W oparciu o liczne, zgromadzone dokumenty i dzięki listowemu kontaktowi ze światem zewnętrznym, kardynał salezjański opracował raport, który został opublikowany przez wydawnictwo francuskie "Cahiers du Témoignage Chrétien". Zeszyt, w którym się ukazał, ze stycznia-lutego 1943 r., opatrzony tytułem "Défi" ("Wyzwanie"), był wydrukowany anonimowo i został rozprowadzony we Francji w nakładzie 35.000 egzemplarzy.
Prymas Hlond jawi się tutaj jako jeden z pierwszych, którzy potępili męczeństwo Żydów europejskich: "Generalne Gubernatorstwo stało się gettem, gdzie gromadzi się wszystkich Żydów z Polski i Niemiec, i gdzie są przywożeni Żydzi z wszystkich krajów, które znalazły się pod okupacją hitlerowską. Są internowani do gett utworzonych w wielkich miastach. Ktokolwiek próbuje uciec z getta, jest rozstrzelany. Eksterminacja przez pracę, głód, zimno i choroby przynosi ogromną liczbę zabitych. Czasem gestapo przeszukuje getta i dokonuje rzezi. Masowe egzekucje i otrucie gazem są na porządku dziennym; w Przemyślu, Stanisławowie, Rzeszowie, Dębicy zabija się ich tysiące. W samym tylko Lwowie jest 55.000 zabitych. W sumie przeszło 70.000 Żydów zostało brutalnie zamordowanych na terenie Polski i nie ma żadnej wątpliwości co do planu Hitlera, zakładającego całkowitą zagładę Żydów na kontynencie europejskim".
Od pierwszych dni wojny, zauważa Prymas, jesteśmy świadkami "powszechnego ataku na Kościół katolicki w tym kraju". Oprócz tego zaznacza, że celem nazistów nie jest jedynie zwykłe zagarnięcie terenów, ale całkowita zagłada.
Z punktu widzenia religijnego, rozwój sytuacji był tragiczny. Wszystkie symbole katolicyzmu były regularnie niszczone i wyśmiewane w imię wyższej ideologii. Według kardynała Hlonda: "Okrucieństwa, jakich dopuszczono się w Polsce, stanowią być może najbardziej mroczną kartę historii ludzkości po Chrystusie".
Opierając się na świadectwie jego sekretarza, ks. Baraniaka, przyszłego arcybiskupa Poznania, Prymas Hlond osobiście interesował się losem polskich, francuskich i niemieckich Żydów we wszystkich latach swojego przymusowego pobytu za granicą, dostarczając im niezbędnych dokumentów, pomagając im wydostać się z nazistowskich obozów koncentracyjnych, zapewniając im bezpieczne schronienie i umożliwiając wyjazd do Ameryki.
W styczniu 1946 r. kard. Hlond przyjął w Poznaniu prezesa Amerykańskiej Organizacji Żydowskiej i Stowarzyszeń Międzyreligijnych, prof. Mendela Zylberberga, który podziękował mu za pomoc, jaką okazał licznym Żydom w czasie wojny.
ANS – Rzym
Za: www.infoans.org