Kameduli

Klasztor Ojców Kamedułów na Bielanach
(Erem Srebrnej Góry)
Al. Konarowa 1
30-248 Kraków
tel. (0-12) 429-76-10

Klasztor Ojców Kamedułów
(Erem Pięciu Braci Męczenników)
Bieniszew
62-530 Kazimierz Biskupi
tel. (0-63) 241 1500
strona internetowa: www.kameduli.pl

Ideę eremicką w Kościele zachodnim odnowił założyciel zakonu kamedułów, św. Romuald, który skorzystał z bogatej tradycji wschodnich kolonii pustelniczych i doświadczeń św. Benedykta. Na tej podstawie stworzył własną koncepcję życia pustelniczego, znajdującego oparcie we wspólnocie pod przewodnictwem przeora. Wraz z kilkoma uczniami założył on w X i XI wieku wiele eremów we Włoszech, z których najsłynniejszym stał się klasztor w Campo di Maldoli w pobliżu Arezzo na terenie Toskanii.

Regułę konwentu ułożył kolejny przeor Camaldoli, bł. Rudolf. Wprowadzała ona do codziennego życia mnichów modlitwę, pracę, studiowanie Biblii umartwianie i samotność, które miały być środkiem do przezwyciężania ludzkiej pychy i egocentryzmu oraz do ofiarowania życia Bogu.

Później reformatorem kamedulskiej wspólnoty stał się w XVI wieku ojciec Paweł Justiniani, wszechstronnie wykształcony humanista – zakonnik z Camaldoli, który jest założycielem drugiej Kongregacji Eremitów Kamedułów Góry Koronnej. Justiniani akcentował w sposób szczególny wagę ciszy, samotności, oderwania się od świata i zagłębienia w kontemplacji. Przesłanie to najpełniej wyraża myśl ojca Pawła: "Żyć sam na sam z Bogiem i żyć dla Boga samego".

Do Polski pierwsi uczniowie św. Romualda – Jan i Benedykt – przybyli już w XI wieku. Razem z towarzyszami (tzw. Pięciu Braci Męczenników) założyli erem w pobliżu Międzyrzecza Wielkopolskiego. W listopadzie 1003 roku pogańscy chłopi napadli na klasztor, ograbili go i wymordowali zakonników. Po dokonaniu zbrodni, w celu zatarcia śladów, podpalili kościół i uciekli. Ogień szybko zagasł, dzięki czemu ocalała świątynia i domki pustelnicze. Męczenników pochował biskup poznański Unger, który wkrótce rozpoczął starania o ich kanonizację a papież Jan XVIII zaliczył ich w poczet świętych. Klasztor koło Międzyrzecza funkcjonował przez 25 lat.

Powstanie następnych pustelni przypada dopiero na XVII stulecie. Impulsem do ich tworzenia stał się ruch kontrreformacyjny. Eremy budowali i uposażali dobrami ziemskimi fundatorzy (głównie królowie, magnaci i szlachta), którzy składali również deklaracje zapewnienia im warunków do egzystencji. W tym czasie do Polski (1603 r.) sprowadzeni zostali ponownie przez Mikołaja Wolskiego, marszałka koronnego Zygmunta III Wazy, kameduli i osadzeni na krakowskich Bielanach. W powstałej tam pustelni przebywają do dnia dzisiejszego.

Ożywiony ruch tworzenia wspólnot pustelniczych trwał na ziemiach polskich przez okres około 140 lat (początek XVII w.- I połowa XVIII w.). Dzięki hojności możnowładców powstało wówczas osiem pustelni z których tylko dwie funkcjonują do dzisiaj – na krakowskich Bielanach i Bieniszewie k/Konina.

Romuald pochodził z Rawenny z możnej rodziny diuków Onesti. Urodził się ok. 952 r. Dla zadośćuczynienia za grzech ojca, który w pojedynku zabił swojego krewnego, miał według podania wstąpić do benedyktynów, którzy mieli swoje opactwo przy kościele św. Apolinarego. Jednak życie wspólne mu nie odpowiadało. Tęsknił za życiem samotnym. Dlatego po trzech latach opuścił ów klasztor. Spragniony doskonalszego skupienia, podjął życie pustelnicze. Wraz ze swym przyjacielem, Marynem, udał się na pogranicze Francji i Hiszpanii i wstąpił do klasztoru benedyktyńskiego w Cuxa.

Do nich przyłączyli się wkrótce patrycjusze weneccy: Jan Gradenigo i Jan Morosini. Za zezwoleniem opata, nawiązując do pierwotnej reguły św. Benedykta, zakonnicy ci żyli w oddzielnych domkach, uprawiali ziemię i gromadzili się tylko na wspólny posiłek i pacierze. Po śmierci św. Piotra Orseolo (988) św. Romuald wraz z towarzyszami, Gradenigo i Marynem, opuścili gościnne opactwo w Cuxa i udali się na Monte Cassino. Stąd rozeszły się ich drogi: Maryno udał się do Apuli, gdzie wkrótce poniósł śmierć męczeńską z rąk Saracenów; Gradenigo założył własny klasztor w pobliżu Monte Cassino; Romuald natomiast wrócił do Rawenny, gdzie w pobliżu opactwa benedyktyńskiego założył sobie pustelnię.

Wkrótce zaczął zakładać podobne pustelnie w całej Italii. Takich eremów-pustelni miał św. Romuald założyć kilkanaście. Uczniów i naśladowców nie brakowało. Zgłaszało się ich coraz więcej. Do największej sławy doszły opactwa w Pereum koło Rawenny oraz w Camaldoli (Campo di Maldoli) w Toskanii, od którego zakon otrzymał swoją popularną nazwę "kamedułów". Godłem zakonu zostały dwa gołąbki, pijące z jednego kielicha jako symbol połączenia życia wspólnotowego z pustelniczym, ducha anachoreckiego z monastycznym. Do najgłośniejszych uczniów św. Romualda należeli: św. Bruno z Kwerfurtu (Bonifacy), kapelan cesarza Ottona III, św. Benedykt z Benewentu i św. Jan z Wenecji, których św. Bruno zabrał ze sobą do Polski, gdzie też obaj ponieśli śmierć męczeńską (+ 1003), oraz św. Piotr Damiani (+ 1072).

Romuald zmarł w klasztorze Val di Castro, niedaleko Ankony, 19 czerwca 1027 r., mając 75 lat. Jego relikwie były do roku 1480 własnością tegoż opactwa. Obecnie znajdują się we Fabriano w kościele św. Błażeja, który dotąd jest pod zarządem kamedułów. Eremy kamedulskie składają się z szeregu domków-cel, w których pojedynczo mieszkają mnisi, zbierając się tylko razem na wspólne pacierze. Kameduli zachowują prawie stałe milczenie i nie wolno im przyjmować potraw mięsnych. Patron kamedułów.