Pożegnania: ks. prof. Antoni Kiełbasa SDS

Ks. Antoni Kiełbasa urodził się 6 listopada 1938 r. w Świętochłowicach-Zgodzie (diec. katowicka) w rodzinie rzemieślniczej. Jego rodzice, Jerzy i Małgorzata z domu Dziuba, byli ludźmi głęboko religijnymi i blisko związanymi z życiem Kościoła. Stąd atmosfera domu rodzinnego nacechowana była poszanowaniem człowieka, jego pracy i wzajemną życzliwością. Te wartości były później stale widoczne w życiu profesora.

Antoni miał czterech braci i dwie
siostry. W 1945 r. rozpoczął naukę w I klasie Szkoły Podstawowej w
Świętochłowicach. Po jej ukończeniu wstąpił do Niższego Seminarium
Duchownego im. Św. Jacka w Katowicach (wówczas Stalinogród), gdzie uczył
się przez dwa lata. W lipcu 1955 roku postanowił wstąpić do
zgromadzenia salwatorianów, a 20 sierpnia został oficjalnie przyjęty do
nowicjatu w Bagnie, który rozpoczął 7 września. Jego pierwszym
wychowawcą w nowym środowisku był ówczesny magister ks. Jan Wroński. W
następnym roku, 8 września, złożył pierwsze śluby, a w 1962 r., tego
samego dnia, wieczystą profesję zakonną. Studia filozoficzno-teologiczne
odbył w Wyższym Seminarium Duchownym Salwatorianów w Bagnie. Po ich
ukończeniu otrzymał 29 czerwca 1963 r. w bazylice trzebnickiej święcenia
kapłańskie z rąk ks. bpa Andrzeja Wronki. Jako młody kapłan pracował
przez rok w duszpasterstwie parafialnym w Trzebnicy. Zapał w posłudze
Ludowi Bożemu towarzyszył mu przez całe życie. By jeszcze skuteczniej
pełnić misję kapłańską, pragnął wykorzystać w tym celu swoje zdolności
intelektualne. Od dzieciństwa bowiem jego wielkim zainteresowaniem była
historia. Dlatego zdecydował się na podjęcie studiów z zakresu historii
Kościoła na Katolickim Uniwersytecie Lubelskiem, gdzie m.in. nauczał
wówczas wybitny historyk ks. prof. Mieczysław Żywczyński. U niego
napisał pracę magisterską na temat  Początki salwatorianów na Ziemiach
Polskich 1900-1908, ocenioną jako bardzo dobrą, co u takiego  mistrza
należało do rzadkości.

 Pod koniec studiów ks. Kiełbasa przenosi się z Lublina do domu
zakonnego w Nałęczowie i z polecenia przełożonych podejmuje prace nad
dziejami zgromadzenia. Ponadto oddaje się posłudze Słowu, głosząc
kazania i rekolekcje w licznych parafiach. W 1969 r. zostaje mianowany
korespondentem zgromadzenia przy Biurze Prasowym Sekretariatu Episkopatu
Polski. W międzyczasie przygotowuje się do wyjazdu do Rzymu celem
przeprowadzenia kwerendy w Archiwum Generalnym Salwatorianów i innych
archiwach włoskich, odnośnie prowincji i polskich salwatorianów. W maju
1970 r. wyjeżdża do Wiecznego Miasta. Prócz prac archiwalnych podejmuje
równolegle działalność pisarską na tematy związane z Towarzystwem.
Kopiuje też masę źródeł i różnymi sposobami wysyła je do Polski. Ponadto
służy chętnie rodakom jako przewodnik  po zabytkach Rzymu. Owocem jego
pracy jest m.in. publikacja książkowa Salwatorianie na Ziemiach
Zachodnich i Północnych, wydana w Rzymie w 1970 r. Jesienią, dwa lata
później, wraca do Polski i osiada w Trzebnicy, gdzie będzie przebywał do
końca życia. Przed ks. Antonim otwierają się teraz nowe możliwości
działania. Od początku roku akademickiego 1972/73 zostaje zatrudniony
jako wykładowca w WSD salwatorianów w Bagnie, zaczyna zgłębiać naukowo
czasy św. Jadwigi, studiować jej osobowość i rolę jaką odegrała w
dziejach Śląska, upowszechniać o niej wiedzę wśród licznych grup
pielgrzymów i turystów polskich i zagranicznych, które przybywają do jej
grobu. W 1975 r. organizuje obchody jubileuszu 75-lecia działalności
salwatorianów. Pod jego redakcją powstają zbiorowe opracowania wydane w
Rzymie: Salwatorianie w Polsce, Księga Zmarłych salwatorianów polskich
1900-1975, i Katalog salwatorianów prowincji polskiej. Wykorzystuje
każdą sposobność, by pisać i publikować jak najwięcej. W 1983 r.,
ukazuje się książeczka Święta Jadwiga Patronką dnia wyboru Jana Pawła
II, dwukrotnie później jeszcze wznawiana. Prócz działalności
publicystycznej ks. Antoni udziela się jako duszpasterz, posługując
często w bazylice, zawsze dostępny i życzliwy dla ludzi, którzy też
okazywali mu wdzięczność. Organizuje uroczystości odpustowe ku czci św.
Jadwigi, prowadzi rekolekcje i misje po parafiach, wygłasza konferencje
dla różnych grup zakonnych i świeckich, a jeśli warunki na to pozwalają,
występuje także w radiu i telewizji. W latach siedemdziesiątych poddaje
inicjatywę utworzenia Międzynarodowej Komisji Historycznej
Salwatorianów, której głównym celem jest wydawanie  tekstów źródłowych
dotyczących Towarzystwa. Sam zostaje jej aktywnym członkiem i co roku
bierze udział w spotkaniach roboczych w Rzymie. W 1983 r. odbywa w
celach naukowych podróż do USA, przywożąc kopie licznych dokumentów.

 Oprócz tego ks. Antoni Kiełbasa podejmuje szereg obowiązków zakonnych.
Jako delegat uczestniczy w sześciu kolejnych kapitułach generalnych
Towarzystwa (1975, 1981, 1987, 1993, 1999, 2006), a od 1968 r., w
charakterze superiora lub delegata, w każdej kapitule prowincjalnej. 
Dwukrotnie pełni funkcję wikariusza prowincjalnego (1975-1978;
1981-1985), raz konsultora (1978-1981),  przez kilka kadencji jest
przełożonym lub vice przełożonym wspólnoty w Trzebnicy (umiera jako
superior domu zakonnego).

 Przemiany społeczno-polityczne w 1989 r. otworzyły przed nim nowe
możliwości pisarskie i dydaktyczne. W 1992 r. broni pracę doktorską pt.
Ksiądz Franciszek Maria od Krzyża Jordan (1848-1918) założyciel
salwatorianów. Jego idee, plany i realizacja na Papieskim Wydziale
Teologicznym we Wrocławiu. Promotorem jest ks. prof. Józef Swastek. Rok
później zostaje zatrudniony jako adiunkt przy katedrze historii Kościoła
w starożytności chrześcijańskiej i w średniowieczu. Na prośbę biskupa
legnickiego, Tadeusza Rybaka, podejmuje także zajęcia w Wyższym
Seminarium Duchownym Diecezji Legnickiej. W 1998 r. przedstawia rozprawę
pt. Salwatorianie z Ziem Polskich w latach 1881-1903 (wyd. Wrocław
1998, t. I, ss. 350, t. II, Dokumentacja, ss. 422) na podstawie której
otrzymuje tytuł doktora habilitowanego i obejmuje funkcję kierownika
Katedry Historii Kościoła w Średniowieczu. W 2001 r. został mianowany
profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Historii Kościoła w PWT. Odtąd
jego działalność dydaktyczna  jeszcze bardziej się uaktywnia. Prowadzi
wykłady i seminaria naukowe w PWT i w WSD w Bagnie, jest promotorem prac
magisterskich dziesiątek studentów, promuje kilku doktorów. Wygłasza
liczne odczyty na spotkaniach grup inteligencji wrocławskiej. Jego
działalność zaczyna wykraczać poza granice Polski i być coraz bardziej
doceniana. Za szerzenie kultu św. Jadwigi Śląskiej i za prace na polu
pojednania polsko-niemieckiego prezydent Niemiec, Roman Herzog, przyznał
mu w 1998 r. Niemiecki Krzyż Zasługi. Również prezydent Rzeczpospolitej
Polski, śp. Lech Kaczyński, wyróżnił ks. Antoniego Kiełbasę i nadał mu w
2009 r. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. W 2005 r. zostaje
odznaczony przez ambasadora Austrii w Polsce Austriackim Krzyżem
Honorowym.

 W serii wydawniczej „Sól Ziemi Śląskiej” publikuje w formie książkowej
sylwetki ważnych dla kultury tego regionu postaci (ks. Grzegorz Czech,
br. Feliks Sierny, ks. Adolf Hytrek, bp Adrian Włodarski). Za wkład
badawczy w poznawanie dziejów Kościoła na Śląsku otrzymuje w 2003 r.
nagrodę im. Juliusza Ligonia, fundowaną przez Katolickie Stowarzyszenie
Civitas Christiana w Katowicach. Ks. Antoni intensyfikuje różne
działania na rzecz kultury lokalnej i podniesienia rangi ośrodka kultu
św. Jadwigi. W 2007 r. wystarał się w Rzymie o przyznanie bazylice
tytułu  „Międzynarodowego Sanktuarium” i wraz z Towarzystwem Miłośników
Ziemi Trzebnickiej wystąpił z inicjatywą oznakowania w Trzebnicy
„Ścieżek św. Jadwigi Śląskiej”. Publikuje ponadto szereg książek,
broszur i artykułów szczególnie o Trzebnicy i   Obornikach Śląskich, za
co też zostaje mu przyznany tytuł „Honorowego Obywatela Miasta
Trzebnicy” (2000) i „Zasłużony dla Gminy Trzebnica” (2008)  oraz tytuł
„Honorowego Obywatela Miasta  Obornik Śląskich” (2010).

 Ks. prof. Kiełbasa był stale aktywny. Jego dzieł napisanych nikt
jeszcze nie zdążył policzyć,  ale na pewno są ich setki. Odpoczywać nie
lubił i nie umiał. Na przyszłość miał wiele planów. Chciał m.in.
dokończyć obszerniejszą biografię ks. Wawrzyńca Bochenka, otrzymał na to
pozwolenie i błogosławieństwo przełożonych. Nie zdążył. Wysłannik z
niebios był szybszy.

 Ks. Antoni Kiełbasa zmarł niespodziewanie w Trzebnicy, w swej pracowni
naukowej wśród książek, pod wieczór 15 lipca 2010 r., dokładnie wtedy,
kiedy 600 lat temu śmiertelnie zmęczeni zwycięstwem pod Grunwaldem
rycerze, odpoczywali po bitwie. Teraz i jego Pan zaprosił do siebie, by
odpoczął.