Kardynał Hlond (1881-1948), wielka postać polskiego i europejskiego
Kościoła katolickiego. Jako Prymas Polski musiał bezpośrednio stawiać
czoła problemom, z jakimi naród polski wówczas się zmagał przed inwazją
niemiecką, a potem – z reżimem komunistycznym. Sympozjum rzymskie
zechciało ukazać w wyraźnym świetle tę wielką postać.
Ks. Cosimo Semeraro z Papieskiego Uniwersytetu Salezjańskiego
przeanalizował relacje, jakie ten Prymas Polski miał z Papieżem Piusem
XII. Te, oprócz tego, że dokumentują wzajemny szacunek obu tych osób,
zaświadczają o wspólnym potępieniu totalitaryzmu nazistowskiego i
komunistycznego.
O pobycie tego kardynała salezjańskiego we Francji (1939-1944) mówił
prof. Witold Zahorski, Dyrektor Biblioteki Polskiej w Paryżu.
Podkreślił on bardzo wytężoną działalność Prymasa na rzecz obrony
Kościoła. Jego oskarżenia rzezi Żydów znalazły się jako jedne z
pierwszych na Procesie w Norymberdze, a poza tym cenna była jego myśl
dotycząca chrześcijańskiego odrodzenia świata i Europy. Trzeba tutaj
podkreślić także jego wrogi stosunek do obozów nazistowskich i
odrzucenie współpracy z Gestapo.
Ks. dr Stanisław Zimniak, z Salezjańskiego Insytytutu Historycznego,
zapoznał obecnych z systematyczną krytyką Prymasa, gdy chodzi o nazizm
i komunizm. Prymas potępił podstawy ideologiczne tych totalitaryzmów,
podkreślając błędne pojęcie dotyczące osoby ludzkiej, i w konsekwencji
– samego państwa. Pod tym względem kardynał Hlond określił komunizm
“nawiększym zagrożeniem”.
Kard. Hlond otrzymał wielkie uprawnienia od Piusa XII. Podkreślił to
ks. prof. Stanisław Wilk, Rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
imieniem Jana Pawła II. Dokumenty z Archiwum Watykańskiego
potwierdzają, że te przywileje zostały nadane Kardynałowi w
perspektywie nowego porządku geopolitycznego, który zrodził się po
Jałcie i Poczdamie. Ks. prof. Wilk przeanalizował także trudny
kontekst, w jakim kard. Hlond wszedł z tymi uprawnieniami. Potem ks.
Rektor zatrzymał się na kwestii opieki duszpasterskiej, jaką Kardynał
otaczał polskich emigrantów na Ziemiach Odzyskanych. Prof. Rudolf
Grulich z Uniwersytetu w Giessen wykazał, że oskarżenia katolików
niemieckich zrodziły się pod wpływem rozczarowania wygnańców i
ówczesnych przekonań politycznych.
Prof. Jerzy Pietrzak z Uniwersytetu Wrocławskiego przybliżył ostatnie
lata Prymasa, w czasie których, w czasie reżimu sowieckiego, Sługa Boży
położył pierwsze fundamenty, które pozwoliły Kościołowi Polskiemu i
całemu narodowi przeciwstawić się komunizmowi, także w następnych
latach, aż po upadek reżimu. Nieoceniony jest tutaj udział Kardynała
Wyszyńskiego i późniejszego Papieża Jana Pawła II.
To Międzynarodowe Sympozjum zostało zorganizowane przez Salezjański
Instytut Historyczny (ISS), Stowarzyszenie Historyków Salezjańskich
(ACSSA), Centrum Studiów Polskiej Akademii Naukowej w Rzymie, we
współpracy z polską Ambasadą przy Stolicy Świętej. W spotkaniu
uczestniczyli znane osobistości ze świata polityki i Kościoła, a wśród
nich pani Ambasador Polski przy Stolicy Apostolskiej – Hanna Suchocka,
pan Paweł Krupka – Doradca Ambasady Polskiej we Włoszech, bp Edward
Nowak, były Sekretarz Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, Arcybiskup
Dragonara – bp Szczepan Wesoły, jezuita – Hieronim Fokciński, członek
Kolegium Relatorów Kongregacji Watykańskiej, ks. Albert Warso, pracownik
Kongregacji Doktryny Wiary, ks. Zenon Hanas, Wikariusz Generalny
palotynów, ks. Andrzej Duczkowski, chrystusowiec, który pełni funkcję
Prokuratora Generalnego Zgromadzenia, jak też wchodzi w skład
Papieskiej Rady Duszpasterskiej ds. Migrantów i Podróżujących.