Karmelici

OO. Karmelici
ul. Karmelicka 19
31-131 KRAKÓW
tel. (0-12) 632-67-52; 632-11-73
fax: (0-12) 632-69-70
strona internetowa: www.karmelici.pl

 

„Każdy zakon bierze swoją nazwę albo od miejsca, albo od świętego” – pisze Jan Baconthorpe, czternastowieczny angielski pisarz karmelitański – „od miejsca, tak jak Cystersi, których nazwa pochodzi od Citeaux lub nasz Zakon, który nazwę swą wywodzi od Karmelu”. Karmel jest łańcuchem górskim poprzecinanym licznymi wąwozami i dolinami, ciągnącym się na przestrzeni ok. 25 km. Stromymi zboczami opada do Morza Śródziemnego tworząc przylądek koło Zatoki Haifa w Izraelu.

Karmel oznacza „ogród” i już od niepamiętnych czasów był miejscem kultu. Ze względu na swoje piękno był podziwiany przez proroka Izajasza (35,2 – „Chwałą Libanu ją obdarzono, ozdobą Karmelu i Saronu”) i autora Pieśni nad Pieśniami (7,5 – „Głowa twoja jak Karmel”). Karmel zawdzięcza swą sławę głównie prorokowi Eliaszowi. We wschodniej części wzgórz miała mieć miejsce ofiara kapłanów Baala i ofiara Eliasza. Tradycja związała to wydarzenie ze szczytem al-Muhraqa. Na zachodnim krańcu Karmelu została natomiast umiejscowiona scena z deszczem, który Eliasz uprosił po trzech latach suszy. Zarówno przez Żydów jak i przez muzułmanów Karmel uważany jest za górę świętą, jak Tabor, Garizim czy Góra Oliwna.

Samotne przebywanie z Bogiem na Górze Karmel wzorowane na postaci Eliasza istniało tam od bardzo dawna, jednak nie posiadamy żadnych informacji co do duchowych losów ludzi, którzy zdecydowali się na taki styl życia. Musimy się więc przenieść do średniowiecza, w czasy pierwszych krucjat w Ziemi Świętej, ponieważ z tego okresu pochodzą pierwsze i konkretne wzmianki historyczne na temat pustelników zamieszkujących groty w dolinach Karmelu.

Jakub de Vitry, biskup Akki w latach 1216-1228, w płomiennych słowach opisuje rozkwit Kościoła łacińskiego w wyniku zdobycia Palestyny: „Pielgrzymi, pełni zbożnego zapału, oraz zakonnicy tłumnie przybywali do Ziemi Świętej, przyciągani przez słodki urok świętych i czcigodnych miejsc” i dodaje: „Święci mężowie wyrzekali się świata i odpowiednio do swych upodobań i życzeń oraz gorliwości religijnej wybierali miejsca zamieszkania stosownie do ich celu i poświęcenia. Niektórzy, szczególnie pociągnięci przykładem Chrystusa Pana, wybierali ową upragnioną pustynię Quarentannę, gdzie Pan Jezus pościł przez 40 dni po swym chrzcie i mieszkali tam jako pustelnicy, odważnie służąc Bogu w swych skromnych celach.

Inni, naśladując świętego pustelnika-proroka Eliasza, prowadzili samotne życie na Górze Karmel, a szczególnie w tej jej części, która znajduje się nad miastem Porfiria, dzisiaj zwanym Haifa, w pobliżu źródła Eliasza, w sąsiedztwie zakonu św. Małgorzaty Dziewicy, gdzie w niewielkich grotach, podobnych do przegródek w plastrze miodu, owe pszczółki Boże gromadziły słodki miód duchowy” (Historia Orientalis).

Początkowo wydawało się, że Zakon pozostanie w Palestynie, gdzie się narodził. Sytuacja polityczna Ziemi Świętej zmieniła się jednak bardzo szybko i na wskutek krwawych prześladowań ze strony Saracenów zakonnicy musieli opuścić Górę Karmel. Ci którzy pozostali, zginęli śmiercią męczeńską. Klasztor na Górze Karmel spłonął (Karmelici wrócili do Palestyny dopiero w XVII wieku). Jako datę oficjalnej emigracji do Europy przyjmuje się rok 1238. Pierwszym miejscem docelowym była Sycylia, a potem południowa Francja i Anglia.

W historii naszego Zakonu obserwujemy okresy świetności, ale i osłabienia pierwotnej gorliwości, dlatego konieczne były wewnętrzne reformy. Głównym przedmiotem reform w XV i XVI wieku był powrót do źródeł, czyli życia, jakie prowadzili na początku pustelnicy na zboczach Karmelu. Przeprowadzono kilka reform, z których na największą uwagę zasługują: reforma w Mantui, Albi oraz reforma św. Teresy z Avilla przeprowadzona w 1562 roku w atmosferze Soboru Trydenckiego. Reforma ta dotyczyła najpierw klasztoru żeńskiego św. Józefa w Avilli, a w 1578 roku objęła także klasztor męski w Duruelo (Hiszpania).

Do Polski Karmelici zostali sprowadzeni w 1397 roku przez małżonków Jadwigę i Władysława Jagiellonów. Pod koniec panowania dynastii Jagiellońskiej mieli już 11 klasztorów. Szczególny rozkwit przypada na wiek XVII i XVIII. Od roku 1536 datuje się początek samodzielnej prowincji polskiej. Sto pięćdziesiąt lat później Polska posiada już dwie prowincje (1687 r.): małopolską i litewsko-ruską. W wieku XVIII Karmelici posiadają aż 86 klasztorów w pięciu prowincjach. XIX wiek nie był jednak dla tych prowincji łaskawy. Wydarzenia polityczne, konsekwencje rozbiorów, powstania i represje po powstaniowe stały się przyczyną kasaty prawie wszystkich klasztorów. Pozostałe utworzyły istniejącą obecnie jedną prowincję.