Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej w Polsce (dossier)

Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej (OMI) to zgromadzenie zakonne, które ma swoje korzenie we Francji, gdzie zostało założone przez późniejszego biskupa Marsylii, św. Eugeniusza de Mazenoda, w 1816 roku. Do Polski oblaci przybyli w 1920 roku, kiedy to pierwsza grupa zakonników osiedliła się w Piekarach Śląskich. Tam oblaci rozpoczęli pracę rekolekcjonistów, kładąc podstawy pod przyszły rozwój zgromadzenia na ziemiach polskich. W ciągu dekad oblaci rozwinęli szeroko zakrojoną działalność, obejmującą prowadzenie rekolekcji i misji parafialnych, duszpasterstwa sanatoryjnego i parafialnego, misji zagranicznych i pracy wśród Polonii, ewangelizacji młodych, działalności akademickiej oraz duszpasterstw specjalistycznych.

Obecnie zgromadzenie liczy około 3400 zakonników, a do polskiej prowincji należy ponad 400 oblatów. Prawie 250 pracuje w kraju, a inni w należących do niej jurysdykcjach: na Madagaskarze i Reunionie, w Ukrainie wraz z Rosją, we Francji-Beneluksie, Skandynawii, na Białorusi i w Turkmenistanie.

Oblaci w Polsce pracują w 20 wspólnotach, m.in. w: Poznaniu, Obrze, Świętym Krzyżu, Bodzanowie, Gdańsku, Gorzowie Wielkopolskim, Grotnikach, Iławie, Katowicach, Kędzierzynie-Koźlu, Kodniu, Kokotku, Laskowicach Pomorskich, Lublińcu, Łebie, Obrze k. Wolsztyna, Opolu, Siedlcach, Świętym Krzyżu, Warszawie, Wrocławiu i Zahutyniu. Dom prowincjalny znajduje się w Poznaniu, a domy formacyjne w Obrze (Wyższe Seminarium Duchowne), Świętym Krzyżu (nowicjat) i Grotnikach (prenowicjat).

Pięciu polskich oblatów przyjęło sakrament święceń w stopniu episkopatu: Eugeniusz Jureczko OMI (Kamerun, zmarł w 2018 roku), Jacek Pyl OMI (Ukraina-Krym), Radosław Zmitrowicz OMI (Ukraina), Wiesław Krótki OMI (Kanada Północna – Eskimosi) i Jan Kot OMI (Brazylia).

Przełożonym generalnym zgromadzenia jest Hiszpan o. Luis Ignacio Rois Alonso OMI (były misjonarz m.in. na Saharze Zachodniej), a przełożonym prowincjalnym o. Marek Ochlak OMI (były misjonarz Madagaskaru). Wicegenerałem zgromadzenia jest Polak o. Antoni Bochm OMI.

Misje parafialne i rekolekcje

Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej są szczególnie znani z prowadzenia misji parafialnych i rekolekcji, które stanowią ważny element ich działalności w Polsce. Misje te są organizowane zarówno w parafiach oblackich, jak i w innych parafiach. Rekolekcje prowadzone przez oblatów są znane z głębi duchowej oraz podejmowania problemów współczesnego człowieka. Oblaci często organizują również rekolekcje tematyczne, skierowane do różnych grup wiernych, takich jak młodzież, rodziny, osoby starsze czy duchowieństwo.

Główne sanktuaria i parafie

Oblaci prowadzą liczne sanktuaria i parafie w Polsce. Do najważniejszych z nich należy Sanktuarium Matki Bożej Kodeńskiej w Kodniu nad Bugiem. Jest to jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w Polsce, a także centrum duchowości oblackiej. Sanktuarium przyciąga tysiące pielgrzymów, szczególnie w trakcie odpustu Wniebowzięcia NMP, którzy przybywają tu, aby modlić się przed obrazem Matki Bożej Kodeńskiej i Jedności. Kodeń, od kiedy oblaci przybyli tu w 1927 roku, stał się symbolem ich zaangażowania w szerzenie kultu maryjnego, podobnie jak Sanktuarium Matki Bożej Markowickiej na Kujawach, gdzie byli obecni w latach 1921-2013.

Misjonarze oblaci są od 1936 roku opiekunami Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu, które jest jednym z najważniejszych i najstarszych miejsc kultu chrześcijańskiego w Polsce (od 1008 roku). Sanktuarium znajduje się na Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich i jest miejscem, do którego pielgrzymują wierni z całego kraju. Oblaci pracują duszpastersko w prawie 20 parafiach w Polsce, a do największych z nich należą placówki we Wrocławiu, Katowicach, Siedlcach, Kędzierzynie-Koźlu, Lublińcu i Iławie.

Misje Ad Gentes i posługa wśród Polonii

Misje zagraniczne, razem z działalnością wśród Polonii, są ważnym obszarem działalności oblatów. Misjonarze z Polski są zaangażowani w pracę na wielu kontynentach, niosąc Ewangelię i pomoc humanitarną do najbardziej potrzebujących. Zanim oficjalnie powstała prowincja polska, do Kanady, by pracować także wśród Polonii, wyjechał pierwszy polski oblat, brat Antoni Kowalczyk. Przez 51 lat pracował tam jako „dobry polski brat” na różnych placówkach misyjnych. Zmarł w 1947 roku w opinii świętości, a jego proces beatyfikacyjny jest w toku. Polscy oblaci jeszcze przed II wojną światową wyjeżdżali na posługę zagraniczną do Kanady – także do Eskimosów (Inuitów), na Sri Lankę i do Południowej Afryki. Po wojnie, gdy władze wydały pozwolenie, polscy oblaci rozpoczęli posługę ad gentes w 1970 roku w Kamerunie, dziesięć lat później na Madagaskarze, następnie powrócili na Ukrainę (1989 rok), na Białoruś (1990 rok), a także rozpoczęli posługę w Turkmenistanie (1997 rok) oraz w kilkunastu innych krajach, m.in. w Chinach, Wenezueli, na Kubie, w Argentynie, Meksyku i Brazylii. Tworzeniem zaplecza misyjnego oraz pomocą na misjach zajmuje się poznańska Prokura Misyjna (od 1969 roku) wraz z grupą prawie 50 tys. Przyjaciół Misji. Wśród Polonii oblaci pełnią posługę przede wszystkim w Kanadzie, Skandynawii, Francji i w Beneluksie.

Na Ukrainie

Od 1989 roku misjonarze oblaci są obecni na Ukrainie. Od samego początku pracują wśród ubogich i z ludźmi, z którymi Kościół ma najmniejszy kontakt. Na terenie jednej z ich parafii znajduje się elektrownia atomowa w Czarnobylu. Od rozpoczęcia przez Rosję pełnoskalowej wojny w 2022 roku oblaci w sposób szczególny wspierają uchodźców wojennych, a także organizują pomoc potrzebującym. Dystrybuują żywność, zapewniają schronienie bezdomnym oraz wsparcie duchowe i psychologiczne. W pierwszych dniach wojny zapewniali pomoc sakramentalną w metrze, w schronach i w oblężonych miastach. Niektórzy oblaci pełnią posługę kapelanów wojskowych na froncie. Obecnie około 30 oblatów pracuje w ośmiu placówkach na Ukrainie, jednej na Krymie i jednej w Rosji. Wśród nich są dwaj biskupi pomocniczy: Radosław Zmitrowicz OMI (Kamieniec Podolski, Ukraina) oraz Jacek Pyl OMI (Symferopol, Krym). Przełożonym oblatów na Ukrainie jest o. Witalij Podolan OMI.

Praca z młodzieżą

Praca z młodzieżą jest jednym z priorytetów Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej w Polsce. Zgromadzenie organizuje liczne rekolekcje i spotkania młodzieżowe, których celem jest formacja duchowa młodych ludzi oraz pomoc w odkrywaniu przez nich powołania. Oblaci byli silnie związani z Ruchem Światło-Życie, popularnie nazywanym Oazą, który od lat 70. XX wieku odgrywa ważną rolę w kształtowaniu życia religijnego młodzieży w Polsce. Zapoczątkowali również ewangelizację podczas festiwali młodzieżowych w Jarocinie (Andrzej Madej OMI), a także są obecni od ponad 20 lat na Pol’and’Rock Festival (wcześniej Przystanek Woodstock) w ramach Przystanku Jezus.

Od 2017 roku w Kokotku, od niedawna dzielnicy Lublińca, powstało Oblackie Centrum Młodzieży, które jest ośrodkiem rekolekcyjnym i centrum spotkań Oblackiego Duszpasterstwa Młodzieży NINIWA. To stamtąd wyruszają wyprawy rowerowe i piesze NINIWA Team oraz młodzieżowy wolontariat misyjny. W Kokotku odbywa się coroczny Festiwal Życia oraz finał Olimpiady Znajomości Afryki dla uczniów szkół średnich.

Oblacki „Festiwal Życia” to plenerowy festiwal muzyczny dla młodzieży o tematyce chrześcijańskiej. Organizowany był w skali regionalnej w Kodniu nad Bugiem w latach 2001–2017 z inicjatywy katowickiej Wspólnoty Dobrego Pasterza. Od 2018 roku festiwal odbywa się w Kokotku i jest jednym z największych katolickich festiwali młodzieżowych w Polsce. Tygodniowe wydarzenie odbywa się zwykle w pierwszej połowie lipca i trwa od poniedziałku do niedzieli. W programie festiwalu są koncerty, konferencje, warsztaty, bieg przełajowy, a także wydarzenia o charakterze religijnym: msze święte, nabożeństwa, muzyczny wieczór uwielbienia i adoracja Najświętszego Sakramentu. Każda edycja festiwalu ma swoje hasło, hymn oraz biblijną postać przewodnią. Głównym organizatorem wydarzenia jest Oblackie Duszpasterstwo Młodzieży NINIWA na czele z o. Tomaszem Maniurą OMI. W organizację festiwalu włącza się kilka polskich diecezji i zakonów.

Zaangażowanie akademickie

Misjonarze oblaci angażują się również w działalność akademicką, zarówno w Polsce, jak i za granicą. W Polsce oblaci są wykładowcami na różnych uczelniach katolickich i nie tylko, m.in. na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (UKSW), Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM) oraz Papieskim Wydziale Teologicznym (PWT) we Wrocławiu. Zajmują się naukowo przede wszystkim misjologią, religioznawstwem, dialogiem międzykulturowym, międzyreligijnym i ekumenicznym. Do najważniejszych profesorów oblackich należą: +Wacław Hryniewicz OMI (zmarły w 2020), +Antoni Kurek OMI, Jan Bielecki OMI, Jarosław Różański OMI, Kazimierz Lijka OMI, Adam Wojtczak OMI, Leon Nieścior OMI, Wojciech Kluj OMI i Paweł Zając OMI.

„Misyjne Drogi” i misyjne.pl

Od 1983 roku oblaci wydają dwumiesięcznik „Misyjne Drogi”. Do publicystów piszących na jego łamach zaliczają się: prof. Elżbieta Adamiak, ks. prof. Andrzej Draguła, o. prof. Wojciech Kluj OMI, o. Andrzej Madej OMI, prof. Eugeniusz Sakowicz, ks. Artur Stopka, o. prof. Jarosław Różański OMI, dr Tomasz Terlikowski oraz o. prof. Tomasz Szyszka SVD. Redaktorem naczelnym tytułu jest o. Marcin Wrzos OMI. Celem redakcji jest kreatywna i ciekawa prezentacja działalności misyjnej Kościoła, treści religioznawczych, podróżniczych i antropologicznych. Redakcja zainicjowała ogólnopolską kampanię „Misjonarz na Post”, program adopcji misyjnej „Misja Szkoła”, a także prowadzi inicjatywy związane z dialogiem międzykulturowym i międzyreligijnym, wydając m.in. „Kalendarz Trzech Religii”. Redakcja wydaje książki najczęściej misyjne, oblackie i religioznawcze. Nakład czasopisma wynosi ponad 25 tys. Dostępne jest ono w około 2 tys. parafii, a także w „wolnej” sprzedaży. Redakcja od 2016 r. prowadzi portal misyjne.pl, o dużych zasięgach wśród mediów chrześcijańskich, od września 2024 roku również oficjalną witrynę polskich oblatów: oblaci.pl oraz związane z nimi media społecznościowe. Jest to kontynuacja przedwojennego „Oblata Niepokalanej” (1926-1939).

Duszpasterstwo specjalistyczne

Misjonarze oblaci aktywnie posługują wśród więźniów, organizując duszpasterstwo więzienne, które obejmuje regularne odwiedziny w zakładach karnych, sprawowanie sakramentów, prowadzenie katechezy oraz rekolekcji. Oblaci starają się dotrzeć do osób skazanych, pomagając im w duchowym odnowieniu, oferując wsparcie i nadzieję na nowy początek. Posługa ta jest szczególnie ważna w kontekście resocjalizacji, ponieważ wielu więźniów po odbyciu kary ma trudności z powrotem do społeczeństwa.

Oblaci prowadzą liczne inicjatywy mające na celu pomoc osobom w kryzysie ubóstwa i bezdomności. W wielu parafiach i domach zakonnych, prowadzonych przez zgromadzenie, organizowane są kuchnie dla ubogich, schroniska oraz punkty wydawania odzieży i żywności.

W czasie kryzysu związanego z rozpoczęciem pełnoskalowej wojny w Ukrainie w 2022 roku, większość oblackich klasztorów i parafii przyjęła uchodźców.

Oblaci są także zaangażowani w pracę z osobami uzależnionymi od alkoholu, narkotyków i innych substancji. Prowadzą ośrodki i programy wsparcia, które łączą pomoc duchową z profesjonalnym wsparciem terapeutycznym, jak na przykład katowicka wspólnota „Dobrego Pasterza”.