Dawno zapowiadane otwarcie Ośrodka rozpoczęło się modlitwą w kaplicy domu tarnowskiego przed relikwiami św. Małgorzaty Marii Alacoque. Była to modlitwa dziękczynna i błagalna, wzorowana na modlitwie Jana Pawła II w czasie pielgrzymki do Paray-le-Monial w 1986 r. Przy grobie św. Małgorzaty Marii papież dziękował za jej charyzmat mistyczny oraz wielkie owoce kultu Serca Pana Jezusa w życiu Kościoła. Prosił też, by pomagała ludziom w odkrywaniu miłości Zbawiciela i otwieraniu się na jej przenikanie. Takiemu też celowi pragnie służyć powstający nowy Ośrodek.
Otwarcie pierwszej sesji Ośrodka odbyło się w auli a spotkanie było poświęcone ikonografii Serca Jezusowego. Rektor domu ks. Jerzy Wełna przywitał prelegentów i przybyłych gości. Podkreślił, że obraz Serca Jezusowego jest ważnym elementem całego kultu. Sam Pan Jezus zapewnił, że wszędzie tam, gdzie obraz Jego Serca będzie umieszczony i czczony, rozleje swe łaski i błogosławieństwo. Przytoczył słowa biskupa Maurice Gaidon, byłego rektora sanktuarium w Paray-le-Monia: „Czyż można marzyć o lepszym wprowadzeniu w tajemnicę Serca Jezusowego niż połączenie prostoty tekstów ewangelicznych i piękna wyobrażeń ikonograficznych? Trzeba śmiało zapożyczyć języka, w którym mistyka i piękno mieszają się i wzbogacają wzajemnie". Zgodnie z życzeniem Jana Pawła II, aby w krzewieniu tego kultu posługiwać się językiem i formami dostosowanymi do naszych czasów, należy także szukać nowej i lepszej ikonografii Serca Jezusowego. W okresie posoborowym dość często można było spotkać się z krytyką niektórych obrazów i figur związanych z tym kultem, które odpowiadały gustom masowego odbiorcy o niewyrobionej wrażliwości estetycznej.
Radość z otwarcie Ośrodka wyraził prowincał polskich sercanów ks. dr Artur Sanecki. Zauważył, że jest on przejawem i wyrazem wielu inicjatyw podejmowanych przez polską prowincję celem szerzenia tego kultu. Wskazał, że powstający Ośrodek zamierza rozwijać następujące formy działalności:
– organizowanie spotkań formacyjnych i sesji poświęconych duchowości NSJ,
– wydawanie książek i materiałów duszpasterskich,
– pomoc kapłanom i osobom konsekrowanym w rozwijaniu i podtrzymywaniu kultu NSJ we wspólnotach zakonnych i parafialnych.
Wszyscy potrzebujemy pogłębienia i ciągłej refleksji nad tajemnicą Serca Jezusowego, która jest centrum chrześcijaństwa. Sługa Boży Paweł VI mówił: „Nabożeństwo do NSJ staje się szkołą miłości ku Chrystusowi. Wobec wizerunku Chrystusa przedstawionego ze swoim Sercem, musimy dojść do wniosku, że Ewangelia jest miłością, że Eucharystia jest miłością, że Kościół jest miłością, że łaska jest miłością". Ksiądz Prowincjał życzył owocnej pracy wszystkim zaangażowanym w działalność Ośrodka.
Pierwszy wykład w czasie sesji wygłosił ks. prof. dr Janusz Królikowski z Tarnowa. W referacie zatytułowanym: „Obraz wsparciem wiary katolickiej" przypomniał, że wiara jest ze słuchania – jak uczy Pismo święte, ale również jest z widzenia. Najlepszym na to dowodem jest Pierwszy List św. Jana 1,1-3, gdzie apostoł pisze, iż „głosimy cośmy widzieli i słyszeli". Wiara i obraz oddziaływują wzajemnie na siebie. Często wiara wyraża się w sztuce i poprzez sztukę. Również nabożeństwo do NSJ wiąże się z obrazem. „Pamiętnik duchowy" św. Małgorzaty Marii pokazuje, że kult NSJ od samego początku związany był z ikonografią. Można stwierdzić, że dynamiczny rozwój tego kultu miał wsparcie ikonograficzne. Obraz bowiem Serca Jezusa nawiązywał do tajemnicy Bożej miłości i plastycznie tę prawdę pokazywał i wyrażał. W ciągu historii Kościoła obraz pomagał lepiej rozumieć abstrakcyjne prawdy teologiczne i dlatego Kościół zawsze nim się posługiwał. Wyraził to św. Grzegorz Wielki: „Używa się w kościele malowideł, by ci, którzy nie umieją czytać, przynajmniej patrząc na ściany, czytali to, czego w książkach czytać nie potrafią". Dlatego Kościół zawsze bronił sztuki i oddawania czci obrazom. Wystąpił w obronie obrazów na Soborze Nicejskim w 787 roku przeciwko herezji ikonoklazmu – podkreślił Prelegent. Współczesne czasy po Soborze Watykańskim II, gdzie niekiedy usuwano obrazy i figury z kościołów lub zastępowano abstrakcyjną sztuką, można w pewnym sensie porównać do tej dawnej herezji. Ks. Profesor zakończył wykład przypominając adagium z teologii łaski: „gratia utitur". Podobnie można to adagium odnieść do obrazu Serca Jezusa. Po to jest obraz, aby go używać i nim się posługiwać.
Drugi wykład wygłosiła dr Grażyna Ryba: „Dzieło sztuki jako znak i symbol. Rozwój kultu Serca Jezusowego i jego odzwierciedlenie w sztuce". Połączony był on z wyświetlanymi przeźroczami różnych obrazów Serca Jezusa, jakie pojawiły się w historii Kościoła. Pierwszymi były obrazy Chrystusa z raną Serca ukazującą przebicie boku Chrystusowego na Kalwarii. W ten sposób przedstawiano Serce Jezusa w średniowieczu oraz w pismach ojców Kościoła i mistyków. Dr Ryba przedstawiła także współczesne obrazy i figury Serca Jezusa w kościołach Rzeszowa, Kluczborka, Łodzi, Tarnowa. Nawiązała też do obrazów Chrystusa Miłosiernego znanych malarzy: Kazimirowskiego i Hyły. Stwierdziła, że teologowie wytyczali w przeszłości ścieżki dla artystów. Natomiast, czym winna być sztuka w Kościele, wyraził Jan Paweł II w liście do artystów w 1999 roku. „Sztuka sakralna winna być niejako widzialną syntezą wszystkich wymiarów naszej wiary. Winna przemawiać językiem wcielenia i za pomocą środków materialnych przedstawiać Tego, który (…) zechciał zamieszkać w materii i poprzez materię dokonać naszego zbawienia".
Pierwsza sesja w nowo otwartym Ośrodku Krzewienia Kultu Najśw. Serca Jezusowego zakończyła się pytaniami, wnioskami i propozycjami. Podkreślono potrzebę ocalenia i rozpowszechnienia obrazów Serca Jezusa, które powinny odpowiadać mentalności współczesnego człowieka oraz zawierać dwa elementy: postać Chrystusa i widoczne serce. Rozważano o tym, jak powinna wyglądać współczesna ikona – obraz Serca Jezusa, by spełniał oczekiwania współczesnego człowieka i był adekwatny do dzisiejszych czasów? Należy objąć mecenatem artystów i proponować im malowanie nowych obrazów Serca Jezusa. Zauważono też potrzebę wydania albumu z obrazami Serca Jezusa znanymi z historii sztuki. W poszukiwaniu nowego wyrazu dla obrazów należy zwrócić się w stronę ikon oraz sztuki ludowej, która jest często wyrazem głębokiej pobożności.
Należy życzyć, aby powołany Sercański Ośrodek Krzewienia Kultu NSJ w Tarnowie był pomocą i zachętą dla wszystkich sercanów, by z nowym zapałem głosili światu miłość Serca Jezusowego, zgodnie z poleceniem Założyciela Zgromadzenia – O. Dehona.
Ks. Józef Gaweł SCJ
Za: www.sercanie.pl