Zakon Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, Wizytki
Ordo Visitationis BMV (VSM)
JASŁO
ul. Klasztorna 12
38-200 Jasło
tel. (0-13) 446-36-82
e-mail: siostry@jaslo.wizytki.pl
strona internetowa: www.jaslo.wizytki.pl
KRAKÓW
ul. Krowoderska 16
31-142 Kraków
tel. (0-12) 632-16-28
strona internetowa: www.wizytki.pl
RYBNIK
ul. Ks. Fr. Brudnioka 3
44-200 Rybnik
tel. (0-32) 422 67 45
strona internetowa: www.wizytki.rybnik.pl
WARSZAWA
ul. Krakowskie Przedmieście 34
00-325 Warszawa
tel. (0-22) 826-65-85
strona internetowa: www.wizytki.waw.pl
Zakon Sióstr Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, zwanych potocznie wizytkami założony został w 1610 na terenie księstwa Sabaudii przez św. Franciszka Salezego (1567-1622) i św. Joannę Franciszkę Frémyot de Chantal (1572-1641). W ciągu siedmiu następnych lat kształtowała się duchowość i forma życia zgromadzenia, zatwierdzona ostatecznie przez papieża Pawła V jako zakon kontemplacyjny, oparty na regule św. Augustyna.
Jego duchowość odzwierciedlająca humanistyczne ideały założyciela sprzyjała podjęciu działalności edukacyjnej i wychowawczej młodzieży żeńskiej. Prowadzenie pensjonatów przyklasztornych zostało uprawomocnione za przełożeństwa Franciszki Magdaleny de Chaugy w 1656 i w wielu klasztorach przetrwało aż do reformy prawa kanonicznego w 1917r. Obecnie tę formę działalności prowadzą tylko niektóre klasztory w USA.
Charyzmat zakonu zawsze jednak był i pozostaje nadal – ściśle powiązany z życiem kontemplacyjnym. Tajemnica Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny czczona jest przez siostry poprzez ich życie ukryte, warunki życia dzielone z ludźmi, wśród których żyją, oraz modlitwę za tych, do których – z różnych względów – nie dociera żadna forma apostolstwa czynnego. Bóg, od którego otrzymały wezwanie, aby poświęcić Mu całe swe istnienie, działa w sposób niewymierny, tak jak niewymierna jest łaska powołania kontemplacyjnego.
Jej sens wyraża się w trosce o każdego człowieka na świecie oraz poprzez nieustanną modlitwę o dobro i zbawienie ludzi – w tym życiu oraz po śmierci. Klauzura sióstr Nawiedzenia jest ich miejscem nieustannego wstawiennictwa za cały świat, miejscem działania Ducha, który posyła, aby głosić Dobrą Nowinę (Iz 61, 1). Jest to zarazem miejsce odosobnienia oznaczające rezygnację z doświadczenia doraźnej skuteczności własnej misji, gdyż droga, którą prowadzi Duch Boży jest nieznana, ponieważ mówi Pismo: „Nie wiadomo skąd przychodzi, ani dokąd podąża” (św. Joanna de Chantal).
Jest to ten rodzaj współdziałania z Bogiem, jakiego doświadczył Jezus w czasie próby na pustyni oraz w chwili śmierci na krzyżu. Poprzez te dwa momenty Jego ostatecznej słabości, Bóg wszedł w samotność człowieka i z nim się utożsamił. Klauzura jest więc także świadectwem prawdy, że nie istnieją takie granice grzechu i wyobcowania, których miłość Boga do człowieka nie byłaby wstanie przekroczyć.
Siostry Wizytki czczą w sposób szczególny tajemnicę miłości Serca Bożego, objawioną św. Małgorzacie Marii Alacoque (1647-1690), zakonnicy z klasztoru Nawiedzenia w Paray-le-Monial. Kult Serca Jezusa był bliski również św. Franciszkowi Salezemu, który chciał, żeby siostry wyrażały go własnym życiem, naśladując Chrystusa w Jego dobroci dla każdego człowieka i w Jego prostocie życia. Duchowy program zakonu, określony przez założyciela słowami z ewangelii św. Jana: „oddawać cześć Bogu w Duchu i Prawdzie” (J 4, 23) wskazuje, że chrześcijański kult Boga polegający na „nieustannej przemianie przez odnawianie umysłu” – metanoi, bierze swe źródło w najgłębszej istocie człowieczeństwa, obejmuje całą osobę ludzką i warunkuje każdy zewnętrzny wyraz postępowania, w tym również jego aspekt religijny.
Kult Serca Bożego wyraża prawdę o nieskończoności ludzkich pragnień, którym naprzeciw wychodzi tajemnica istnienia Boga przeżyta w sposób bardzo wyjątkowy – jako osobiste spotkanie z Nim.Poza wydarzeniem spotkania z Bogiem nic nie jest w stanie ukazać człowiekowi sensu życia, zwłaszcza gdy styka się on z faktem istnienia zła, z cierpieniem, poczuciem braku spełnienia. Bóg objawiający się w Jezusie obiecuje pokrzepienie wszystkim, którzy są „utrudzeni i obciążeni” (Mt 11,28) i zachęca do naśladowania Jego stylu życia, jako tego, który jest „łagodny i pokorny sercem.”
Duchowość i mistyka salezjańska podkreślają wielką wagę czynu, będącego wyrazem doświadczenia Boga w Jego miłości do człowieka. Nie intensywność przeżycia, ale postawa względem innych świadczy o trwałości zjednoczenia z Bogiem: Gdy widzimy osobę, która na modlitwie jest pogrążona w zachwyceniu i wychodzi poza siebie, unosząc się ku Bogu, natomiast nie ma esktazy życia, to znaczy nie prowadzi życia oddanego Bogu przez umartwienie własnych zachcianek, zwłaszcza zaś przez nieustanną miłość – to takie zachwycenia są wielce podejrzane (…). Być ponad sobą samym na modlitwie, a poniżej siebie w życiu i w swoich czynnościach – być aniołem na rozmyślaniu, a zwierzęciem w obcowaniu – to chwiać się na obie strony (1Krl 18, 21), przysięgając na Pana i przysięgając również na Milkoma (So 1, 5).
Doświadczenie mistyczne św. Joanny de Chantal również podkreśla „aktywną stronę kontemplacji” – paradoks wyjaśniający, że najwyższe milczenie i pokój duchowy są owocami ciągłego zmagania się w sobie ze „starym człowiekiem”, nieustannej walki duchowej, w której zwycięstwo polega na powierzaniu Bogu swej woli w każdej okoliczności. W życiu Joanny świętość ukazująca się jako nieustanne przekraczanie siebie, zarówno w znoszeniu tragedii życia osobistego, jak i długoletniego doświadczenia stanu wewnętrznego opuszczenia, oraz w podejmowaniu trudnych wyzwań życiowych, prowadzi ostatecznie do prostego trwania w Bogu.
Kontemplacja, będąca najwyższą aktywnością oraz zaangażowane działanie, oparte na całkowitym zawierzeniu Bogu stanowią wytyczne, na których wspiera się duchowość sióstr Nawiedzenia. Ostatecznym wyjaśnieniem tych dwu paradoksów pozostaje dla nich życie Jezusa Chrystusa.
Św. Franciszek Salezy
Franciszek urodził się w Alpach Wysokich pod Thorens 21 sierpnia 1567 r. Jego ojciec, także Franciszek, był kasztelanem w Nouvelles i miał tytuł pana di Boisy. Matka, Franciszka, pochodziła również ze znakomitego rodu Sionnaz. Spośród licznego rodzeństwa Franciszek był najstarszy.
W domu otrzymał wychowanie głęboko katolickie. Duży wpływ na jego późniejsze życie wywarła mamka Puthod i kapelan Deage. Jednak wpływ decydujący na wychowanie syna miała matka. Wyszła za pana di Boisy, gdy miała zaledwie 15 lat. On miał wówczas 45 lat, mógł być zatem dla niej raczej ojcem niż mężem. Wychowała 13 dzieci. Jej opiece było zlecone ponadto całe gospodarstwo i służba. Franciszka umiała znaleźć czas na wszystko, była bardzo pracowita, systematyczna, spokojna i zapobiegliwa. Właśnie przykład matki będzie dla Franciszka wzorem, jaki poleci osobom żyjącym w świecie, by nawet wśród najliczniejszych zajęć umiały jednoczyć się z Panem Bogiem.
W roku 1573 jako sześcioletni chłopiec Franciszek rozpoczął regularną naukę w kolegium w La Roche-sur-Foron. W dwa lata później był w kolegium w Annecy, gdzie przebywał trzy lata. W tym też czasie przyjął pierwszą Komunię świętą i sakrament Bierzmowania (1577). Kiedy miał 11 lat, zgodnie z ówczesnym zwyczajem otrzymał tonsurę jako znak przynależności do stanu duchownego. Kiedy miał zaledwie 15 lat, udał się do Paryża, by studiować na tamtejszym słynnym uniwersytecie. Ponadto w kolegium jezuitów studiował klasykę. W czasie tych studiów owładnęły nim wątpliwości, czy się zbawi, czy nie jest on przeznaczony na potępienie. Właśnie wtedy wystąpił we Francji Kalwin ze swoją nauką o przeznaczeniu. Franciszek odzyskał spokój dopiero wtedy, gdy oddał się w niepodzielną opiekę Matki Bożej w kościele św. Stefana des Gres. Franciszek studiował ponadto na Sorbonie teologię i zagadnienia biblijne. Do rzetelnych studiów biblijnych przygotował się dodatkowo przez naukę języka hebrajskiego i greckiego.
Posłuszny woli ojca, by rozpoczął studia prawnicze, które mogły mu otworzyć drogę do kariery urzędniczej, Franciszek z Sorbony udał się do Padwy. Studia na tamtejszym uniwersytecie uwieńczył doktoratem. Po ukończeniu studiów w Padwie udał się do Loreto, gdzie złożył ślub dozgonnej czystości (1591). Potem odbył pielgrzymkę do Rzymu (1592). Kiedy syn powrócił do domu, ojciec miał już gotowy plan: zamierzał go wprowadzić jako adwokata i prawnika do senatu w Chambery i czynił starania, by go ożenić z bogatą dziedziczką, Franciszką Suchet de Mirabel.
Franciszek jednak ku wielkiemu niezadowoleniu ojca obie propozycje stanowczo odrzucił. Natomiast zgłosił się do swojego biskupa, by ten go przyjął w poczet swoich duchownych. Święcenia kapłańskie otrzymał w roku 1593 przy niechętnej zgodzie rodziców. Jednocześnie został prepozytem kolegiaty św. Piotra, co uczyniło go drugą osobą po miejscowym biskupie.
W rok potem (1594) za zezwoleniem biskupa Franciszek udał się w charakterze misjonarza do okręgu Chablais, by umocnić w wierze katolików i aby próbować odzyskać dla Chrystusa tych, którzy odpadli od wiary i przeszli na kalwinizm. Właśnie ten rejon Szwajcarii został wówczas przyłączony do Sabaudii (1593). Wśród niesłychanych trudów Franciszek musiał przełęczami pokonywać wysokości Alp, dochodzące w owych stronach do ponad 4000 m. Odwiedzał wioski i poszczególne zagrody wieśniaków.
Miał dar nawiązywania kontaktu z ludźmi prostymi, umiał ich przekonywać, swoje spotkania okraszał złotym humorem. Na murach i parkanach rozlepiał ulotki – zwięzłe wyjaśnienia prawd wiary. Może dlatego właśnie Kościół ogłosił św. Franciszka Salezego patronem katolickich dziennikarzy. Wśród jego cnót na pierwszy plan wybijała się niezwykła łagodność. Był z natury popędliwy i skory do wybuchów. Jednakże długoletnią pracą nad sobą potrafił zdobyć się na tyle słodyczy i dobroci, że przyrównywano go do samego Chrystusa.
W epoce fanatyzmu i zaciekłych sporów Franciszek objawiał wprost wyjątkowy umiar i łagodność. Jego ujmująca uprzejmość i takt spowodowały, iż nazwano go „światowcem pośród świętych”. W kontaktach między ludźmi wyznawał zasadę: „Więcej much się złapie na kroplę miodu aniżeli na całą beczkę octu”. Według podania miał on w ten sposób odzyskać dla Kościoła kilkadziesiąt tysięcy kalwinów. W swojej żarliwości apostolskiej Franciszek posunął się do tego, że w przebraniu udał się do Genewy i złożył wizytę głowie Kościoła kalwińskiego, Teodorowi Beze, usiłując nakłonić go do powrotu na łono Kościoła katolickiego.
Wizytę ponowił Franciszek aż trzy razy, chociaż nie dała ona konkretnych wyników. Misja w Chablais trwała 4 lata. W roku 1599 papież Klemens VIII mianował Franciszka biskupem pomocniczym. Po otrzymaniu święceń (sakry) biskupich Franciszek udał się ponownie do Chablais, by dokończyć tam swoją misję (1601).
W 1602 r. został biskupem Genewy po śmierci biskupa Graniera. Z właściwą sobie żarliwością zabrał się natychmiast do dzieła. Rozpoczął od wizytacji 450 parafii swojej diecezji, położonej po większej części w Alpach. Niestrudzenie przemawiał, spowiadał, udzielał sakramentów świętych, rozmawiał z księżmi, nawiązywał bezpośrednie kontakty z wiernymi. Wizytował także klasztory. Zreformował kapitułę katedralną. Zdając sobie sprawę, jak wielkie spustoszenia może sprawić ignorancja religijna, popierał Bractwo Nauki Chrześcijańskiej.
Za podstawę nauczania wiary służył katechizm, ułożony niedawno przez kardynała św. Roberta Bellarmina. Sam także cały wolny czas poświęcał nauczaniu. Stworzył nowy ideał pobożności – życie duchowe, wewnętrzne, praktykowane w klasztorach, wydobył z ukrycia, aby „wskazywało drogę tym, którzy żyją wśród świata”. W roku 1604 zapoznał się Franciszek ze św. Joanną Franciszką de Chantal i przy jej współpracy założył nową rodzinę zakonną sióstr Nawiedzenia NMP (wizytek). Uzyskała ona zatwierdzenie papieskie w 1618 r. W 1654 r. przybyły do Polski i zamieszkały w Warszawie. Zaproszony do Paryża w celu odbycia konferencji (1618-1619), Franciszek zapoznał się tu ze św. Wincentym a Paulo.
Zmarł nagle w Lyonie podczas powrotu ze spotkania z królem Francji 28 grudnia 1622 r. Jego ciało przeniesiono do Annecy, gdzie spoczęło w kościele macierzystym Sióstr Nawiedzenia. Jego serce zatrzymały jednak wizytki w Lyonie. Beatyfikacja odbyła się w roku 1661, a kanonizacja już w roku 1665. Papież Pius IX ogłosił św. Franciszka Salezego doktorem Kościoła (1877), a papież Pius XI patronem dziennikarzy i katolickiej prasy (1923). Ponadto czczony jest jako patron wizytek, salezjanów i salezjanek (Towarzystwa św. Franciszka Salezego, założonego przez św. Jana Bosko); Annecy, Chabery i Genewy.
Jego pisma wyróżniają się tak pięknym językiem i stylem, że do dnia dzisiejszego zalicza się je do klasyki literatury francuskiej. Do najbardziej znanych należą: Kontrowersje, Filotea, czyli wprowadzenie do życia pobożnego (1608) i Teotym, czyli traktat o miłości Bożej (1616). Zostało także sporo jego listów (ok. 1000).
Św. Joanna Franciszka Frémyot de Chantal
Św. Joanna Franciszka Frémyot de Chantal, baronowa, wdowa, zakonnica (1572-1641). Urodziła się w Dijon. Ojciec był prezydentem parlamentu Burgundii. Mając niecałe dwa lata straciła matkę. Otrzymała staranne wykształcenie. W 1592 roku poślubiła Krzysztofa II barona de Chantal, z którym miała sześcioro dzieci. Owdowiawszy w 29 roku życia, poświęciła się wychowaniu dzieci oraz podjęła głębokie życie wewnętrzne. W marcu 1604 roku spotkała św. Franciszka Salezego. Od tego czasu datuje się ich wyjątkowa i jedyna w swoim rodzaju przyjaźń duchowa.
W trzy lata później św. Franciszek przedstawił baronowej projekt zgromadzenia akcentujący umartwienie wewnętrzne. W 1610 roku Joanna, zapewniwszy przyszłość dzieciom, opuściła Dijon. W Annecy założyła pierwszy klasztor nowego zgromadzenia Sióstr Nawiedzenia NMP – wizytek. Przez następne lata założyła 87 fundacji.
Zmarła podczas podróży Jej relikwie złożono w kościele wizytek w Annecy. Beatyfikował ją Benedykt XIV (1751), kanonizował Klemens XIII (1767). Jest patronką sióstr wizytek. Do Polski zakon ten sprowadziła w 1650 roku królowa Maria Ludwika Gonzaga, żona Jana Kazimierza.