Po dziesięciu latach od pierwszej publikacji w 2006 r., w święto Wszystkich Świętych Franciszkańskich w dniu 29 listopada 2016 r., w Franciszkańskim Centrum dla Europy Wschodniej i Azji Północnej przy ul. Modzelewskiego 98A w Warszawie, odbędzie się prezentacja nowego i rozszerzonego wydania „Leksykonu duchowości franciszkańskiej”.
Leksykon pomoże każdemu czytelnikowi w zrozumieniu różnych aspektów, a przede wszystkim treści doktryny duchowości franciszkańskiej. Dzieło ukazuje się w roku Jubileuszu Miłosierdzia, który dla rodziny franciszkańskiej zbiega się z osiemsetleciem Odpustu Porcjunkuli, a pamiętać należy, że ujęcie doktryny rozwijającej się w ciągu ośmiu wieków to zadanie niełatwe do wykonania, a jednak starannie dobrane i precyzyjnie opracowane hasła znakomicie opisują duchowość rozwijającą się w tym czasie. Poszczególne hasła mają zarówno znaczenie teoretyczne, jak i praktyczne i mogą wpływać na kształtowanie życia duchowego chrześcijan w zakresie formacji szkoły duchowości franciszkańskiej. Stąd też zawarte treści w hasłach są uniwersalne. W niniejszym Leksykonie podjęto próbę nakreślenia bardzo szerokiego obrazu franciszkanizmu. Dlatego czytelnik otrzymuje wiedzę dokładną i głęboką; Leksykon to zbiór uporządkowanych refleksji, a zarazem kompendium wiedzy i niezbędna publikacja, z którą każdy chrześcijanin powinien się zapoznać, by móc wyrobić sobie własną opinię o jednej z najstarszych duchowości, według której żyło i żyje miliony wyznawców. A więc Leksykon jest doskonałym podręcznikiem i może być narzędziem edukacji duchowej.
Ks. prof. dr hab. Stanisław Urbański
Mocne „wychylenie” ku przyszłości, do którego z zapałem obecny papież wzywa rodziny zakonne, byłoby iluzoryczne bez mocnego osadzenia w historii i całym duchowym dziedzictwie własnej wspólnoty życia konsekrowanego. Jeśli chodzi więc o rodzinę franciszkańską, to w Leksykonie duchowości franciszkańskiej otrzymuje ona bezcenną i niezwykle bogatą treściowo pomoc w budowaniu własnej tożsamości oraz formacji duchowej. […]
Poszczególne hasła, nierzadko mające w tytułach uszczegółowienie lub wskazanie na treści pokrewne, zostały opracowane w taki sposób, że z ich lektury skorzystają zarówno fachowcy, jak i niemający przygotowania teologicznego; członkowie rodziny franciszkańskiej i wszyscy zainteresowani tą duchowością. Cennym uzupełnieniem każdej jednostki jest na ogół dość obszerna bibliografia zamieszczona na końcu, zaktualizowana w drugim wydaniu Leksykonu w znacznym stopniu w oparciu o najnowszą literaturę polskojęzyczną.
Jeśli chodzi o dobór haseł, to dotyczą one najbardziej typowych dla franciszkanizmu zagadnień, nierzadko osadzonych we współczesnym kontekście eklezjalnym i społecznym. Z tej racji można powiedzieć, że Leksykon jest nie tyle dziełem historyczno-retrospektywnym, co raczej opracowaniem, które wskazuje na aktualność ducha i dzieła św. Franciszka z Asyżu.
Ks. prof. dr hab. Marek Chmielewski
Fragmenty wstępu do wydania drugiego, rozszerzonego
Nowe wydanie zostaje oddane Czytelnikom po dziesięciu latach od jego pierwszej publikacji w 2006 roku. W tym okresie badania i studia franciszkańskie znacznie się rozwinęły i otworzyły nowe horyzonty poznania i rozumienia świętego Franciszka z Asyżu oraz jego dziedzictwa. Najnowszym dowodem na to jest, odkryta i opublikowana w 2015 roku przez francuskiego badacza Jacques’a Dalaruna, biografia Świętego autorstwa Tomasza z Celano, Vita beati patris nostri Francisci, powstała pomiędzy 1232 a 1239 rokiem. Jest to wydarzenie epokowe w historii hagiografii franciszkańskiej, a co za tym idzie – w studiach nad życiem i przesłaniem Serafickiego Ojca.
Ponadto obecne wydanie jest również odpowiedzią na oczekiwania i zainteresowanie Braci i Sióstr żyjących według Reguł TOR i OFS oraz członków Instytutów Świeckich żyjących charyzmatem franciszkańskim.
Zespół Redakcyjny (o. Emil Kumka OFMConv, o. Wacław Marian Michalczyk OFM, o. Zenon Styś OFM, o. Kazimierz Synowczyk OFMCap) oddaje w ręce Czytelników drugie wydanie poszerzone o 20 nowych haseł (adoracja, antropologia, bycie mniejszym, duchowość franciszkańska, habit, hagiografia franciszkańska, idiota, kara, kwestie społeczne według św. Franciszka, medytacja, nowość, Reguła św. Klary, Reguła Trzeciego Zakonu Regularnego, serafickość, serce, wada, wierność, zadośćuczynienie, zgorszenie, zwierciadło), napisanych przez polskich Autorów. Ponadto 3 hasła (ekumenizm, ekologia, Franciszkański Zakon Świeckich), zostały uaktualnione i uzupełnione o odniesienie do nowych dokumentów, np. do encykliki papieża Franciszka Laudato sì. Pozostałe hasła, ponownie przejrzane i poddane poprawkom edytorskim, zaczerpnięto z pierwszego wydania.
Obecne wydanie liczy 163 hasła, z których 43 (co stanowi 1/4 zawartości Leksykonu) zostały napisane przez polskich badaczy franciszkanizmu. Przy tworzeniu i redakcji haseł został położony szczególny nacisk na ich spójność tematyczną i rzeczowość, na rygor metodologiczny oraz na przystępne użycie terminologii w przedstawieniu problematyki przy jednoczesnym zachowaniu ściśle naukowego charakteru pracy.
Kolejną ważną nowością tego wydania jest uaktualnienie i uzupełnienie bibliografii do wszystkich haseł zarówno z poprzedniego, jak i obecnego wydania o pozycje naukowe obcojęzyczne i polskie, powstałe po 2006 roku, choć w wielu przypadkach wskazywano także starsze publikacje, tzn. z lat 90. XX wieku. Zamierzeniem metodologicznym było podanie najważniejszych badań w zakresie danych zagadnień, z jednoczesnym zawężeniem, tam gdzie to było możliwe, spektrum tematycznego związanego z daną problematyką. Oczywiście bibliografia wskazana w niniejszym leksykonie nie uzurpuje sobie prawa do bycia kompletną i zamkniętą.
Ta poszerzona i uaktualniona publikacja jest owocem oddolnej inicjatywy oraz twórczej współpracy Braci z trzech rodzin Pierwszego Zakonu, Sióstr i Braci żyjących według Reguł Drugiego Zakonu, Trzeciego Zakonu Regularnego i Franciszkańskiego Zakonu Świeckich oraz Instytutów Świeckich życia konsekrowanego, które żyją duchowością franciszkańską. Obejmuje więc uniwersum Rodziny Franciszkańskiej.
Redaktor o. prof. dr Emil Kumka OFMConv
