„Spór o prawdę" – pod takim tytułem 10 grudnia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II odbyło się XIII już Międzynarodowe Sympozjum Metafizyczne. Jego uczestnicy reprezentowali kilkanaście polskich i zagranicznych środowisk zarówno uczelnianych jak i pozauniwersyteckich.
„To nie jest komfort, że prawdy szukamy lub nie szukamy. To jest powinność człowieka jako istoty rozumnej" – mówił specjalnie dla Radia Watykańskiego główny organizator sympozjum ks. prof. Andrzej Maryniarczyk SDB. „Człowiek jest taką istotą – kontynuował – że spór o prawdę musi niejako sam w sobie poprowadzić. Wciąż na nowo trzeba stawiać pytania o to, czym jest prawda, gdzie i jak jej szukać, jaki typ filozofii udziela tu najlepszych odpowiedzi.
Tradycyjnie KUL-owskie Międzynarodowe Sympozjum Metafizyczne rozpoczęła refleksja o. prof. Mieczysława Alberta Krąpca OP – współtwórcy Lubelskiej Szkoły Filozofii Klasycznej, członka rzeczywistego PAN i wieloletniego rektora uniwersytetu. W wypowiedzi zmarłego w 2008 r. dominikanina, odtworzonej z archiwalnych nagrań, ukazana została specyfika prawdy logicznej (poznawczej) i prawdy bytu.
Nestor lubelskiego środowiska filozoficznego – prof. Antoni B. Stępień – przypomniał klasyczną i nieklasyczne definicje prawdy, przestrzegając przy tym: „Gdy prawdę jako naczelną wartość poszukiwanej wiedzy zastąpimy innymi wartościami, wówczas schodzimy na teren psychologii, socjologii, ekonomii czy polityki". Sytuację rezygnacji z dążenia do prawdy we współczesnej kulturze można nazwać „eutanazją rozumu" (A. Glucksman) – podkreśliła prof. Agnieszka Lekka-Kowalik (prodziekan Wydziału Filozofii KUL), dodając, że „budzą się wtedy upiory nihilizmu, sceptycyzmu, relatywizmu, skuteczności i wiele innych". Pani profesor prowadziła dyskusję panelową „Prawda na agorze filozofów", która ukazała problematykę poznawczo-metafizyczną na terenie filozofii języka i procesu, hermeneutyki, postmodernizmu oraz filozofii realistycznej. Do dyskusji zaproszono filozofów z Uniwersytetu Szczecińskiego, Mikołaja Kopernika w Toruniu, Kard. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz KUL. Gość z Niemiec – prof. Berthold Wald – przedstawił z kolei dyskusje fenomenologiczno-egzystencjalne między Husserlem, Heideggerem i Pieperem.
Druga część sympozjum przypomniała i poddała krytyce spory o poznawanie, właściwości, źródła i kryteria prawdy. Jak ważny społecznie jest tu sprzeciw wobec relatywizmu pokazały przykłady z dziedziny bioetyki, przypominające nazistowską eugenikę i eliminację słabszych. Prof. Vittorio Possenti mówił: „Uważam, że jedynym sposobem, aby temu zapobiec, jest obrona klasycznej koncepcji prawdy, gdyż tylko dzięki prawdzie o osobie możemy bronić jej godności. Na gruncie «rozumu instrumentalnego» nie ma żadnych racji, by dopuszczać do istnienia takich osób". Prof. Possenti, zapytany o znaczenie zdania „Jezus jest Prawdą", podkreślił także, iż Objawienie chrześcijańskie swoim odniesieniem do miłości Boga i do prawdy osoby istotnie poszerza płaszczyznę rozważań filozoficznych i pogłębia wrażliwość poznawczą.
Czy można określić, jak rozwiną się dyskusje na temat prawdy? Ks. prof. Jan Krokos, dziekan Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej UKSW zauważył, że w tej dziedzinie można mówić o motywacji a nie determinacji. I u wielu naukowców widać potrzebę pogłębienia wiedzy szczegółowej poprzez wejście w klasyczną problematykę filozoficzną.
Dodajmy, iż poważnej refleksji filozoficznej służy wydana pod redakcją ks. prof. Maryniarczyka, a zainicjowana niegdyś przez o. Krąpca, 10-tomowa Powszechna Encyklopedia Filozofii, uwzględniająca różne filozofie i kultury (np. chińską, arabską czy inkaską). W opracowaniu haseł tej encyklopedii uczestniczyło ok. 600 naukowców z niemal wszystkich świeckich i kościelnych środowisk filozoficznych w Polsce. Trudno więc przecenić jej rolę dla kultury polskiej i nie tylko (trwają prace translatorskie na język angielski).
Międzynarodowe Sympozja Metafizyczne na KUL mają swoich wieloletnich uczestników. Należy do nich dr Piotr Iwański, były burmistrz Buska-Zdroju, który, przypominając zdanie z „Metafizyki" Arystotelesa o dążeniu każdego człowieka do poznawania prawdy, przyjazd na takie spotkania uważa za coś zupełnie naturalnego.
K. Hudzik, Lublin
