series LXVIII wydały księgę pamiątkową pt. „Rooted in Hope. China – Religion – Christianity. Festschrifft in Honor of Roman Malek S.V.D. on the Occasion of His 65th Birthday”, Volume I and II, Edited by Barbara Hoster, Dirk Kuhlmann, Zbigniew Wesołowski S.V.D. Institut Monumenta Serica. Sankt Augustin [2016]. Księga obejmuje ponad 1000 stron opracowań 34 autorów z całego świata.
W roku 1987 został pierwszym dyrektorem nowo powstałego China-Zentrum – placówki katolickiej propagującej kontakty Kościołów Europy i Chin. Kierował nią do 1998 roku. Zainicjował też powstanie Stowarzyszenia „Sinicum” im. Michała Boyma SJ w Warszawie pod kierownictwem o. Antoniego Koszorza SVD, które wydaje od 2006 roku kwartalnik „Chiny Dzisiaj”. Jego opus vitae to 6 tomowe dzieło pod tytułem: „Chinese Face of Jesus Christ” (Chińskie Oblicze Jezusa Chrystusa). Jest to chrystologia chińska ilustrowana ikonami twarzy Jezusa Chrystusa. Wystawa pod tym tytułem była przez jej twórcę, o. Romana Malka SVD, prezentowana w wielu miastach polskich.
Niestety, w kwietniu 2011 roku, na skutek udaru mózgu, o. Roman został prawostronnie sparaliżowany. Po częściowej rekonwalescencji pracował dalej naukowo. 16 kwietnia 2018 roku został z Sankt Augustin przeniesiony do Polskiej Prowincji. Zamieszkał Domu Misyjnym św. Józefa w Górnej Grupie na Pomorzu, na Oddziale Opiekuńczym św. Łukasza.
Krótko przed jego śmiercią ukazał 7 tom jego monumentalnego dzieła „Chinese Face of Jesus Christ”. Jest to kompendium do poprzednich 6 tomów. W słowach wstępnych napisałem, że o. Roman Malek stworzył w Sankt Augustin mały Watykan. Do niego przyjeżdżali biskupi z całych Chin, zarówno z Kościoła podziemnego, jak i patriotycznego. Był ich ambasadorem.
O. Roman Malek zgromadził w Niemczech i w Polsce setki studentów katolickich, seminarzystów, siostry zakonne, celem poznania przez nich kultury chrześcijańskiej w Europie. Jeden z kleryków Kościoła podziemnego odbył studia teologiczne w Pieniężnie. To też dzieło o. Romana. Prasa katolicka mówi o nim jako o „największym znawcy Kościoła Chińskiego”.
Pogrzeb o. Romana Malka SVD odbył 2 grudnia 2019 roku w Górnej Grupie. Spoczął na cmentarzu klasztornym w Górnej Grupie.
o. Alfons Labudda SVD
Za: www.werbisci.pl