Już wkrótce, 6 marca 2025 roku, będzie można obejrzeć zaginiony oryginalny szkic „Sądu Ostatecznego” autorstwa Michała Anioła. Jak potwierdzili, po 5 latach analiz i badań, eksperci z różnych dziedzin nauki szkic został przypisany wybitnemu mistrzowi renesansu. Dzieło jest w posiadaniu polskiego kolekcjonera, który kupili szkic na aukcji w Szwajcarii jako rysunek bez przypisanego autorstwa. Odsłona dzieła odbędzie się w 550 rocznicę urodzin Michała Anioła w multimedialnej Kaplicy Sykstyńskiej na Jasnej Górze.
„Sąd Ostateczny” to jeden z najbardziej fascynujących i kontrowersyjnych przykładów renesansowej twórczości Michała Aniołowa. O tym czy fresk powstał na podstawie szkicu czy “od ręki” wielokrotnie pisali różni badacze historii sztuki. Historyczne źródła, takie jak np. „Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów” Giorgia Vasariego, wspominają o wczesnych szkicach Michała Anioła do fresku „Sąd Ostateczny”, ale żadne nie wskazuje, gdzie go szukać i czy przetrwał do naszych czasów.
W 2019 roku na zlecenie polskiego kolekcjonera sztuki nabyty został na aukcji w Domu Aukcyjnym Koller w Szwajcarii, szkic do fresku z Kaplicy Sykstyńskiej. Wykonany na pergaminie cienkim piórkiem, brązowym tuszem. Rozważając wówczas autorstwo tego szkicu wskazywano na Giulio Clovio (1498–1578), jednego z najbliższych współpracowników Michała Anioła (1475–1564). Kolekcjoner-nabywca po zasięgnięciu opinii o swoim nowym nabytku w Gdańskim Kantorze Sztuki, galerii o przeszło czterdziestoczteroletniej ugruntowanej tradycji i renomie, postanowił poddać szkic interdyscyplinarnym badaniom naukowym.
Analizy ikonograficzne, historyczne i stylistyczne nad szkicem podjął się wybitny polski badacz prof. Juliusz A. Chrościcki z Uniwersytetu Warszawskiego, z udziałem dr Katarzyny Krzyżagórskiej-Pisarek z Londynu. Badań konserwatorsko–technologicznych, analizy spektroskopowej, mikroskopowej podjęli się eksperci innych renomowanych instytucji; prof. Tomasz Kozielec, kierownik Katedry Konserwacji Papieru i Skóry na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; prof. Tomasz Łojewski z Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
W toku badań uwzględniono liczne aspekty, zwracając uwagę na technikę wykonania rysunku, charakterystyczną dla warsztatu Michała Anioła, oraz unikalne cechy kompozycyjne szkicu odróżniające go od znanych kopii i naśladownictw; pergamin jako podłoże szkicu, w tamtych czasach rzadko używane przez artystów, co podkreśla prestiżowy charakter artefaktu i tłumaczy potencjalny związek z papieskim zleceniem; żelazowo-galusowy atrament, typowy dla szkiców czasów Michała Anioła; precyzyjne odwzorowanie anatomicznych detali postaci, charakteryzujące rękę Buonarottiego.
Również badania nad wpływem szkicu na inne dzieła epoki – w tym ryciny Monogramisty CBS i Martina Roty – potwierdziły, że kompozycja szkicu była znana i doceniana w kręgach artystycznych tamtych czasów.
Opracowane ekspertyzy przynoszą tezę naukową, że dzieło jest wczesnym szkicem koncepcji fresku w Kaplicy Sykstyńskiej a jego autorstwo przypisywane jest samemu Mistrzowi Michelangelo di Lodovico Buonarrotiemu Simoni.
Data i miejsce wydarzenia: 6 marca 2025 r., godz. 12:00 multimedialna Kaplica Sykstyńska, Częstochowa, ul. Oleńki 10/16