Legendę tego miejsca stworzyły natura, wiara oraz myśl i ręka człowieka. W XII wieku książę Bolesław Krzywousty ufundował klasztor, który w początkach XIV stulecia został przez Władysława Łokietka obdarowany relikwiami, co sprawiło, że świętokrzyskie opactwo stało się najważniejszym sanktuarium Polski Jagiellonów. Ścisła współpraca z Akademią Krakowską sprawiła, że benedyktyni świętokrzyscy współtworzyli elity intelektualne Królestwa, a ich biblioteka aż do czasów kasacji klasztoru uznawana była za jedną z najlepszych w kraju.
W programie m.in.
● bezpłatne zwiedzanie klasztoru z przewodnikiem (bazylika, krużganki, zakrystia, kaplica Oleśnickich, dawna apteka świętokrzyska, muzeum historyczno-misyjne)
● uroczysta Msza święta z udziałem regionalnego chóru
● zwiedzanie wystawy misyjnej (na styku kultur) oraz spotkanie z misjonarzem
● bezpłatne wejście na taras widokowy odbudowanej w 2014 r. wieży kościelnej
● spotkanie z autorem najnowszych książek o Świętym Krzyżu – „Książę innych gór”, „Opowieści Łysej Góry” w 600-lecie urodzin Jana Długosza oraz prezentacja wystawy poświęconej najnowszym badaniom archeologiczno-architektonicznym w klasztorze (stara apteka i krużganek)
● prezentacja produktów regionalnych gmin świętokrzyskich – sztuka ludowa i rękodzieło, potrawy regionalne.
W ciągu wieków benedyktyni świętokrzyscy rozwijali też w obrębie swoich dóbr gospodarkę, między innymi hutnictwo szkła i żelaza. Od XVI w. mieli kilka kuźnic żelaznych w Michałowie oraz Wierzbniku koło Starachowic. Zakłady te utracili w wyniku kasaty, podobnie jak zabudowania klasztorne i wspaniałą bibliotekę, której zbiory uległy w ciągu XIX w. rozproszeniu, a część spłonęła w czasie II wojny światowej.
Pobenedyktyński klasztor Świętego Krzyża na Łysej Górze jest jednym z najważniejszych obiektów zabytkowych regionu, który od niego właśnie przyjął swoją nazwę. W obrębie zespołu klasztornego, fundowanego w pierwszej połowie XII w. przez księcia Bolesława Krzywoustego i rozbudowywanego do końca XVIII w., zachował się w całości obwód późnogotyckich krużganków z ostrołukowymi sklepieniami krzyżowymi (połowa XV wieku). Oprócz nich do najcenniejszych obiektów zespołu należą późnomanierystyczna kaplica grobowa rodu Oleśnickich, powstała w latach 1704-1720 na miejscu dawnego kapitularza, zakrystia z XIV-XV w., ozdobiona malowidłami z XVIII w., z pełnym XVIII-wiecznym wyposażeniem snycerskim, a także neoklasycystyczny kościół z pięknymi późnobarokowymi kamiennymi fasadami, wzniesiony w latach 1781-1806.
Święty Krzyż to najstarsze polskie sanktuarium. Przechowywane są w nim relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Do kasacji opactwa w 1819 r. gospodarzami sanktuarium byli benedyktyni, obecnie opiekę nad nim sprawują Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej.
Więcej informacji na temat EDD na stronie: kliknij tutaj
(OPR. dr Czesław Hadamik)