Ikony pochodzą z katolickiej parafii obrządku unickiego, która istniała w Kodniu nieprzerwanie od czasów Unii Brzeskiej aż do zaboru rosyjskiego i likwidacji parafii obu obrządków: łacińskiego i unickiego. Parafia unicka pw. św. Michała Archanioła została wskrzeszona na mocy dekretu ordynariusza podlaskiego – bpa Henryka Przeździeckiego 1 listopada 1933 roku i istniała do początku lat 50-tych. Do parafii, która tymczasowo została zlokalizowana przy kościele Ducha Świętego na kalwarii należeli wierni katolickiego obrządku wschodnio-słowiańskiego z Kodnia oraz wsi Olszanka, Dobromyśl, Suchry, Elżbiecin, Zachacie oraz Kąty. Biskup podlaski nakazał również odbudować pierwotną cerkiew unicką za Bramą Unicką, która została rozebrana przez wyznawców prawosławia w czasach zaboru rosyjskiego. Niestety działania wojenne i skutki akcji “Wisła” uniemożliwiły wypełnienie wskazań dekretu biskupa. Zbiór ikon pounickich został przekazany parafii rzymskokatolickiej, jako spadkobiercy własności pounickiej – takie ustalenia gwarantował “Układ między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską w sprawie ziem, kościołów i kaplic pounickich, których Kościół Katolicki pozbawiony został przez Rosję”, podpisany w Warszawie dnia 20 czerwca 1938 roku.
Na tej podstawie zbiór prawie 60 ikon pounickich przeszedł prawnie na własność parafii rzymskokatolickiej pw. św. Anny w Kodniu. Sprawa własności gruntów pounickich czeka na obecne usankcjonowanie, w oparciu o podjęte decyzje na szczeblu państwowym już w latach 30-stych.
Mając w zamiarze utworzenie odpowiedniego miejsca do ekspozycji części pamiątek po unitach oraz w celu przeciwdziałania niszczeniu tak cennych zabytków, Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej z Kodnia, rozpoczęli prace renowacyjne ikon. Niestety, ze względu na znaczne koszta, jakie się z tym zabiegiem wiążą, ikony są odnawiane sukcesywnie.
Cztery ikony, które wróciły z pracowni renowacyjnej, zostały odnowione przy wsparciu Wojewódzkiego Lubelskiego Konserwatora Zabytków w Lublinie.
Za: www.koden.com.pl
