Antonianki

Początki Zgromadzenia Sióstr Antonianek od Chrystusa Króla pozostają w ścisłym związku z łódzką działalnością duszpasterską błogosławionego Anastazego Pankiewicza z Zakonu Braci Mniejszych, w Polsce nazywanych  bernardynami.

O. Anastazy marzył o pracy wychowawczej wśród młodzieży. W okresie swojego przełożeństwa w Krakowie rozpoczął starania o budowę zakonnego zakładu wychowawczego w Przegorzałach, które jednak, pomimo wykupienia gruntu,  zakończyły się fiaskiem.

Urzeczywistnieniem jego marzeń i planów stała się budowa łódzkiego ośrodka: klasztoru, szkoły i kościoła. W 1930 roku uzyskał dla swoich zamierzeń zgodę i poparcie bpa Wincentego Tymienieckiego.  W 1932 erygowano tutaj dom zakonny, w 1936 rozpoczął budowę szkoły. Już we wrześniu 1937 roku zostało otwarte Prywatne Gimnazjum Męskie pod wezwaniem św. Antoniego OO. Bernardynów. Planując działalność tej  nowej placówki duszpastersko – dydaktycznej od początku myślał ojciec o współpracy z siostrami zakonnymi, które wspierałyby go w realizacji jego planów. W przyszłości przewidywano uruchomienie bursy dla chłopców spoza Łodzi. Przy takim  ośrodku siostry były niezbędne; również przy prowadzeniu Trzeciego Zakonu Franciszkańskiego, pomocy ubogim,  wielodzietnym rodzinom, a szczególnie dzieciom .

W 1933 roku przybyły do Łodzi z Włocławka trzy siostry, które opuściły Zgromadzenie Sióstr Wspólnej Pracy: Józefa Galczak, Waleria Bakalarska i Władysława Bartkowiak. W 1935 spotkały o. Anastazego i nawiązały z nim współpracę. 17 września 1936 roku o. Anastazy przyjął je do III Zakonu św. Franciszka, otoczył  duchową opieką i rozpoczął ich formację. Aby mogły zamieszkać blisko klasztoru pomógł im przy zakupie domu przy ul. Mariańskiej 3. Mogły tutaj założyć pracownię krawiecką i hafciarnię. W styczniu 1938 roku Opieka Społeczna otworzyła na Mariańskiej Dom Wychowawczy dla Sierot (nazwano go Zakładem św. Antoniego),  oddając pod opiekę sióstr szesnaścioro dzieci.

Wybuch II wojny światowej uniemożliwił dalszy rozwój ośrodka. Siostry zostały wywiezione do obozu dla zakonnic w Bojanowie skąd  powróciły w 1945 roku. Bez duchowego wsparcia ojca założyciela, mimo trudnych warunków materialnych podjęły pracę, przygarniając do swego domu powojenne sieroty oraz dzieci z najuboższych rodzin. Dla zdobycia środków potrzebnych na utrzymanie siostry prowadziły hafciarnię szat liturgicznych i szwalnię.

Zgromadzenie zostało zatwierdzone przez bp. Michała Klepacza 22 grudnia  1959 r., przyjmując za cel szczegółowy obronę życia nienarodzonych dzieci. Obranie takiego właśnie celu było odpowiedzią na uchwalenie w 1956 r.  ustawy dopuszczającej przerywanie ciąży.  Siostry objęły wówczas swoją troską  dzieci rzeczywiście najuboższe z ubogich, bo zagrożone pozbawieniem największego dobra – prawa do życia. Początkowo siostry przyjmowały w swoim domu zaledwie kilka samotnych matek. Obecnie prowadzą w Łodzi Dom Samotnej Matki im. Stanisławy Leszczyńskiej, który może przyjąć jednorazowo 29 matek z dziećmi. Trwają przygotowania do uruchomienia mieszkania readaptacyjnego dla matek opuszczających DSM, które oczekują na mieszkanie socjalne.

Główną formą apostolstwa antonianek jest  prowadzenie wśród ludzi życia ewangelicznego, opartego na miłości, ubóstwie, prostocie i pokorze. Wszystkie prace podejmują w duchu franciszkańskiej małości jako służbę w Kościele i dla Kościoła.

Jako cel szczegółowy – charyzmat – Zgromadzenie rozpoznało i przyjęło troskę o poczęte, a jeszcze nienarodzone dzieci. Okazją do pogłębienia charyzmatu okazała się encyklika Evangelium vitae. Encyklika ta stała się też istotnym drogowskazem dla pracy formacyjnej i apostolskiej Zgromadzenia.

Uczestnicząc w królewskiej misji Chrystusa, antonianki pragną być ludem służącym życiu –  głosić prawdę, że życie ludzkie jest święte i nienaruszalne. Poświęcając poprzez śluby swoje życie Bogu, siostry oddają je z miłości właśnie tym bliźnim najsłabszym i najbardziej potrzebującym. Ewangelii życia służą bezpośrednio prowadząc Dom Samotnej Matki. Wysławiając Ewangelię życia, w codziennej modlitwie siostry chwalą i błogosławią Boga Stwórcę za dar życia, błagając Go za każde poczęte i zagrożone dziecko (podejmując również Duchową Adopcję dziecka poczętego) oraz wynagradzając za  grzechy skierowane przeciwko życiu. W codzienności siostry składają dar z siebie przez gesty ofiary, często niepozornej i ukrytej. (por. Evangelum vitae)

Opowiadając się po stronie życia organizują rekolekcje i dni skupienia dla dziewcząt poświęcone godności i powołaniu kobiety, służbie życiu i Duchowej Adopcji dziecka poczętego. W drugą niedzielę miesiąca w różnych parafiach Łodzi i diecezji siostry modlą się z wiernymi w intencji dzieł obrony życia, udostępniając wówczas materiały prolife. Na stronie internetowej Zgromadzenia siostry propagują działania podejmowane na rzecz obrony życia.

Bł. O. Anastazy pozostawił siostrom w testamencie symbol „wyciągniętych dłoni”, które stracił w brutalny sposób w geście pomocy współwięźniowi. Podejmując to przesłanie i wezwanie do służby, antonianki angażują się również w duszpasterstwo młodzieży biorąc udział w oazach i pielgrzymkach, zajmują się  katechizacją, pracą w kancelariach parafialnych i zakrystiach, służą ubogim zgłaszającym się na furtę wydając im posiłki, wspomagają zwracających się o pomoc więźniów.

Pracują też w Katolickim Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym  Ojców Bernardynów, kontynuując dzieło O. Anastazego, twórcy tej szkoły, katechizując i służąc pracą w kancelarii.

Zgromadzenie swoją duchowość kształtuje w  oparciu o Regułę i życie Braci i Sióstr Trzeciego Zakonu Regularnego św. Franciszka z Asyżu.

Jako Antonianki od Chrystusa Króla, wpatrując się w Tego, który nie przyszedł, aby mu służono, lecz aby służyć (Mt 20, 28), siostry pragną rozszerzać Jego Królestwo: królestwo prawdy i życia, królestwo świętości i łaski, królestwo sprawiedliwości, miłości i pokoju. Sam  Chrystus – Sługa Pański – objawia im tę królewską godność służenia.

Maryja Niepokalanie Poczęta doznaje od antonianek szczególnej czci. Pragną naśladować Jej fiat; od  pokornej Służebnicy Pańskiej uczyć się uwielbienia Boga za Jego wielkie dary i swym życiem ukazywać, że służyć – znaczy królować.

Godło  antonianek przedstawia św. Antoniego z Dzieciątkiem Jezus i lilią.  Święty w prawej dłoni trzyma chleb, a lewą podtrzymuje Dzieciątko siedzące na Księdze. Bliskość Dzieciątka przy sercu świętego wyraża miłość i poświęcenie się sióstr Chrystusowi – Królowi ludzkich serc. Ma również pomóc dostrzec Boże życie w każdym istnieniu ludzkim. Chleb jest symbolem życia – daru Bożego, który siostry pragną zachować poprzez realizowanie dzieła troski o nienarodzonych. Tak przedstawione godło ma przypominać, że św. Antoni jest także patronem matek oczekujących dziecka.

Siostry modlą się codziennie przez wstawiennictwo bł. o. Anastazego, o silną wiarę by mężnie trwać przy Chrystusie i wytrwałość w czynieniu  dobra by stawać się „ludźmi mocnymi sercem, którzy w pokorze służą i miłują”. Odprawiają nowennę przed jego świętem i odmawiają responsorium ku jego czci.

Uroczyście  obchodzą Dzień Świętości Życia –  Uroczystość Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny – 25 marca. Święto Młodzianków Męczenników – 28 grudnia – jest dniem podziękowania za Dar Życia   ale także dniem szczególnego przebłagania za wszelkie działania skierowane przeciwko życiu nienarodzonych dzieci.

 Założyciel

O. Anastazy – Jakub Pankiewicz urodził się 9 lipca 1882 r. w rodzinie rolniczej w galicyjskiej wsi Nagórzany k. Sanoka. Uczył się w szkole podstawowej, następnie w gimnazjum w Sanoku i Lwowie. W 1900 r. wstąpił do zakonu franciszkanów (bernardynów). Święcenia kapłańskie przyjął w 1906 r. Pracował w Wieliczce jako kaznodzieja, we Włocławku pełnił funkcję magistra nowicjatu i rekolekcjonisty, był we  Lwowie magistrem kleryków, a następnie w Krakowie kapelanem sióstr bernardynek. W 1914 r. został kapelanem wojskowym w randze kapitana i przeniósł się na Węgry, gdzie pełnił obowiązki duszpasterza polskich żołnierzy oraz węgierskiej Polonii. Po ustaniu  działań wojennych został mianowany gwardianem w klasztorze w Krakowie. Mimo wielorakich prac  wyjeżdżał na parafie jako misjonarz i rekolekcjonista. Z dużym zaangażowaniem działał jako promotor III Zakonu św. Franciszka oraz katecheta.

W 1930 r. za zgodą miejscowego biskupa o. Anastazy  kupił w  Łodzi, w dzielnicy Doły, parcelę pod budowę kościoła i szkoły. Już w 1932 r. erygowano tam dom zakonny, a w 1937 r. zakończono budowę trzypiętrowego gmachu, w którym umieszczono klasztor i męskie prywatne gimnazjum ogólnokształcące. Szkoła ta miała służyć przede wszystkim ubogim  chłopcom z rodzin katolickich, choć przyjmowano niekiedy uczniów wyznania protestanckiego. W 1939 r. uczyło się w niej 200 chłopców. Działania II wojny światowej uniemożliwiły dalszy rozwój szkoły.  Klasztor i gimnazjum zajęli Niemcy na cele wojskowe, kościół na garaże i stajnie. Pomimo niebezpieczeństwa wywiezienia do obozu koncentracyjnego, o.  Anastazy pozostał na miejscu, zamieszkał na pobliskim cmentarzu i tam w miarę możliwości kontynuował posługę duszpasterską. 1.04.1940 r. został aresztowany, ale po 2 tygodniach zwolniony. 6.10.1941 roku ponownie go aresztowano wraz z  wieloma księżmi i przewieziono do obozu w Dachau.18.05.1942 r. został wpisany  na listę „inwalidów”.  Dnia 20 maja o. Anastazy znalazł się w ciasno wypełnionym skazańcami ciężarowym aucie, specjalnie przystosowanym do uśmiercenia spalinami. W atmosferze narastającego pośpiechu i brutalnego popędzania, Niemcy chcieli jak najprędzej wyjechać z obozu. W momencie, kiedy znalazł się w aucie i  usiłował pomóc przy wsiadaniu ostatniemu skazańcowi, zatrzaśnięto właz z taką siłą, że obciął mu obie  ręce.  Gest wyciągniętych pomocnych dłoni, by wesprzeć słaniającego się towarzysza niedoli o. Pankiewicz przepłacił prawdopodobnie utratą życia z upływu krwi. Jeśli pozostał żywy, z obciętymi rękami, w zatłoczonym transporcie inwalidów opuścił Dachu i po kilku godzinach jazdy znalazł się w Hartheim k. Lintzu, gdzie cały  transport uduszono gazem spalinowym Zginął w transporcie inwalidów 20 maja 1942 roku.

Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym 13 czerwca 1999 r. w Warszawie w gronie 108 męczenników II wojny światowej.