Zbliża się kolejna rocznica rozpoczęcia Soboru Watykańskiego II. Było to nie tylko wielkie wydarzenie w życiu całego Kościoła Katolickiego, ale także jedno z najbardziej doniosłych w XX wieku.
Papież św. Jan XXIII, trzy miesiące po swoim wyborze na Stolicę Piotrową, w dniu 25 stycznia 1959 ogłosił zwołanie soboru ekumenicznego. Cały świat śledził z wielkim zainteresowaniem zarówno przygotowania, jak i ceremonię rozpoczęcia soboru w dniu 11 października 1962 roku. Po raz pierwszy ludzie mogli obejrzeć w telewizji uroczystość jego otwarcia. Uczestniczyło w niej 2450 ojców soborowych pochodzących z wielu krajów, reprezentujących różne języki i rasy ludzkie. Jedyna nieobecna reprezentacja, to grupa biskupów (około 200 osób) z komunistycznych Chin. Obecność tak licznie zgromadzonych duchownych sprawiła, że był to sobór najbardziej reprezentacyjny ze wszystkich, które dotąd odbyły się w Kościele Katolickim.
W mowie inauguracyjnej, mówiąc o znakach czasu, św. Jan XXIII wyraził życzenie aggiornamento Kościoła Katolickiego, tzn. odnowienia i dostosowania Go do czasów współczesnych. Rozpoczynający się Sobór Watykański II miał być innym od tych, które dotąd miały miejsce, ponieważ był soborem ekumenicznym, tzn. nie potępiającym herezji, ale czyniącym refleksję teologiczną nad formami życia chrześcijańskiego, w tym nad życiem zakonnym.
Bez wątpienia ta forma życia jest wyjątkowa i posiada wielkie znaczenie w Kościele Katolickim, choć dotychczas nie poświęcano jej wiele uwagi. Poprzednie sobory, mówiąc o życiu zakonnym, wypowiadały się raczej w tonie dyscyplinującym (Sobór Laterański 1215, Sobór Trydencki 1563).
Sobór Watykański II podjął refleksję nad życiem zakonnym i jego rolą w Kościele. Jak istotna jest ona dla całej wspólnoty wierzących, świadczy rozdział VI Konstytucji Lumen Gentium, w całości poświęcony zakonnikom. Ojcowie soborowi sytuują życie zakonne w misterium Chrystusa i Kościoła podkreślając jego wymiar eschatologiczny. Oznacza to, że zakonnicy, jako osoby poświęcone Bogu, należą do misterium Kościoła, Oblubienicy Chrystusa i wypełniają jego misję w świecie.
Istotne jest też miejsce, w którym umieszczono rozdział VI. Znajduje się między rozdziałem mówiącym o powszechnym powołaniu do świętości, a rozdziałem ukazującym charakter eschatologiczny Kościoła. Dzięki temu, Sobór chce nam ukazać, że prawdziwy sens życia zakonnego jest w powołaniu, w powołania całego Kościoła do świętości. Wskazuje przy tym na ważną cechę takiego powołania – wspólnotowość.
Innym dokumentem, który zwrócił uwagę na życie zakonne, jest Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego Perfecte Caritatis. Ten dokument ma charakter normatywny i dyscyplinarny, ponieważ zajmuje się regulacją tego wszystkiego, co odnosi się do renowacji i adaptacji życia zakonnego. Wspomniana renowacja to powrót do źródeł, odkrywanie zasadniczych wartości i wyzbywanie się elementów nieaktualnych. Natomiast adaptacja zakłada poszukiwanie aktualnych form i sposobów wyrażenia tych wartości oraz życia według określonych zasad moralnych. Dlatego renowacja i adaptacja są procesami, które się nie kończą. Jest to wysiłek ciągły.
Brat Janusz Robionek
