Pracy nad zebraniem papieskich wypowiedzi i połączeniem ich w całość wydaną w wersji książkowej, w trzech tomach podjął się o. prof. Zachariasz S. Jabłoński. Pierwszy tom ukazał się również dzięki pomocy Stanisława Wachowskiego i Zdzisława Profica. Jest to wydanie drugie uzupełnione o wypowiedzi Ojca Świętego po 2003 roku.
Książki zostały wydane przez Wydawnictwo Zakonu Paulinów „Paulinianum". Projekty okładek i skład komputerowy wykonał Grzegorz Gadacz, a korektę Żaneta Bilska.
W pierwszym tomie zawarte zostały słowa Jana Pawła II wypowiedziane podczas ośmiu pielgrzymek do Polski w latach: 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999, 2002 oraz papieskie wypowiedzi do uczestników VI Światowego Dnia Młodzieży, który odbył się 14 i 15 sierpnia 1991 roku na Jasnej Górze w Częstochowie.
W drugim tomie znalazły się m.in. przesłania na międzynarodowe dni i kongresy, słowa wypowiedziane na jubileusze i rocznice, uroczystości i święta maryjne, modlitwy do Matki Bożej Jasnogórskiej oraz modlitwy Apelu Jasnogórskiego.
Trzeci tom poświęcony został papieskim wypowiedziom skierowanym do pielgrzymów jasnogórskich m.in. do: maturzystów, młodzieży akademickiej, uczestników Pielgrzymki Ludzi Pracy oraz rolników. W nim także znaleźć można słowa Jana Pawła II wypowiedziane z okazji peregrynacji Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. Odrębny rozdział stanowią spotkania z Polonią. Trzeci tom uwieńczony został jasnogórską bibliografią Jana Pawła II (1978-2005).
o. Stanisław Tomoń
Nuncjusz apostolski w Polsce
Czcigodny Ojcze!
Serdecznie dziękuję za przekazanie mi owoców swojej dotychczasowej pracy nad systematycznym udokumentowaniem papieskich wypowiedzi o Jasnogórskiej Bogarodzicy.
Cały Twój – te słowa inspirowane „Traktatem o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny św. Ludwika Marii Grignion de Montfort przyjął jako hasło przewodnie swej posługi ks. Karol Wojtyła, gdy w 1958 roku został mianowany biskupem pomocniczym Archidiecezji Krakowskiej. Zachował je potem jako Arcybiskup Metropolita Krakowski, jako Kardynał i wreszcie jako Biskup Rzymu, Papież Jan Paweł II.
To był program całego jego życia. Jego sposób na życie. Wyraził to między innymi w swoim „Testamencie", w którym u początku swojego pontyfikatu, podczas rekolekcji odprawianych w marcu 1979 roku, napisał o swojej śmierci: Nie wiem, kiedy ona nastąpi, ale tak jak wszystko, również i tę chwilę oddaję w ręce Matki mojego Mistrza: Totus Tuus. W tych samych rękach matczynych zostawiam wszystko i Wszystkich, z którymi związało mnie moje życie i moje powołanie. W tych Rękach zostawiam nade wszystko Kościół, a także mój Naród i całą ludzkość.
Tej maryjnej pobożności uczył się już od dziecka, pielgrzymując często do Kalwarii Zebrzydowskiej. To tu wędrował po dróżkach Pana Jezusa i Matki Bożej, rozważając Ich najświętsze tajemnice. Także tutaj przybywał, by polecać Panu Jezusowi przez Maryję trudne sprawy, które zwykle tu się rozwiązywały.
Bliska mu była także Jasna Góra. Pielgrzymował do stóp Jasnogórskiej Królowej już jako uczeń i student, a szczególnie później, jako biskup i kardynał krakowski. Jako Papież odwiedził Jasnogórskie Sanktuarium aż sześciokrotnie. Wiele czasu spędził tu na modlitwie, ale też często tu nauczał, zachęcając i zapraszając do zawierzenia swojego życia Bogu przez Maryję.
Cieszę się, że Ojcowie Paulini podjęli się trudu zebrania i opracowania wypowiedzi Jana Pawła II dotyczących Jasnogórskiej Matki. Obecnie ukazuje się kolejne ich wydanie, w trzech tomach, z uzupełnieniem wypowiedzi po 2003 roku. Wyrażam nadzieję, że lektura zawartych w nich tekstów przyczyni się do pogłębienia naszej pobożności maryjnej a równocześnie będzie okazją do ożywienia naszej pamięci i umocnienia kultu wielkiego Polaka i czciciela Maryi, który w krótkim już czasie zostanie uroczyście wyniesiony do chwały ołtarzy.
Warszawa, 18 kwietnia 2011
*
Arcybiskup Józef Kowalczyk
Nuncjusz Apostolski w Polsce
W Roku Srebrnego Jubileuszu Pontyfikatu Jana Pawła II otrzymujemy zbiór homilii, przemówień, modlitw, refleksji, spontanicznych wypowiedzi Ojca Świętego o obecności Maryi „Jasnogórskiej Bogarodzicy" w tajemnicy Chrystusa, Kościoła i Narodu. Pozostają one bezcenne, bowiem zostały naznaczone nie tylko autorytetem Głowy Kościoła, ale własnym świadectwem Jasnogórskiego Pielgrzyma, który również jako Papież pielgrzymuje do sanktuariów maryjnych tworzących swoistą „geografię wiary" i pobożności maryjnej, gdzie Lud Boży szuka spotkania z Bogurodzicą, aby w zasięgu matczynej obecności Tej, która uwierzyła, znaleźć umocnienie swojej wiary (RM 28).
Ze względu na przynaglającą i promieniującą moc Jan Paweł wprowadził Jasną Górę do szeregu wielkich sanktuariów świata takich jak sanktuaria w Ziemi Świętej, świątynie Rzymu, Guadelupa, Lourdes, czy Fatima i po raz pierwszy umieścił Jasną Górę w dokumencie tej rangi jaką jest encyklika („Redemptoris Mater" 28). Stanowi to zaszczytne i zobowiązujące wyzwanie.
Nobilitowana została zdrowa pobożność i duchowość maryjna, która wydała w Polsce błogosławione owoce w życiu takich ludzi jak ojciec Augustyn Kordecki, św. Maksymilian Kolbe, Prymas kard. Stefan Wyszyński. Zdecydowana większość kanonizowanych i beatyfikowanych Rodaków dojrzewała do świętości w zasięgu promieniowania kultu Jasnogórskiej Bogarodzicy.
Ojciec Święty uznaje owocność realizacji aktów i programów duszpasterskiej odnowy religijno-moralno-społecznej i narodowej: jak Śluby Narodu, Milenijny Akt Oddania Maryi w macierzyńską niewolę miłości za wolność Kościoła w Polsce i świecie współczesnym, ślubowania różnych grup stanowo-zawodowych, nawiedzenie Kopii Obrazu Jasnogórskiej Bogarodzicy, które odbywa się już po raz drugi w Polsce. Niejednokrotnie ukazuje ich aktualność w kontekście Soboru Watykańskiego II i dokonujących się przemian cywilizacyjnych. Polskiemu Aktowi Oddania się Maryi nadał kształt zawierzenia, rozszerzając go na cały Kościół powszechny. Nie omieszkał wskazać, że jasnogórski kult maryjny w pewnym stopniu legł u podstaw kształtowania poczucia godności polskiego społeczeństwa, które nie pozwoliło się zniewolić przez totalitaryzm, żyjąc w wolności jaką obdarza Chrystus, co stanowiło zaczyn dokonanych bezkrwawo przemian w Europie i doprowadziło do upadku „imperium zła".
Papieska promocja jasnogórskiego kultu maryjnego zobowiązuje. Ojciec Święty wydobył uniwersalny wymiar maryjności jasnogórskiej, ukazując biblijne podstawy praktyk religijnych, w których on się wyraża. Oddanie się Maryi w niewolę miłości jest zakorzenione w ewangelicznym paradoksie paschalnym: przez śmierć do życia. W konsekwencji zawierzenie Maryi ma służyć właściwemu wykorzystaniu wolności, co wyraża perspektywę ukierunkowaną ku przyszłości. Wiele uwagi poświęcił Ojciec Święty Apelowi Jasnogórskiemu ukazując biblijny kontekst słów: Jestem – Pamiętam – Czuwam". Z tym też wiąże się aktualność Apelu, który niesie w sobie przesłanie nowej ewangelizacji.
W niniejszym zbiorze, w wypowiedziach Jana Pawła II, dostrzega się natężenie jego osobistego doświadczenia wiary i pobożności maryjnej, związanej z Jasnogórskim Sanktuarium Maryi Matki Kościoła i Królowej Polski. Powinien on służyć świeckim i duchownym do pogłębienia jasnogórskiej pobożności maryjnej. Także z tego względu, że Ojciec Święty wyraża również uniwersalny wymiar tego kultu maryjnego tytułami, sformułowaniami Jasnogórska Ikona, Jasnogórska Matka Kościoła. Jan Paweł II przenosi do służby powszechnemu Kościołowi całe bogactwo mariologii i pobożności maryjnej, której się tu uczył i której sam tak wiernie nauczał. Jasnogórska cząstka tej myśli i tej pobożności jest doskonale wkomponowana w całość i tworzy urzekający obraz, w którym dostrzegamy trzy rysy jednolitego dzieła: rys osobistej czci do Maryi, głęboką analizę autentycznego nurtu soborowej mariologii i gorące poparcie apostolstwa maryjnego opartego o słowo Boże, tradycje narodowe i wymogi współczesnej ewangelizacji.
Dobrze się stało, że ten zbiór: „Jasnogórska Bogarodzica" przygotowali i wydają Ojcowie Paulini. Spełniają tym samym obowiązek wdzięczności wobec Jana Pawła II, który wprowadził Jasną Górę w świadomość Kościoła
powszechnego i świata poprzez sześciokrotne pielgrzymowanie do sanktuarium. Mamy nadzieję, że lektura papieskich tekstów przyczyni się do pogłębienia maryjności polskiego społeczeństwa i pełniejszego świadectwa wiary w Boże Miłosierdzie.
Uroczystość Matki Bożej Jasnogórskiej
Warszawa, 26 sierpnia 2002 r.
*
O. Zachariasz Jabłoński
Spotkaniom z Ojcem Świętym Janem Pawłem II, zarówno w kraju jak i poza jego granicami, towarzyszył zawsze niezwykły entuzjazm, radość i uczucie dumy. W takiej atmosferze nie zawsze przyjmuje się pełną treść słuchanych wypowiedzi. Wielkie zaangażowanie emocjonalne nie sprzyjało intelektualnej percepcji, tym bardziej, że w Polsce spotkania te w większości odbywały się w specyficznym klimacie związanym z sytuacją polityczną, zwłaszcza przed upadkiem totalitaryzmu komunistycznego. Podobne napięcie emocjonalne towarzyszyło Rodakom podczas spotkań z Ojcem Świętym w Watykanie i innych miejscach.
Z racji rozproszenia tekstów wypowiedzi Jana Pawła II, związanych z Jasnogórską Bogurodzicą i sanktuarium jasnogórskim w różnych wydawnictwach i periodykach, niezbędnym okazało się zebranie ich razem dla ukazania całego bogactwa przesłania. Nauczanie papieskie, pomimo niekiedy okolicznościowego charakteru, ma znaczenie uniwersalne i mimo upływu lat nie traci na aktualności.
Wyjaśnienia wymaga sam tytuł „Jasnogórska Bogurodzica w wypowiedziach błogosławionego Jana Pawła II", bowiem obejmuje on słowa Ojca Świętego dotyczące zarówno Jasnej Góry jako sanktuarium, jak również Maryi Jasnogórskiej, którą zamiennie określa Królową Polski, a także praktyki związane z kultem Matki Bożej: Apel Jasnogórski i zawierzenie Maryi.
Celem niniejszego zbioru jest ukazanie w sposób możliwie najprostszy i bezpośredni bogatej treści przemówień i modlitw, w przekonaniu, że powinny one stawać się przedmiotem refleksji i źródłem inspiracji do kroczenia z Maryją drogami Trzeciego Tysiąclecia w łączności z bł. Janem Pawłem II.
Wypowiedzi te zostały pogrupowane tematycznie, tak więc obok siebie znajdziemy wypowiedzi z różnych miejsc i okresów, co pozwala na pełniejsze ukazanie znaczenia i wagi poruszanych problemów, a przy tym ułatwia odnalezienie ich, zapoznanie się z nimi i głębszą refleksję. Nie sposób było zamieścić tu wszystkich tekstów w całości, dlatego też dokonano skrótów, a opuszczenia zostały zaznaczone. Dla większej wyrazistości umieszczono nie tylko pojedyncze zdania, w których wspomniana jest Maryja w kontekście Jasnej Góry, ale większe fragmenty ukazujące sens wypowiedzi. Każdy z zamieszczonych tekstów (a nawet fragmentów) posiada własny tytuł, nawiązujący do jego zasadniczej treści.
Ze względów edytorskich wypowiedzi bł. Jana Pawła II zostają wydane w trzech tomach.
Zebranie tekstów maryjnych polskiego Papieża związanych z Jasną Górą, obejmujących cały jego pontyfikat, okazało się sprawą niełatwą. Zamierzeniem wydawcy było zgromadzenie wszystkich wypowiedzi Jana Pawła II związanych z kultem Matki Bożej Jasnogórskiej, z którą identyfikuje on kult Królowej Polski. I choć udało się to w większości, to zapewne nie wszystkie wypowiedzi zostały utrwalone na piśmie.
Podstawowym źródłem okazały się wydane przez „Libreria Edditrice Vaticana" zbiory przemówień Jana Pawła II, wygłaszanych podczas Audiencji generalnych, jak również przy okazji modlitwy „Anioł Pański". Ważne źródło stanowi też „L’Osservatore Romano", wydawane od 1980 roku w języku polskim, a zwłaszcza specjalne numery miesięcznika poświęcone kolejnym pielgrzymkom Ojca Świętego do Polski.
Z polskich wydawnictw wykorzystano: „Pismo Okólne" – urzędowy organ Episkopatu Polski (1978 – 1987), „Kronikę Rzymską", wydawaną od 1982 roku przez Dom Polski Jana Pawła II w Rzymie oraz sporadycznie inne czasopisma, jak np. urzędowe periodyki diecezjalne, miesięcznik „Jasna Góra", tygodnik „Niedziela" czy „Tygodnik Powszechny".
Wykorzystano również wydane przez „Pallotinum" dzieła Jana Pawła II: „Jan Paweł II. Nauczanie papieskie 1978-1982" oraz zbiór „Jasnogórski Pielgrzym – Jan Paweł II", wydany przez paulinów w 1986 roku.
Ze względu na ich znaczenie wypowiedzi Jana Pawła II wymagają wiernej dokumentacji, stąd też na końcu trzeciego tomu zamieszczono „Jasnogórską bibliografię Jana Pawła II (1978 – 2005), jako pomoc nie tylko dla refleksji naukowej, ale także dla lektury osobistej.
Częste przywoływanie Maryi przez Jana Pawła II w encyklikach, listach, orędziach, katechezach i modlitwach stało się powodem upowszechnienia określenia „Papież Maryjny", a obfitość wypowiedzi związanych z Jasną Górą pozwala na określenie Ojca Świętego „Papieżem Jasnogórskim".
Pielgrzymowanie na Jasną Górę ok. 4 min osób rocznie, w tym ok. 400 tys. przedstawicieli ponad 100 narodów różnych wyznań, a nawet religii stanowi szansę dla procesu integracji nie tylko Europy poprzez komunikowanie wartości duchowych i kulturalnych, zawartych w treściach uniwersalnych kultu Maryi Jasnogórskiej.
Maryjność jasnogórska, którą tworzył i propagował bł. Jan Paweł II znalazła potwierdzenie w wypowiedzi Benedykta XVI podczas pielgrzymki na J asną Górę 26 maja 2006 roku, a jeszcze bardziej w homilii beatyfikacyjnej, ze szczególnym wskazaniem zawołania „Totus Tuus" jako syntezy maryjności błogosławionego.