Nowa wystawa „Golgota Wschodu”, poświęcona historii Zesłańców Sybiru, Rodzin Katyńskich i pozostałych ofiar sowieckiego reżimu, została uroczyście otwarta we wrocławskiej parafii redemptorystów przy ul. Wittiga we wtorek, 17 stycznia 2023 r. Dla zwiedzających będzie dostępna już od wtorku, 24 stycznia. Aż do 30 września wstęp na wystawę jest wolny, ponadto bezpłatne są zajęcia edukacyjne organizowane w przestrzeni ekspozycji.
Od 30 lat wrocławskie środowiska sybirackie i katyńskie mają w parafii redemptorystów swoje miejsce pamięci, modlitwy i spotkań. Nieżyjący już o. Stanisław Golec CSsR zgromadził ich w miejscu, które dziś nazywamy Sanktuarium Golgoty Wschodu przy ul. Edwarda Wittiga 10 we Wrocławiu. Najpierw powstała symboliczna grota maryjna wraz ze stale rozbudowywanym panteonem pamięci, a następnie w 1997 roku Izba Pamięci Sybiraków – niewielkie muzeum gromadzące m.in. pamiątki, publikacje, dokumenty, fotografie, stroje, mundury i dewocjonalia świadczące o martyrologii Polaków na Wschodzie.
Kierując się troską o dziedzictwo kulturowe Sybiraków, w 2018 roku Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia) rozpoczął starania o zabezpieczenie licznych i cennych zbiorów Sybiraków, aby w miejscu dotychczasowej Izby Pamięci przygotować nową ekspozycję. Dzięki pozyskaniu środków finansowych z Mechanizmu Finansowego EOG oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach projektu „Wrocław i Falstad nie zapomną!”, doszło do sfinalizowania projektu wystawienniczego. I tak w miejscu dotychczasowej Izby Pamięci Sybiraków powstała nowa narracyjna wystawa „Golgota Wschodu”.
Uroczyste otwarcie wystawy „Golgota Wschodu” odbyło się we wtorek 17 stycznia z udziałem m.in. przedstawicieli władz rządowych, samorządowych, kościelnych, w tym przełożonego Prowincji Warszawskiej Redemptorystów o. Janusza Soka CSsR, a przede wszystkim licznie zgromadzonych Sybiraków. Aż do 30 września 2023 roku wstęp na wystawę będzie bezpłatny.
Redemptoryści polscy już kilkanaście lat po swoim ponownym przybyciu do Polski wyruszli w latach 1905-08 szlakiem polskich skupisk na Syberii, w większości zesłańców, by głosić wśród nich misje ludowe. Dwaj z nich, oo. Marcin Karaś i Kazimierz Lendzion, sami byli po II wojnie światowej więźniami „nieludzkiej ziemi”. Po upadku komunizmu Prowincja Warszawska Redemptorystów podjęła ponownie pracę misyjną także wśród polskich zesłańców i ich potomków (obecnie 5 parafii w Rosji i jedna w Kazachstanie). 100 lat po pierwszej „misji syberyjskiej” w większości miast na szlaku kolei transsyberyjskiej ponownie odbyły się redemptorystowskie misje parafialne.
Dostrzegając we Wrocławiu osamotnienie dawnych więźniów totalitaryzmu bolszewickiego i ich rodzin oraz potrzebę przywrócenia pamięci o ofierze zamęczonych na Wschodzie, w swojej parafii przy ul. Wittiga 10 stworzyli 30 lat temu warunki, gdzie pamięć ta może być przekazana, przede wszystkim młodszym pokoleniom. Kolejnym etapem tej pracy jest wspomniana nowa wystawa.
W czasie otwarcia proboszcz parafii i przełożonym miejscowej wspólnoty zakonnej, o. Witold Baran CSsR, zapewnił, wskazując na zachowany biret kapłański o. Golca, że „choć naturalnie zmieniają się konkretne osoby zakonników posługujących w tym miejscu, to nie zmienia się determinacja Zgromadzenia Redemptorystów, by dbać o „Sanktuarium Golgoty Wschodu” i ciągle je rozwijać”.
Wystawa „Golgota Wschodu” mieści się na ponad 260 m2 i składa się z dwóch przestrzeni. Pierwsza wprowadza w tematykę represji związanych z zesłaniami na Syberię, począwszy od XVII do XIX wieku. Druga sekcja to główny trzon wystawy dotyczący zesłań w trakcie II wojny światowej, zainicjowanych wywózką 10 lutego 1940 roku. Ekspozycja obejmuje ponadto inne wątki ważne dla zrozumienia martyrologii Polaków na Wschodzie, jak np. temat zbrodni katyńskiej.
Zorganizowana w nowoczesny sposób wystawa ma charakter narracyjny, a wszystkie wątki zostały tak zaprezentowane, żeby zwiedzający zapoznali się zarówno z faktami o charakterze ogólnym, jak i z indywidualną perspektywą świadków historii. Zwiedzający mają okazję zobaczyć m.in. zainscenizowaną kibitkę, wnętrze wagonu z czasów wywózek oraz przykładową chatę sybiracką. Prezentowane na wystawie zdjęcia, dokumenty i przedmioty życia codziennego pochodzą w większości ze zbiorów przekazanych do Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” przez Związek Sybiraków oraz inne środowiska tworzące dotychczasową Izbę Pamięci w tym samym miejscu.
Wraz z udostępnieniem wystawy dla zwiedzających uruchomiony został specjalny program edukacyjny dla zwiedzających z kraju i z zagranicy. Stworzył go Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, organizator wystawy, razem z redemptorystami – gospodarzami Sanktuarium Golgoty Wschodu przy ul. Edwarda Wittiga 10, gdzie ulokowana jest nowa ekspozycja „Golgota Wschodu”, oraz Stowarzyszeniem Pamięci Zesłańców Sybiru i pozostałymi partnerami (oddział wrocławski Związku Sybiraków, Stowarzyszenie „Dolnośląska Rodzina Katyńska” we Wrocławiu, Śląskie Towarzystwo Genealogiczne we Wrocławiu, Towarzystwo Miłośników Wrocławia, Stowarzyszenie Odra–Niemen, Radio Wrocław – patron medialny). Powstała specjalna oferta edukacyjna dla szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych. Zajęcia muzealne realizują wybrane założenia podstawy programowej, a także – co najważniejsze – mają na celu przybliżenie dzieciom i młodzieży trudnej tematyki wywózek i zesłań na Sybir dzieciom i młodzieży. W trakcie zajęć, prowadzonych w przestrzeni wystawy, uczniowie zapoznają się z historiami Sybiraków, dowiadując się, jak wyglądała ich codzienność, ale również poznając najważniejsze wydarzenia z historii Polski, które miały duży wpływ na losy Polaków na Sybirze, takie jak zrywy niepodległościowe w XVIII i XIX wieku oraz II wojna światowa. Zajęcia są bezpłatne.
Projekt „Wrocław i Falstad nie zapomną! Polskie i Norweskie spojrzenie na totalitaryzmy. Działania edukacyjne, badawcze, wystawiennicze, wydawnicze i popularyzatorskie o różnych doświadczeniach Wrocławia i Falstad totalitaryzmu hitlerowskiego i stalinowskiego w okresie II wojny światowej” korzysta z dofinansowania o wartości 1.549.303,02 zł otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu „Kultura”, Działanie 2 „Poprawa dostępu do kultury i sztuki”.
Celem projektu jest realizacja kompleksowego programu popularyzującego przy użyciu tradycyjnych i nowoczesnych narzędzi polskiego i norweskiego doświadczenia hitlerowskiego i stalinowskiego totalitaryzmu we Wrocławiu i Falstad.
Wrocławskie obchody Dnia Sybiraka odbędą się 10 lutego 2023 r. także w parafii NMP Matki Pocieszenia przy ul. Wittiga. Rozpocznie je Msza św. pod przewodnictwem metropolity ks. abpa Józefa Kupnego o godz. 11.00. Serdecznie zapraszamy!
oprac. Ośrodek „Pamięć i Przysłość” we Wrocławiu/ o. Mariusz Mazurkiewicz CSsR
Za: www.redemptor.pl