Marco Polo. Czy jest ktoś, kto by nie znał tego nazwiska? Ten legendarny kupiec i podróżnik z Wenecji był przekonany, że to on wraz ojcem i stryjem byli pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli do środka Azji. Ale to nie prawda. Na długo wcześniej przed nimi, bo już w pierwszej połowie XIII w., byli tam franciszkanie, a wśród nich polski franciszkanin – Benedykt Polak. W czwartek 19 maja w klasztorze franciszkanów w Krakowie odbyła się konferencja naukowa „Terytoria 2011” poświęcona przeszłości i teraźniejszości Zakonu Franciszkanów na Dalekim Wschodzie.
Dr hab.
Mikołaj Olszewski z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej
Akademii Nauk i Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu
Warszawskiego uważa, że prawdopodobnie pierwsza wyprawa w głąb Azji była
pomyślana jako „forpoczta, jako rozeznanie się w możliwościach".
Jego zdaniem działalność misyjna
w tamtym momencie była chyba niemożliwa. „Największym problemem to była trudna
sytuacja polityczna i narodościowa. Przeszkodą była niestabilność, odległość,
niemożność nawiązania kontaktów i brak środków, aby rozpocząć działalność
misyjna w sposób masowy. Kościół nie był w stanie technicznie temu podołać" –
uważa.
Podobnego zdania jest dr Joanna
Grela z Katedry Porównawczych Studiów Cywilizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Choć twierdzi, że dla franciszkanów takim wspólnym obszarem porozumienia z
Mongołami był stosunek do przyrody ożywionej, do zwierząt. „Dla Mongołów
przyroda była bardzo ważna. Środowisko, w którym żyli, bardzo szanowali. Idee
franciszkańskie związane z miłością i szacunkiem do przyrody, padały na podatny
grunt. Był to punkt wyjścia dla późniejszych dialogów" – twierdzi.
Naukowiec Mikołaj Olszewski
pociesza, że nie wszystko musiało się wtedy udać. Trzeba było próbować. „Kto
nie próbuje, ten na pewno nic nie wygra. I takie próby trzeba było podejmować,
bez względu na to czy się powiodą, czy nie" – pointuje. I przypomina, że na
kolejny krok na Daleki Wschód trzeba było czekać do XIV w.
Dostrzega jednak, że ta misja mimo
wszystko miała wielki sens. „Z punktu widzenia historyka antropologii ta
wyprawa przyniosła najciekawsze opisy antropologiczne, które powstały w
średniowieczu" – przekonuje.
Sensu z punktu widzenia
niereligijnego dopatrują też inni prelegenci.
Dr Franciszek Mróz z Instytutu
Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego mówi, że kroniki z tej wyprawy to
pierwszy cenny materiał dla geografów dotyczący XIII w". „Ta wyprawa Polaka
zachwyca ilością szczegółowych informacji dotyczących środowiska
geograficznego. Począwszy od klimatu przez kwestie krajobrazu, morfologię,
ilość nazw krajów, nazwy miast, rzek" – wymienia.
Franciszkański historyk o. Adam
Mączka wykazuje, że opisy kronikarskie, geograficzne, obyczajów, nieznanych
krajów i ludów świata świadczą o inteligencji i bystrości, o umiejętności
obserwacji Benedykta Polaka.
Obecną sytuację Zakonu
Franciszkanów na tamtych ziemiach opisali goście, którzy na co dzień pracują w
Uzbekistanie (bp Jerzy Maculewicz) i Kazachstanie (o. Paweł Blok). Przedstawili
aktualne
działania franciszkanów i franciszkańskie inspiracje w projektach
prodialogowych na historycznych terenach dawnego Imperium Mongolskiego.
Choć
chrześcijanie stanowią na tych terenach ogromną mniejszość, to jednak zakonnicy
widzą „sens tego siania" – jak się wyraził bp Maculewicz.
W Uzbekistanie franciszkanie
pracują w Taszkiencie (stolica), w Bucharze, w Ferganie, w Samarkandzie i
Urgenchu. W Kazachstanie – w Astanie (stolica).
Jak mówi o. Blok, misja
franciszkanów w Kazachstanie stara się realizować cele wyznaczone w Asyżu. „Najbardziej
rozwiniętą formą naszej działalności jest Centrum kultury i Dialogu im. Jana
Pawła II" – precyzuje franciszkanin. Organizują wystawy, sesje naukowe, prelekcje
promujące kulturę chrześcijańską i kulturę życia. Podejmują także działania
charytatywne, które mają charakter edukacyjny.
O. Andrzej Zając, dyr. ISF zapowiedział,
że w planach są kolejne konferencje pokazujące różnorodność kultur, w których
przychodzi pracować synom św. Franciszka.
Konferencja
została zorganizowana przez Instytut Studiów Franciszkańskich i Instytut
Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie. Następny – trzeci – za
rok.
jms
