Siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża, Franciszkanki służebnice Krzyża, Siostry z Lasek
Sorores Franciscales Ancillae Crucis
Dom Generalny
ul. Piwna 9/11
00 – 265 Warszawa
tel.+fax: (022)831-02-21, 831-02-22,
e-mail: piwna@triuno.pl
Dom Macierzysty
ul. Brzozowa 75
05 – 080 Izabelin; Laski k.Warszawy
tel. (022) 752-30-00
fax: (022) 752-30-09
strona internetowa: www.triuno.pl
Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża założyła w 1918 r. niewidoma Matka Elżbieta Róża Czacka. Głównym celem Zgromadzenia oprócz bezpośredniej służby niewidomym jest wynagradzanie Bogu za duchową ślepotę ludzi. Od początku istniała ścisła współpraca sióstr ze świeckimi. Początkowo Róża Czacka, po zapoznaniu się z zachodnimi placówkami kształcenia niewidomych, powołała w Warszawie w 1910 r. Towarzystwo Opieki na Ociemniałymi i kilka kierowanych przez nie placówek opiekuńczych.
Myślała jednak o powołaniu specjalnego zgromadzenia, którego celem byłaby służba niewidomym. W roku 1917 przywdziewa habit III zakonu św. Franciszka, a w listopadzie 1918 r. uzyskuje zgodę ówczesnego Prymasa, arcybiskupa Aleksandra Kakowskiego oraz błogosławieństwo Achillesa Ratti, w tym czasie Nuncjusza Apostolskiego a późniejszego papieża Piusa XI, na przyjmowanie kandydatek do nowego Zgromadzenia. Rozpoczęło ono swój byt prawny 1 XII 1918 r. Pierwsze Konstytucje Zgromadzenia zostały zatwierdzone 2 X 1922 r. na 5 lat, a w roku 1923 odbyła się I Kapituła i otwarcie nowicjatu w Laskach.
Powstanie Zgromadzenia związane jest z powołaniem do życia przez Matkę Czacką Dzieła Niewidomych, nazwanego później na cześć Trójcy Przenajświętszej Dziełem "Triuno". Kierownikiem duchowym całego Dzieła i Zgromadzenia był najpierw ks. Władysław Krawiecki, a później od 1920 r. ks. Władysław Korniłowicz
Poprzez wpływ i kontakty ks. Korniłowicza do placówek Towarzystwa zbliżali się nowi ludzie głównie przez tzw. "Kółko" grupujące młodą inteligencję, która służyła siostrom wieloraką pomocą. Wiele uczestniczek i uczestników "Kółka" pozostało w Laskach na stałe jako siostry Zgromadzenia i bracia męskiego Trzeciego Zakonu św. Franciszka.
W kręgu duszpasterstwa ks. Korniłowicza powstały w obrębie Dzieła takie placówki apostolskie, jak Biblioteka Wiedzy Religijnej założona przez hrabinę Irenę Tyszkiewiczową, późniejszą s. Marię Franciszkę, Dom Rekolekcyjny w Laskach, księgarnia, wydawnictwo i kwartalnik "Verbum".
W roku 1921 p. Antoni Daszewski ofiarował Towarzystwu część ze swego majątku w Laskach k. Warszawy. Tam rozpoczęto zakładanie nowej placówki Dzieła. Nadzór prac budowlanych Matka powierzyła Antoniemu Marylskiemu. Już w roku 1922 r. do powstającego Zakładu w Laskach przyjeżdżają siostry wraz z pierwszymi niewidomymi. W roku 1925 ukończono budowę kaplicy pod wezwaniem Matki Boskiej Anielskiej projektu architekta warszawskiegoŁukasza Wolskiego, która stała się "sercem" Lasek. W tym samym roku pierwsze siostry zgromadzenia złożyły swoje śluby czasowe.
Rozwój Zakładu w Laskach i Zgromadzenia przerwał wybuch II wojny światowej. Część niewidomych i sióstr została ewakuowana do majątku Towarzystwa w Żułowie na Lubelszczyźnie, gdzie przebywali też poszukiwani przez gestapo ks. Władysław Korniłowicz i jego duchowy syn i przyjaciel ks. Stefan Wyszyński (późniejszy Prymas Tysiąclecia).
W Laskach w ograniczonej formie kontynuowana była praca z niewidomą młodzieżą, a także z innymi potrzebującymi pomocy. W 1939 i 1944 roku na terenie Zakładu działały szpitale wojenne. Po wojennych zniszczeniach i przy narastających trudnościach ze strony władz komunistycznych, Matka Czacka przystąpiła do odbudowy Dzieła Lasek. Matka nie nadała Dziełu ostatecznego kształtu, uważając go za sobie nieznany, ukryty w Bożych zamiarach.
Lata od 1967 do 1970 były okresem intensywnej pracy Zgromadzenia nad odnowążycia zakonnego w myśl uchwał Soboru Watykańskiego II, m.in. zajęto się opracowaniem projektu nowych Konstytucji i Ustaw, stanowiących prawo Zgromadzenia.
15 sierpnia 1981 r. Konstytucje zostały zatwierdzone przez Stolicę Apostolską i Zgromadzenie przeszło na prawo papieskie. Obecnie kontynuuje swoją działalność zgodnie z charyzmatem wskazanym przez założycieli.
Matka Elżbieta Róża Czacka urodziła się w 1876 r. w Białej Cerkwi na Ukrainie. Była prawnuczką twórcy Liceum Krzemienieckiego, Tadeusza Czackiego. Zagrożona od dzieciństwa ślepotą, w wieku 22 lat ostatecznie utraciła wzrok. Wielki cios przyjęła jako dar Boży i powołanie do służby ludziom obarczonym tym samym kalectwem. Sprawa niewidomych w Polsce była w tym czasie bardzo zaniedbana. Przez 10 lat Róża Czacka poznaje gruntownie zagraniczne instytucje dla niewidomych i podejmuje samodzielne studia tyflologiczne.
Pragnie przygotować niewidomych do pełnowartościowego życia w społeczeństwie ludzi widzących, dać im odpowiednie przygotowanie i wykształcenie zawodowe, a przede wszystkim ukazać sens życia poprzez wzmocnienie wiary w Boga i otwarcie się na innych ludzi. Jako pierwszy etap, Róża Czacka zakłada w 1911 r. w Warszawie Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, które istnieje do dziś i współpracuje ściśle ze Zgromadzeniem, prowadząc szkoły z internatami dla niewidomych i warsztaty szkolące.
Lata 1914-18 Róża Czacka, odcięta od Warszawy wskutek działań wojennych, przeżywa w Żytomierzu na Wołyniu jako swoiste rekolekcje: czas przygotowania do życia zakonnego. Tu rodzą się i krystalizują myśli o powołaniu do życia nowego zgromadzenia zakonnego, które służyłoby niewidomym. Uzyskawszy pozwolenie biskupa łucko-żytomierskiego, Róża Czacka przyjmuje habit III Zakonu św. Franciszka i 15 sierpnia 1917 r. składa śluby wieczyste, przybierając imię s. Elżbiety od Ukrzyżowania Pana Jezusa. W maju 1918 r. wraca do Warszawy, reorganizuje podupadłe w czasie wojny placówki i przyjmuje pierwsze kandydatki do nowego zgromadzenia.
W 1922 r. w Laskach pod Warszawą powstaje osiedle, do którego przenoszą się kolejno placówki Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi; z czasem nazwa Laski staje się symbolem całego Dzieła. Matka Czacka przenosi swoją siedzibę do Lasek, gdzie powstaje Dom Macierzysty Zgromadzenia. Dzieło, na cześć Trójcy Przenajświętszej nazwane TRIUNO, tworzą wspólnie niewidomi, siostry i współpracownicy świeccy.
Matka Czacka dąży do tego, by przez właściwe wykształcenie wychować niewidomych na samodzielnych członków społeczeństwa, ale najgłębszym jej pragnieniem jest, by niewidomi, w pełni przyjmując swoje kalectwo, stali się apostołami wśród widzących, zwłaszcza "niewidomych na duszy", ludzi oddalonych od Boga wskutek niewiary lub grzechu.
Dzieło Triuno zyskuje jeszcze szerszy zasięg apostolski, gdy kierownikiem duchowym zostaje ks. Władysława Korniłowicz. Dzięki jego duszpasterskiej działalności Laski w okresie międzywojennym stały się jednym z ośrodków odnowy katolicyzmu w Polsce. Dwudziestolecie międzywojenne to czas intensywnego rozwoju Dzieła. Gdy wybuchła II wojna światowa, Matka Czacka sercem i modlitwą bierze żywy udział w losach Polski i świata. W czasie bombardowania Warszawy zostaje ciężko ranna. Po wojnie mimo nadwerężonych sił, włącza się w odbudowę zniszczonych Lasek. W 1950 roku, wskutek pogarszającego się stanu zdrowia, przekazuje kierownictwo swojej następczyni, wspomagając Zgromadzenie i Dzieło swoją ofiarą i modlitwą.
Matka Czacka zmarła w Laskach 15 maja 1961 r. w opinii świętości. W grudniu 1987 r. Kardynał Józef Glemp otworzył proces beatyfikacyjny Sługi Bożej Matki Elżbiety Czackiej, którą niewidomi pragną mieć jako swoją Patronkę i Matkę.