W Wielką Sobotę, aż do późnego wieczora, nie odprawia się mszy św., podobnie jak w Wielki Piątek. Bardzo popularny jest natomiast tego dnia zwyczaj odwiedzania Grobu Pańskiego w kościołach.Przed południem święci się pokarmy, a wieczorem rozpoczyna się Wigilia Wielkanocna – uroczysta msza, która w Kościele katolickim należy już do Niedzieli Zmartwychwstania.
Poprzedza ją poświęcenie ognia i wody chrzcielnej oraz odnowienie
przyrzeczeń sakramentu chrztu. Na koniec uroczystości Wielkosobotnich
rozbrzmiewa uroczyste "Alleluja", a bicie dzwonów obwieszcza
Zmartwychwstanie Chrystusa.
W Wielką Sobotę przed kościołem kapłan krzesze ogień i wypowiada
słowa modlitwy, w której Chrystus nazywany jest "prawdziwym kamieniem
węgielnym", udzielającym wiernym "ognia światłości". W modlitwie jest
też prośba o wypełnienie się wszelkich znaczeń Świąt Wielkanocnych.
Ogień jest symbolem Chrystusa, a iskra, wykrzesana w ten wieczór,
oznacza Jego wyjście z grobu i przejście do odmiennego życia. Od
poświęconego ognia zapala się świecę paschalną, od paschału – po
wniesieniu do kościoła – wszystkie lampy i świece w ciemnej do tego
momentu świątyni. Rozpoczyna się msza św., po zakończeniu której wierni,
jeżeli mają taką możliwość, zanoszą poświęcony ogień z płonącymi
świecami do swoich domów; dawniej zapalali od niego wygaszone wcześniej w
domach światła, a nawet paleniska w piecach.
Symbolika wody w chrześcijaństwie jest również bardzo wymowna i
bogata w treści. Woda to przede wszystkim źródło życia – znak odrodzenia
ducha i ciała, znak śmierci, ale i zmartwychwstania, oczyszczenia,
prawdy, łaski i zbawienia. Woda jest symbolem Ducha Świętego, którego w
hymnie "Veni Creator" nazywa się "fons vivus – źródło żywe"; ma odwracać
choroby, udzielać łask i zapewniać bezpieczeństwo.
W Wigilię Wielkanocy kapłan święci wodę i odmawia specjalną modlitwę,
w której przypomina przemianę wody w wino na weselu w Kanie
Galilejskiej, przejście Chrystusa po tafli jeziora, mówi o krwi i o
wodzie, które wypłynęły z boku ukrzyżowanego Jezusa, a także o nakazie
chrztu. Następnie zanurza świecę paschalną w wodzie chrzcielnej i czyni
znaki przemiany wody w sakramentalny symbol, którego znaczenia są w
zapisanym zdaniu wypowiedzianym przez Chrystusa do Samarytanki: "Kto zaś
będzie pił wodę, którą Ja mu dam, nie będzie pragnął na wieki".
W starożytności Wielka Sobota była dniem bez liturgii, dniem ciszy i
postu z powodu żałoby apostołów. Wieczorem chrześcijanie gromadzili się
na całonocne czuwanie i modlitwy. Dopiero w V wieku pojawiają się opisy
ceremonii poświęcenia świecy paschalnej (paschału). Kolejne obrzędy
liturgiczne tego dnia rozwijały się w ciągu wieków autonomicznie i były
stopniowo wcielane do obrzędów Wielkiej Soboty.
red.
