Członkowie instytutów świeckich żyją pojedynczo lub we wspólnotach, niekiedy podejmują konkretne dzieła apostolskie, ale najczęściej poprzez samą swoją obecność w różnych środowiskach starają się wnosić tam, gdzie żyją i pracują, przesłanie Ewangelii.
Składają śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, ale pozostają w swoich środowiskach, gdzie żyją i pracują tak jak inni świeccy katolicy. Nie noszą żadnych oznak swojej konsekracji i – najczęściej – nie ujawniają faktu swej przynależności do instytutu świeckiego, by tym skuteczniej (bo bez „etykietki”) oddziaływać apostolsko.
Tę stosunkowo nową formę życia konsekrowanego w świecie zatwierdził 2 lutego 1947 roku papież Pius XII. Instytuty świeckie zrzeszają osoby, które składają śluby czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, a jednocześnie żyją w swoim świeckim otoczeniu – pojedynczo lub we wspólnotach. Swoje apostolstwo – jak to wyraża adhortacja o życiu konsekrowanym „Vita consecrata” pełnią „w świecie i za pomocą środków tego świata”, czyli przez pracę zawodową i różne formy świeckiej działalności.
W Polsce ponad 1,1 tys. świeckich konsekrowanych zrzeszonych jest w 34 instytutach. Do najliczniejszych należą: założony w 1986 roku Świecki Instytut Maryi Służebnicy Pańskiej – wywodzący się z Ruchu Rodzin Nazaretańskich, „Elianum” – instytut świecki o duchowości karmelitańskiej, oraz żeński Instytut Świecki Chrystusa Króla, którego początki sięgają czasów II wojny światowej. Instytut Niepokalanej Matki Kościoła (INMK) należy do jednych z liczniejszych.
Według najnowszych danych, na świecie jest obecnie 214 instytutów świeckich; 72 z nich zostały zatwierdzone na prawie papieskim, a 132 na prawie diecezjalnym. Światowa Konferencja Instytutów Świeckich (CMIS), której w aktualnej kadencji przewodniczy odpowiedzialna główna INMK Ewa Kusz – zrzesza 184 instytuty świeckie z całego świata i koordynuje współpracę pomiędzy nimi. Łącznie należy do nich ok. 40 tys. świeckich konsekrowanych.
Najwięcej z nich zamieszkuje kraje europejskie – 160 wspólnot, w obu Amerykach – 22, w Azji 6 (m.in. w Japonii, Korei i na Filipinach i 4 w Afryce (m.in. RPA, Rwanda, Nigeria).
Spośród krajów europejskich najwięcej instytutów świeckich działa we Włoszech – bo aż 67. Dla porównania we Francji – 25, w Hiszpanii – 20. W Polsce ponad 1,1 tys. świeckich konsekrowanych zrzeszonych jest w 34 instytutach.
Czym instytuty różnią się od zakonów bezhabitowych?
Członkowie instytutów różnią się od zakonów w wielu aspektach: stylem życia, celem swojego istnienia, wypełnianiem ślubów.
Styl życia
Osoby z instytutu najczęściej mieszkają same lub w rodzinach (siostry bezhabitowe mieszkają w klasztorach, lub we wspólnych domach). Podejmujemy pracę jako osoby świeckie i jesteśmy też same odpowiedzialne za jakość tej pracy. (Traktujemy ją jako jeden z aspektów apostolstwa).
Cel istnienia i powołania
Gównym celem istnienia IPP jest apostolstwo w świecie i niejako od strony świata. Tzn. działamy w nim jak osoby które znają świat i chcą go przemieniać na Bożą chwałę.
Nasze śluby
rozumiemy nieco inaczej niż ma to miejsce w przypadku zakonów, np. ubóstwo: nie rezygnujemy z majątku, czy pensji na rzecz swojej wspólnoty IPP. Staramy się jednak zarządzać dobrami materialnymi nie jako właściciele, ale jako safarze. Tzn. traktujemy te dobra jako otrzymane od Pana Boga i z ich wykorzytania będziemy musiały Jemu zdać sprawę. Większe wydatki konsultujemy z naszymi odpowiedzialnymi. Staramy się także przychodzić z pomocą potrzebującym.
INMK, www.kkis.pl