Rodzina franciszkańska obchodzi w 2009 roku rocznicę szczególnego wydarzenia historycznego. Nie chodzi o wspominanie któregoś ze świętych – Franciszka czy Klary, ale o przypomnienie samego początku charyzmatu franciszkańskiego.
Sposób na życie świętego Franciszka
W roku 2009 mija bowiem osiem wieków od czasu, gdy kilkanaście osób zjawiło się przed papieżem Innocentym III, prosząc go o uznanie i zatwierdzenie ich ewangelicznego projektu życia. Święty Franciszek z Asyżu, inspirator i przywódca tej grupy, tak opisał w swoim Testamencie to, co się wtedy wydarzyło: „I gdy Pan zlecił mi troskę o braci, nikt mi nie wskazywał, co mam czynić, lecz sam Najwyższy objawił mi, że powinienem żyć według Ewangelii świętej. I ja kazałem to spisać w niewielu prostych słowach, i Ojciec św. potwierdził mi”.
Bracia zgromadzeni wokół Franciszka stawiali sobie pytanie, co robić, i nikt nie umiał na nie odpowiedzieć, dopiero sam Bóg wezwał ich poprzez swoje słowo do życia według świętej Ewangelii Jezusa Chrystusa. Przekonani, że to było ich powołanie, chcieli poddać swoją decyzję rozeznaniu i osądowi Kościoła. Papież roztropnie zatwierdził (najpierw ustnie) ich formę życia.
Tekst przedstawiony papieżowi – protoreguła zawierająca bardziej program i opis sposobu życia niż przepisy prawne – został zaakceptowany, uściślony i ubogacony w ciągu lat, najpierw jako Reguła niezatwierdzona, a następnie ostatecznie przyjęty (na mocy bulli papieskiej) jako Reguła zatwierdzona. Chociaż tekst odnosił się przede wszystkim do zakonników, to pozostawał otwarty na wszystkie stany życia chrześcijańskiego.
Istota franciszkańskiego powołania
W Liście do wiernych, który jest programem życia, św. Franciszek prosi o zachowywanie „przykazań i rad” danych przez Chrystusa w Ewangelii. Jasne jest zatem, że termin „Ewangelia” ukazuje rdzeń franciszkańskiego powołania i stanowi klucz, który otwiera dostęp do niezmierzonego bogactwa Dobrej Nowiny.
Wizja św. Franciszka ukazuje nam oblicze Boga i człowieka dokładnie takie, jakie przedstawia Ewangelia. Ta „dobra i radosna nowina” przynosi nam przede wszystkim objawienie tajemnicy Boga Trójjedynego, który swoją miłością otworzył nam drogę do życia w komunii i stał się pierwszym celem wszystkich naszych poszukiwań i naszej duchowej wędrówki. Zarazem daje człowiekowi poznanie samego siebie jako „najgodniejszego ze wszystkich stworzeń”, powołanego do życia na obraz i podobieństwo Boga i Jego Wcielonego Słowa.
To wzniosłe i paradoksalnie ograniczone człowieczeństwo jest ubogie, małe, grzeszne, i dlatego wezwane do „pokuty”, ewangelicznego nawrócenia, które nigdy nie jest zakończone, ale zawsze na nowo podejmowane.
Miłość bliźniego, ktokolwiek by nim był, „przyjaciel czy wróg, złodziej czy bandyta, chrześcijanin czy nie”, jest – wraz z miłością Boga i na równi z nią – innym radykalnym rysem ewangelicznym. Winna być ona konkretna i skuteczna, pozbawiona wszelkich form dominacji. Ma polegać na pokornej służbie naznaczonej „matczyną” troską.
Taka miłość umożliwia zbudowanie prawdziwej „braterskiej wspólnoty”, jaką św. Franciszek przeżywał ze swymi pierwszymi towarzyszami. Wspólnota ta, na początku realizowana tylko przez zakonników, powinna być otwarta i rozciągać się na wszystkich ludzi i całe stworzenie. Są to, w głównym zarysie, podstawowe elementy reguły franciszkańskiej zaczerpnięte z Ewangelii, które św. Franciszek zaproponował jako sposób życia. Kościół, uznając ten program za własny i zatwierdzając Regułę św. Franciszka osiem wieków temu, dał początek ruchowi franciszkańskiemu.
Ewangelia dla wszystkich
Uroczyste obchody 800-lecia zatwierdzenia pierwszej Reguły dotyczą przede wszystkim braci z Pierwszego Zakonu św. Franciszka (Bracia Mniejsi Konwentualni, Bracia Mniejsi i Bracia Mniejsi Kapucyni), którzy poprzez swoją profesję zobowiązali się uczynić ją fundamentem życia osobistego i wspólnotowego.
Ale główne i nieprzemijające – ponieważ oparte na Ewangelii – przesłanie tego tekstu skierowane jest do wszystkich chrześcijan. Wezwanie do radykalnego życia nauką Jezusa, które św. Franciszek wraz ze swymi towarzyszami zrealizował, pozostaje aktualne w każdym czasie i dla wszystkich ludzi.
Klara z Asyżu była zachwycona Regułą św. Franciszka do tego stopnia, że przyjmując ją prawie w całości, dała początek Zakonowi Ubogich Sióstr. Jednak dość szybko poszczególne osoby i grupy, mężczyźni i kobiety, pozostając w swoim stanie życia – w rodzinie, wykonywanym zawodzie – zostali pociągnięci franciszkańską propozycją ewangeliczną. Świadczą o tym dwa Listy do wiernych św. Franciszka oraz 23 rozdział Reguły niezatwierdzonej, które stanowią podstawę i duchowe odniesienie dla mającego później powstać
Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego.
Dzisiaj rodzina franciszkańska składa się z trzech gałęzi: Braci Mniejszych (podzieleni na trzy wymienione wcześniej zakony), Sióstr Klarysek i najliczniejszej grupy, zwanej Trzecim Zakonem. Do nich trzeba dodać jeszcze członków świeckich instytutów franciszkańskich, które powstały w ciągu wieków. Wszyscy wyraźnie nawiązują do ewangelicznego natchnienia św. Franciszka i przyjmują jego teksty duchowe jako podstawę własnego prawa.
Znakiem promieniowania franciszkańskiego charyzmatu jest także istnienie poza Kościołem katolickim, w Kościołach anglikańskim i luterańskim, wspólnot mężczyzn i kobiet, którzy czerpią natchnienie z duchowości franciszkańskiej.
Poza tą rodziną o wyraźnie zarysowanych ramach prawnych wiele osób interesuje się charyzmatem franciszkańskim i czerpie z niego inspirację – wszyscy oni są przyjaciółmi św. Franciszka. Ruch wzbudzony przez św. Franciszka i jego braci nadal trwa w Kościele i porusza wszystkich chrześcijan oraz „wszystkich ludzi dobrej woli”. Dlatego ta rocznica dotyczy wszystkich.
Na podstawie Listu Konferencji Rodziny Franciszkańskiej opracował Tomasz Duszyc OFMCap.
Biuro Prasowe Kapucynów
