Ks. Stanisław KOBIELUS SAC (1939 – 2020), prof. dr hab., wykładowca historii sztuki na UKSW (ATK) i w WSD oraz ITA w Ołtarzewie, kapelan sióstr w Otwocku, poeta
Urodził się w 12 września 1939 r. w Wieprzu, w pow. Wadowice, w archidiecezji krakowskiej, jako syn Karola i Bronisławy z d. Krupnik. Rodzina Kobielusów liczyła sześcioro dzieci, z których dwie młodsze siostry Stanisława, wstąpiły do zgromadzeń zakonnych: Maria – do pallotynek i Krystyna do zmartwychwstanek. Szkołę Podstawową i Liceum Ogólnokształcące ukończył w Andrychowie. Jego stryjem był pallotyn, ks. Konstanty Kobielus (zm. w 1984 r. w Gdańsku i pochowany na pallotyńskim cmentarzu na Kopcu w Wadowicach). Już po latach Stanisław dał piękne świadectwo o środowisku rodzinnym mówiąc: „Środowisko, w którym człowiek się wychowuje, na pewno pozostawia trwałe ślady, jednak największy wpływ mają rodzice. Także krajobraz wychowuje; stale w oczach mam Beskidy” (PIM, “Przy pełnej sali”, „Dziennik Polski 24” z 22 marca 2001 r.).
W 1957 r. wstąpił na kleryka do nowicjatu pallotynów w Ząbkowicach Śląskich. Jego mistrzem nowicjatu był ks. Augustyn Urban. Sutannę Stowarzyszenia przyjął 8 września tr. z rąk ks. prowincjała Stanisława Czapli. W Ząbkowicach też 28 września 1958 r. złożył pierwszą konsekrację na ręce ks. rektora Ignacego Jabłońskiego, natomiast wieczną konsekrację – 8 września 1962 r. w Ołtarzewie na ręce ks. wiceprowincjała Józefa Dąbrowskiego. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Ołtarzewie (1958-65) i tam też przyjął święcenia kapłańskie 20 czerwca 1965 r., z rąk bpa Zygmunta Choromańskiego, pomocniczego biskupa warszawskiego i sekretarza Konferencji Episkopatu Polski.
Po święceniach przez rok czasu odbywał w Otwocku studium pastoralne, a następnie pozostał tam do dyspozycji rektora domu, a później był duszpasterzem przy kaplicy w Wólce Mlądzkiej. W 1970 r. został skierowany na studia do Akademii Teologii Katolickiej (kierunek Historia Kościoła, specjalizacja Historia sztuki kościelnej). W 1973 r. został skierowany do Warszawy na kapelana sióstr franciszkanek od cierpiących przy ul. Wilczej 7, a po roku na duszpasterza do kościoła Chrystusa Króla przy ul. Skaryszewskiej – prowadził tu katechezę dla młodzieży i równocześnie studiował na ATK. W 1976 r. przeniesiony został do Ołtarzewa, gdzie podjął wykłady historii sztuki w Seminarium i pracę duszpasterską w parafii; organizował m.in. dni skupienia dla młodzieży. Rok później został ustanowiony kapelanem sióstr „Sług Jezusa” w Otwocku przy ul. Prusa 7, pełniąc tę funkcję do 1989 r., kiedy został skierowany do pallotyńskiego domu w Otwocku przy ul. Żeromskiego 6. Nadal też spełniał obowiązki wykładowcy historii sztuki w WSD w Ołtarzewie i w ATK (a następnie po przekształceniu – w UKSW), a jednocześnie włączał się w pracę duszpasterską przy miejscowym kościele. 14 czerwca 2015 r. obchodził w Otwocku jubileusz 50-lecia kapłaństwa. Z racji zdrowotnych i w trosce o należytą opiekę, w sierpniu 2019 r., został przeniesiony w charakterze pensjonariusza do Wrzosowa. Zmarł w szpitalu w Radomiu 3 stycznia 2020 r.
Na początku 1981 r. Rada Prowincjalna zleciła ks. Stanisławowi zorganizowanie i opiekę nad Kolekcją Sztuki Kościelnej przy Wyższym Seminarium Duchownym w Ołtarzewie. Mianowała go też kierownikiem tej Komisji. Był prowincjalnym referentem ds. sztuki kościelnej. Ks. Stanisław był projektantem wystroju wnętrza kościołów pallotyńskich w Ożarowie Mazowieckim (dolny kościół), Warszawie (górny kościół Chrystusa Króla) i Otwocku (kościół Zesłania Ducha Świętego i kaplica domowa).
Od 1976 r. prowadził wykłady z zakresu historii sztuki na Akademii Teologii Katolickiej, gdzie w 1979 r. uzyskał doktorat („Program ideowy wystroju i wyposażenia kościoła opackiego w Krzeszowie”), w 1989 r. habilitację („Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu”), a w 1998 r. tytuł profesora nauk humanistycznych. Pełnił tam funkcję kierownika Katedry Historii Sztuki Średniowiecznej i Ikonografii na Wydziale Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych, przemianowanej w 2002 r. na Instytut Historii Sztuki UKSW.
Opublikował 19 książek naukowych i kilka w wersji obcojęzycznej oraz 12 tomików wierszy. W poezji starał się oddać swoje „widzenie świata, człowieka, Boga, siebie, swoich słabości i grzechów” (“Iskry z mokrych kamieni”, s. 6). Ponadto był autorem haseł encyklopedycznych w “Encyklopedii Katolickiej” KUL, recenzji i artykułów popularnonaukowych w wielu czasopismach. Był mediewistą i specjalistą w zakresie ikonografii chrześcijańskiej oraz symboliki w dawnej sztuce sakralnej, od starożytności do nowożytności. Za działalność naukową otrzymał 20 września 2007 r. Złoty Krzyż Zasługi, a 11 czerwca 2009 r. Medal Komisji Edukacji Narodowej.
Ks. Stanisław Kobielus przeżył 81 lat, 62 lata w konsekracji w Stowarzyszeniu i 55 lat w kapłaństwie. Głęboko wierzymy w to, że spełniło się to, o czym on sam napisał w wierszu ***:
Wyszedłeś
Z wieczności
I po krótkiej przerwie
Zwanej życiem
Wejdziesz na nowo
W wieczność (***, “Iskry z mokrych kamieni”, s. 57)
Appendix
Publikacje naukowe (książki)
Jasna Góra (współautor: Bania Z.; IW PAX, Warszawa 1983); Jasna Góra. W 600-lecie Sanktuarium (współautorzy Golonka J., Bania Z.; Warszawa „Pax”, 1983); toż jako: Jasna Góra. On the 600th anniversary of the Sanctuary (Warszawa „Pax”, 1985); Jasna Góra – przewodnik (współautorzy: Golonka J., Bania Z.; Interpress Warszawa 1984); toż jako Jasna Góra. Das Paulinerkloster in Częstochowa und seine Sammlungen (wyd. 1: Warschau „Interpress”, 1986; wyd. 2, Warszawa „Interpress”, [1989]; toż jako Jasna Góra. Guide (Varsovie „Interpress”, 1986; Jasna Góra. A companion guide (Warszawa „Interpress” 1986).
Człowiek i ogród rajski w kulturze religijnej średniowiecza (Warszawa „Pax” 1997); Teofil Prezbiter. Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych (przekł. z jęz. łac. i oprac. Stanisław Kobielus, Kraków „Tyniec”, 1998); Niebiańska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu (wyd. 1: Warszawa Pallottinum 1989; wyd. 2. Apostolicum, Ząbki 2004); Fizjologi i Aviarium: średniowieczne traktaty o symbolice zwierząt (przekł. i oprac. Stanisław Kobielus, Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2005); Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory (wyd. 1: IWPAX Warszawa 2000; wyd. 2: Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2011); Dzieło sztuki – dzieło wiary, przez widzialne do niewidzialnego (Apostolicum Ząbki 2002); Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i średniowiecze (Warszawa „Pax” 2002); Ikonografia zdrady i śmierci Judasza. Starożytność chrześcijańska i średniowiecze (Apostolicum Ząbki 2005); Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska starożytność i średniowiecze (Stanisław Kobielus, Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2006); Lapidarium christianum. Symbolika drogich kamieni. Wczesne chrześcijaństwo i średniowiecze (Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2012); Defensorium czyli Średniowieczny traktat o „Obronie nienaruszonego i trwałego dziewictwa najczystszej Rodzicielki Maryi” (przekł. i oprac. Stanisław Kobielus, Poznań Pallottinum 2012); Concordia Novi et Veteri Testamenti. Zapowiedzi dzieła odkupienia i jego spełnienie w teologii i sztuce średniowiecza (Pallottinum Poznań 2013); Świątynia Zesłania Ducha Świętego w Otwocku. Księża Pallotyni (Apostolicum Ząbki 2014); Wskrzeszenie Łazarza w teologii i ikonografii średniowiecza (Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2016).
Tomiki wierszy:
Ilustrowane uogólnienia (Wwa Pallottinum 1988), Zaśpiewać światłem (Wwa Pallottinum 1992), Na wschód od duszy (Kraków „Tyniec” 1996), Uciekające krajobrazy (Kraków „Tyniec” 1997), W świetle niewiedzy (Kraków „Tyniec” 2000), W cieniu wiatru (Kraków „Tyniec”, 2000), Blask ciemności i światło niewiedzy (Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2005; Ząbki Apostolicum 2015), Wiersze z komentarzem (Kraków Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2007), Zawiłości cienia (Apostolicum Ząbki 2010), Iskry z mokrych kamieni (Apostolicum, Ząbki 2011), Kto użyczy łez trawom (Pallottinum Poznań 2013), Gliniane dzbany (Ząbki Apostolicum 2017).
Ks. Stanisław Tylus SAC
