Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Cierpiących, Franciszkanki od Cierpiących
Congregatio Sororum Franciscalium ab Afflictis (CSFAA)
ul. Wilcza 7
00-538 Warszawa
tel. (0-22) 621-50-29
e-mail: zsec@zakon.opoka.org.pl
strona internetowa: www.franciszkanki.com
Sposoby prowadzenia apostolstwa przez Zgromadzenie zmieniały się na przestrzeni dziejów w zależności od potrzeb społecznych i sytuacji społeczno-politycznej w Polsce. Zawsze jednak działalność ta wiązała się z apostolską służbą cierpiącym. Jako datę powstania Zgromadzenia przyjmuje się 26 kwietnia 1882r. Początki Zgromadzenia są związane ze schroniskiem dla kobiet znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej o nazwie „Przytulisko”. Schronisko mieściło się w Warszawie przy ul. Wilczej 7, gdzie pracowały pierwsze członkinie zgromadzenia.
Do schroniska trafiały kobiety bezdomne, samotne, chore, nie mające środków do życia, poszukujące pracy i schronienia. Siostry pomagały im w znalezieniu pracy, mieszkania, udzielały pomocy medycznej, niektórym dawały czasowo zatrudnienie. Zgromadzenie bardzo szybko się rozwijało obejmując swoją działalnością coraz to więcej ludzi potrzebujących pomocy i tworząc coraz to nowe placówki. Już pod koniec XIX wieku oprócz „Przytuliska” siostry prowadziły na terenie Warszawy 5 przytułków noclegowych dla bezdomnych, podjęły opiekę nad pierwszym w Warszawie Zakładem dla nieuleczalnie chorych, Zakładem dla ubogich matek „Macierzyństwo”, prowadziły ambulatoria, w których udzielano bezpłatnej pomocy medycznej i często również wsparcia materialnego, podejmowały opiekę nad chorymi w domach prywatnych.
Podjęły pracę w szpitalach i placówkach dobroczynnych w wielu miastach: Łodzi, Tomaszowie Rawskim, Lublinie, Wilnie, Zawierciu, Odessie, Krasławiu, Poznaniu. W 1910r. Zgromadzenie otworzyło w Warszawie przy ul. Hożej nowoczesny szpital, który był m.in. placówką szkoleniową dla przyszłych kadr pielęgniarskich. W 1917 r. siostry objęły szpital w Kozienicach. W okresie międzywojennym zaznaczył się dalszy rozwój Zgromadzenia, przybyło pięć nowych placówek m. in. na Grzybowszczyźnie, w Łucku, w Świdrze. W czasie I-szej i II-giej wojny światowej siostry udzielały pomocy pielęgniarskiej rannym żołnierzom i powstańcom w szpitalach polowych i placówkach prowadzonych przez Zgromadzenie. Niektóre z sióstr towarzyszyły rannym więźniom w czasie ich transportu do obozów i w obozach jenieckich.
Przemiany powojenne w Polsce nadały nowy kierunek działalności Zgromadzenia. Większość placówek prowadzonych dotychczas przez siostry odebrano Zgromadzeniu i upaństwowiono. Siostry zwalniano z pracy. Większości sióstr z czasem udało się znaleźć zatrudnienie w państwowych placówkach służby zdrowia (w szpitalach i ośrodkach zdrowia), gdzie pracowały jako pielęgniarki, często w pojedynkę wśród personelu świeckiego, nie ujawniając swojej przynależności do zgromadzenia zakonnego.
Oficjalnie osoby zakonne nie miały wówczas prawa zatrudnienia w placówkach państwowych. Sytuacja w Polsce powojennej utrudniała działalność apostolską w stosunku do chorych, gdyż w czasach stalinowskich usunięto ze szpitali kapelanów, a zaproponowanie choremu przyprowadzenia kapłana w celu udzielenia sakramentów świętych uważano za wykroczenie przeciw ustawie o wolności sumienia.
Niektóre siostry włączyły się w dzieła prowadzone w tym czasie przez Kościół. Podjęły pracę jako katechetki, pielęgniarki parafialne, organizowały poradnictwo rodzinne przy parafiach. Kolejne przemiany w sposobie apostolatu Zgromadzenia zaczęły dokonywać się po roku 1989. Zgromadzenie odzyskało niektóre z utraconych w czasach PRL placówek, uruchomiło Szkołę Pielęgniarską oraz założyło dwa Domy opieki.
Obecnie Siostry Franciszkanki od Cierpiących pracują głównie jako pielęgniarki w szpitalach, instruktorki pielęgniarstwa, jako pielęgniarki i opiekunki w domach opieki w domach dziecka, w Caritasie parafialnym, jako katechetki, oraz w innych zawodach. Każda siostra bez względu na wykonywaną pracę uczestniczy w charyzmacie Zgromadzenia służby cierpiącym.
Założycielka
Kazimiera Gruszczyńska współzałożycielka Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Cierpiących urodziła się 31.XII.1848 r. w Kozienicach. Od dzieciństwa czuła potrzebę pomagania chorym i ubogim, marzyła o poświęceniu swego życia Bogu. Jako dziesięcioletnia dziewczynka złożyła prywatny ślub czystości, który ponowiła mając lat dwadzieścia, uroczyście w czasie mszy świętej, w kościele pod wezwaniem św. Krzyża w Kozienicach, w obecności księdza proboszcza Józefa Khauna.
Mieszkając przy rodzicach prowadziła życie bardzo religijne, opiekowała się chorymi, pomagała potrzebującym, posługiwała w kościele. W swym rodzinnym mieście pragnęła założyć pensję dla dziewcząt, ale władze carskie nie dały jej zezwolenia, ponieważ brała udział w manifestacji patriotycznej w Instytucie Maryjnym w Puławach, gdzie odbywała naukę. Innym, największym jej pragnieniem było wstąpienie do zakonu. Niestety czasy, w których żyła nie sprzyjały realizacji tego pragnienia. Prześladowanie Kościoła Katolickiego pod zaborem rosyjskim, kasata zakonów po powstaniu styczniowym, prowadziły ku zniszczeniu życia zakonnego.
Bóg jednak prowadził swoje dzieło powołując ludzi, by w tej bardzo trudnej sytuacji, otwierali nowe perspektywy działalności Kościoła. Opatrznościową postacią na owe czasy był Honorat Koźmiński, kapłan z zakonu Kapucynów, który rozpoczął tworzenie ukrytych zgromadzeń zakonnych – bezhabitowych i z którym to zetknęła się Kazimiera w Zakroczmiu w 1875 r. Był to moment przełomowy w jej życiu. Pod kierunkiem o. Honorata, Kazimiera zaczęła tworzyć nowe zgromadzenie zakonne, które miało na celu posługę wśród ludzi biednych, chorych, opuszczonych.
Początki zgromadzenia były związane ze schroniskiem zwanym „Przytulisko” dla kobiet pozostających w najtrudniejszej sytuacji życiowej, w Warszawie przy ul. Wilczej 7, gdzie pracowały pierwsze jego członkinie. Pod osłoną różnych instytucji charytatywnych, zgromadzenie szybko rozwijało swoją działalność na terenie Warszawy, a potem w całym zaborze rosyjskim, gdzie powstawały pod kierunkiem Kazimiery Gruszczyńskiej oprócz „Przytuliska”, przytułki noclegowe (na Solcu, Nowolipkach, Szerokim Dunaju, na Pradze), zakład opiekuńczy dla chłopców przy ul. Litewskiej, zakład dobroczynny dla samotnych matek zw. „Maternite”, zakład dla nieuleczalnie chorych tzw. „Królikarnia”, własny, nowoczesny szpital zwany Sanatorium św. Józefa przy ul. Hożej, Ambulatorium w Kozienicach – czynne całą dobę oraz duży zakład dla samotnych kobiet w Nieświeżu.
Siostry pracowały także w wielu szpitalach na terenie całego zaboru rosyjskiego. Wykonywały zlecone zabiegi w domach prywatnych, a także sprawowały wielodobową opiekę nad chorymi w ich własnych domach. Matka Kazimiera pragnęła dać siostrom fachowe wykształcenie pielęgniarskie, a ponieważ w zaborze rosyjskim nie było szkół pielęgniarskich, organizowała dla sióstr wykłady wybitnych lekarzy, a także w miarę możności wysyłała siostry na szkolenie za granicę. Dopiero po Jej śmierci, w okresie międzywojennym, siostry zrealizowały pragnienie Matki, otwierając własną szkołę pielęgniarską.
Z inicjatywy Matki Kazimiery zostały zbudowane przy domach zakonnych sióstr dwie kaplice publiczne, w Warszawie i Kozienicach, a także za Jej staraniem we wszystkich domach zgromadzenia, kaplice domowe z Najświętszym Sakramentem. Formację zakonną siostry odbywały początkowo w domu macierzystym zgromadzenia w „Przytulisku”. Placówka ta stała się domem generalnym Zgromadzenia i jest nim do dziś. Z czasem na rodzinnej posesji Matki Kazimiery w Kozienicach powstał dom zakonny, a następnie dom nowicjatu, którego budowę ukończono w 1927 r.
Papież Pius XI, przebywając jako nuncjusz w Polsce, miał na swym biurku zdjęcie Kazimiery Gruszczyńskiej, jako wyraz wielkiego dla niej uznania (był leczony w Sanatorium św. Józefa), a w roku 1922 już jako papież, odznaczył Ją orderem Pro Ecclesia et Pontifice. Kazimiera Gruszczyńska zmarła 17. IX. 1927 r. w Kozienicach. Ciało Jej zostało przewiezione do Warszawy i pochowane na Powązkach, a serce umieszczono w grobie rodzinnym Gruszczyńskich w Kozienicach.