Parzyszek Czesław SAC, Być uczniem Chrystusa na drodze rad ewangelicznych

824

 

 

Ks. Czesław Parzyszek SAC

BYĆ UCZNIEM CHRYSTUSA NA DRODZE RAD EWANGELICZNYCH

Referat wygłoszony podczas Ogólnopolskiej Pielgrzymki Osób Konsekrowanych, Święty Krzyż – 6 września 2008 r. 

 

           

Zadany mi temat nawiązuje do hasła pracy duszpasterskiej bieżącego roku: Bądźmy uczniami Chrystusa. Nie bez wpływu działania Ducha Święto, Ksiądz Biskup Przewodniczący przekazał mi taki temat, zmieniając formę zachęty do postawienia nas wobec faktu, że jako osoby konsekrowane jesteśmy uczniami Chrystusa. Po namyśle, nie zmieniałem  tematu tego wystąpienia, bo przecież rok duszpasterski pod tym zawołaniem zmierza ku końcowi, a zatem postawione zadanie przez Konferencję Episkopatu, jako osoby konsekrowane, winniśmy wykonać jak najszybciej. Warto zatem postawić pytanie, czy jesteśmy uczniami Chrystusa.

Jan Paweł II w adhortacji Vita consecrata podkreślił, że życie konsekrowane [jest] głęboko zakorzenione w przykładzie życia i w nauczaniu Chrystusa Pana jest darem Boga udzielonym Jego Kościołowi za sprawą Ducha Świętego (VC 1)[1]. Zatem skoro życie konsekrowane jest darem Boga udzielonym Kościołowi, spróbujmy w dokumentach Kościoła odnaleźć odpowiedź na pytanie, co znaczy fakt, że jesteśmy uczniami Chrystusa, a tym samym możemy zdać sobie sprawę, czy mamą taka świadomość. Swoje wystąpienie rozwinę w czterech punktach. Być uczniem Chrystusa to: 1-o całkowicie poświęcić się Bogu; 2-o – radykalnie Go naśladować, czyli iść za Nim  „bardziej z bliska”; 3-o iść drogą rad ewangelicznych i 4-o żyć charyzmatem konkretnej wspólnoty.

1. Być uczniem Chrystusa – to całkowicie poświęcić się Bogu

Dokumenty Kościoła jasno wskazują, że poświęcenie się, całkowite i wyłączne oddanie się Bogu – czyli konsekracja jest podstawą życia konsekrowanego, należy do jego konstytutywnych jego elementów (PC 5; EE 5; ET7)[2]. Konsekracja wprowadza osobę konsekrowaną na drogę życia Ewangelią tak intensywnie, by ostatecznie to życie mogło objawiać się jako przemienione jej mocą w nową jakość. Jest to poświęcenie szczególne, jak o tym mówi Sobór Watykański II używając zwrotów takich, jak: „w sposób szczególny” (PC 1), „całkowicie” (PC 14), „przede wszystkim i wyłącznie” (PC 5), „jedynie” (PC 7). Cechą charakterystyczną życia poprzez akt konsekracji jest życie dla Boga samego i swego rodzaju wyłączność w tej dziedzinie[3]. Jest to pragnienie uwielbienia Boga jakby z nowego tytułu poprzez oddanie Mu nie tylko owoców swojej pracy, ale nade wszystko siebie samego. Konsekracja to swoiste zaślubiny z Bogiem. Osoba konsekrowana czyni z siebie dar całkowity, mocą którego cała jego egzystencja staje się kultem Boga w miłości[4]. Według Pawła VI, istota i moc życia konsekrowanego nie tkwią w działalności społecznej czy apostolskiej – jakkolwiek byłaby ona cenna – ale „w całkowitym poświęceniu się Bogu”[5]. Zasadnicza więc wartość i moc życia konsekrowanego nie tkwi w strukturach czy akcjach apostolskich, lecz w samych osobach zanurzonych w dokonujące się misterium konsekracji. Sprawcą konsekracji jest Bóg Trójjedyny, Ojciec działający przez Syna w Duchu Świętym.

Teologowie podkreślają różne aspekty konsekracji. P. Liszka oraz J. Aubry wiąże pojęcie konsekracji z pojęciem przymierza, rozumianego jako osobisty „kontrakt” z Chrystusem i polegający na upodobnieniu życia osoby konsekrowanej do życia Jezusa Chrystusa, w Jego czystości, ubóstwie i posłuszeństwie (por. PC 5-6, RD 3b, EE, 5c EN 69)[6]. L. Balter akcentuje rys osobowy i egzystencjalny konsekracji. Do czasów Soboru Watykańskiego II termin konsekracja pojawiał się w księgach liturgicznych w odniesieniu do osób i do rzeczy. Zgodnie z wytycznymi Soboru, termin konsekracja odnosi się do osób. W stosunku do rzeczy używa się pojęć pokrewnych czy analogicznych: dedykacja lub poświęcenie[7]. T. Paszkowska twierdzi, że przy określeniu konsekracji przydatny jest termin misterium. W formule misterium konsekracji integrują się dwa bieguny, które wskazują na istotę konsekracji: Inicjator konsekracji (biegun zewnętrzny) i osobiste zaangażowanie w przeżycie owego misterium (biegun wewnętrzny. W tajemnicy konsekracji można wykryć trzy wymiary, które zawsze pojawiały się w teologii życia konsekrowanego: powołanie, poświęcenie i uświęcenie. Każdy z nich może być odniesiony do jednej z Osób Boskich[8]. F. Courth, ukazując istotę konsekracji zakonnej, mówi o dyspozycyjnym naśladowaniu Chrystusa, które polega na widocznym i radykalnym włączeniu w trynitarną ekonomię zbawczą Boga[9].

Konsekracja zakonna korzeniami sięga głęboko w konsekrację chrztu i pełniej ją wyraża (PC 5). Wielu teologów opierając się na tym fakcie, twierdzi, że w przypadku konsekracji zakonnej nie mamy do czynienia z nową konsekracją, różną od konsekracji chrztu, ale z jej radykalizacją w celu trwałego nawrócenia się i zdecydowanego naśladowania Jezusa Chrystusa[10]. Jednak, zgodnie z nauczaniem Jana Pawła II, konsekracja zakonna w swej konstytutywnej treści jest nową konsekracją[11]. Jest ona nową ze względu na świadomość człowieka i dobrowolny wybór z jego strony oraz wolę ustawicznego nawracania się. Opierając się na konsekracji chrzcielnej, czyni ją bardziej logiczną i radykalną; jest najpełniejszym oddaniem  się człowieka Bogu na własność. Zakorzeniona na sakramentalnym podłożu chrztu jest nowym „zanurzeniem w śmierć Chrystusa”, co sprawia, że – „pogrzebany wraz z Chrystusem” człowiek – wkracza w nowe życie jak Chrystus[12]. Konsekracja jest więc zakorzeniona w Misterium paschalnym Chrystusa[13]. Tym wspaniałym aktem konsekracji osoba konsekrowana zostaje jeszcze głębiej zintegrowana z Chrystusem żyjąc tu na ziemi Jego stylem życia[14]; jest porzuceniem starego człowieka i przyobleczeniem się w nowego, stworzonego w sprawiedliwości i prawdziwej świętości[15]. Wraz z Maryją stajemy się uczestnikami tej śmierci, która zaowocowała „nowością życia” w zmartwychwstaniu.

Konsekracja pogłębia w każdej osobie życia konsekrowanego radość, że należy wyłącznie do Boga, że jest szczegól­nym dziedzictwem Trójcy Przenajświętszej: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Świadomość przynależenia do Boga samego w Jezusie Chrystusie, Odkupicielu świata i Oblubieńca Kościoła, pieczętuje serce, wszystkie myśli, słowa i uczynki, znamieniem biblijnej oblubienicy[16]. To serdeczne i dogłębne poznanie Chrystusa dokonuje się i pogłębia z każdym dniem coraz bardziej dzięki życiu modlitwy osobistej, wspólnotowej i liturgicznej, właściwej każdej ze wspólnot życia konsekrowanego[17].

Konsekracja zakonna określa właściwe miejsce osób konsekrowanych we wspólnocie Kościoła Ludu Bożego. Równocześnie zaś wprowadza ona w uniwersalne posłannictwo tego Ludu szczególny zasób duchowej i nadprzyrodzonej energii: szczególny rodzaj życia, świadectwa i apostolatu w wierności dla posłannictwa poszczególnego instytutu, jego tożsamości i duchowego dziedzictwa (por. RD 7)[18]. Poprzez konsekrację życie konsekrowane  nosi na sobie znamię sakramentalności; jest ono – podobnie jak sam Kościół – sakramentem zbawczej  obecności Chrystusa i Jego Ducha w Kościele i w świecie[19]. Zgodnie z nauką Soboru, stan życia konsekrowanego bardziej uwalnia osoby konsekrowane od trosk ziemskich i w wyższym stopniu, ukazuje wszystkim wierzącym dobra niebiańskie już na tym świecie obecne, daje świadectwo nowemu wiekuistemu życiu oraz zapowiada przyszłe zmartwychwstanie i chwałę Królestwa Niebieskiego. Ukazuje też wszystkim ludziom przeogromną wielkość potęgi Chrystusa królującego i nieograniczoną moc Ducha Świętego działającego przedziwnie w Kościele (por. LG 44). Akt konsekracji czyni osobę konsekrowana pośrednikiem pomiędzy Bogiem wchodzącym w świat, a światem szukającym zbawienia[20].

2.    Być uczniem Chrystusa – to radykalnie Go naśladować, czyli iść za Nim  „bardziej z bliska”[21] 

Każdy chrześcijanin winien naśladować Chrystusa, to jednak osoby konsekrowane, jak przypomniał soborowy dekret Perfectae caritatis winni „iść z większą swobodą za Chrystusem i dokładniej Go naśladować” (PC 1). Wprawdzie w komentarzach do dekretu nie sprecyzowano bliżej, co dokładnie znaczą te wyrażenia: „iść za Chrystusem z większą swobodą” i „dokładniej Go naśladować”, jednak wskazują one na głębsze zaangażowanie się osób konsekrowanych w pójście za Chrystusem. B. Przybylski mówi o osobistym spotkaniu z Chrystusem, ukochaniu Go i zawierzeniu Mu tak zupełnym, że człowiek na Jego wezwanie idzie za Nim, stara się wiernie Go naśladować, tak wewnętrznie, jak zewnętrznie, poprzez przyjęcie form życia Chrystusa oraz kształtowanie się na Jego wzór[22].

Paweł VI, przypominając o całkowitym oddaniu się osób konsekrowanych Chrystusowi, powiedział zwięźle: „Patrzcie na Niego, żyjcie dla Niego, oddajcie się Jemu, bo on was potrzebuje. Bądźcie własnością Chrystusa i Kościoła”[23]. Mówiąc zaś o odnowie życia konsekrowanego powiedział, że odnowa na jeden cel: „ukazać światu w sposób możliwie jak najwierniejszy Osobę samego Zbawiciela, bądź to oddającego się kontemplacji na górze, bądź zwiastującego rzeszom Królestwo Boże, bądź uzdrawiającego chorych i ułomnych, a grzeszników nawracającego do cnoty, bądź błogosławiącego dzieciom i dobrze czyniącego wszystkim, a zawsze posłusznego woli Ojca, który Go posłał”[24].

Jan Paweł II ten inny stosunek osób konsekrowanych względem Jezusa określa między innymi jako towarzyszenie Jezusowi „bardziej z bliska” (VC 82) i dodaje, że w naśladowaniu Jezusa odnajduje się istotę i szczyt życia konsekrowanego[25]. Tożsamość i prawdziwa natura życia konsekrowanego są charakteryzowane przez to naśladowanie[26]. Adhortacja Vita consecrata podkreśla zdecydowanie, że konsekracja zobowiązuje do naśladowania Chrystusa przez praktykę celibatu, ubóstwa i posłuszeństwa, czyli tej formy życia, jaką sam Jezus przyjął i dał za wzór uczniom (VC 31).

Tak Sobór, jak i cała tradycja, czynią z naśladowania Chrystusa według Ewangelii podstawowy temat i najwyższą regułę albo ostateczną normę życia konsekrowanego (por. PC 2a; KPK, kan. 662). Racja dla tego prymatu jest prosta: naśladowanie Chrystusa jest podstawowym powołaniem Kościoła i powołaniem każdego ochrzczonego, który nosi imię chrześcijanina, dlatego ochrzczony należy do Chrystusa i powinien Go naśladować czyniąc z Ewangelii prawo swojego życia. Życie konsekrowane winno być modelem tego radykalnego pójścia za Chrystusem[27].

„Naśladowanie bardziej z bliska” – jak zauważa – J. Aubry nie oznacza, że osoba konsekrowana jest z pewnością „bardziej wielkoduszna”, ale znaczy to, że dosięga Chrystusa nie tylko w Jego uczuciach i w Jego cnotach, a nawet w jego projektach i stylu życia: naśladuje „całego Chrystusa”. Tak jak to czyniło Dwunastu i uczniowie przez Niego powołani. To wskazuje na bogactwo treści, czyli osoba konsekrowana winna: odpowiadać w sposób wolny na wyraźne powołanie; żyć z Chrystusem; żyć z Chrystusem  Zmartwychwstałym; żyć dla Chrystusa  – Sprawcy zbawienia; iść za Chrystusem dynamicznym, który zmierza w kierunku Paschy; iść za Chrystusem czystym, ubogim, posłusznym[28]. To wszystko pozwala przybliżyć się do tak bogatej treści tajemnicy sequela Christi. W stanie życia konsekrowanego istnieje możliwość wierniejszego naśladowania Chrystusa, osiągane dzięki większemu uwolnieniu się od powiązań ziemskich (por. PC 1). Im bardziej osoby konsekrowane, jako naśladowcy Chrystusa, uczestniczą w Jego życiu i są z Nim zjednoczone „przez takie ofiarowanie siebie samych, które obejmuje całe życie, tym bujniejsze staje się życie Kościoła, a jego praca apostolska tym dorodniejsze wydaje plony” (PC 1). Kościół oczekuje od nich, aby światło pochodzące od Chrystusa oświecało ludzi wierzących i niewierzących oraz by za ich pośrednictwem Jezus jawił się ludziom w różnych postawach, zwłaszcza w postawie posłuszeństwa wobec Ojca (por. LG 46).

Upodobnienie się do Chrystusa następuje dzięki upodobnieniu się do życia miłości. Osoby konsekrowane ożywione miłością, pragną żyć dla Chrystusa i dla Jego Mistycznego Ciała, Kościoła (por. PC 1). Szukają Boga jedynie i ponad wszystko (por. PC 5). Miłują Go ponad wszystko i w tej miłości znajdują źródło do miłowania bliźniego. Według E. Gambariego upodobnienie się do Chrystusa jest źródłem, z którego wypływa wszystko. Jest także celem, do którego wszystko zmierza. A więc stanowi osnowę całego życia osoby konsekrowanej, tak pod względem indywidualnym, jak i wspólnotowym[29]. Poprzez akt konsekracji osoba zostaje jeszcze głębiej zanurzona w Chrystusie, z Nim zintegrowana żyjąc tu na ziemi Jego stylem życia[30]. Stąd formacja do życia konsekrowanego powinna doprowadzić osobę konsekrowaną do doświadczalnego przeżywania Chrystusa[31].

Osoby konsekrowane są wezwane „do wewnętrznej odnowy i do przystosowania form zewnętrznych, aby na nowo ukazać światu nieskażony obraz powołania zakonnego, które jest prawdziwym pójściem za Chrystusem, znakiem świadectwa o rzeczywistości dóbr przyszłych, szczytem powszechnego powołania do świętości w Kościele”[32]. Odnowa nie ma innego celu jak tylko ten jeden jedyny: „ukazać światu w sposób możliwie jak najwierniejszy Osobę samego Zbawiciela, bądź to oddającego się kontemplacji na górze, bądź zwiastującego rzeszom Królestwo Boże, bądź uzdrawiającego chorych i ułomnych, a grzeszników nawracającego do cnoty, bądź błogosławiącego dzieciom i dobrze czyniącego wszystkim, a zawsze posłusznego woli Ojca, który Go posłał”[33].

Jan Paweł II pisząc o tożsamości i autentyczności życia konsekrowanego stwierdza, że osoby podejmujące ten styl życia zobowiązują się do naśladowania tej formy życia, jaką przyjął Chrystus i jaką dał za wzór swoim uczniom (por. VC 31), przy czym odwołuje się do oryginalnych terminów biblijnych: „sequere me”[34] czy „sequela Christi”[35]. Według Ojca Świętego Jana Pawła II naśladowanie to szereg działań, które należy podjąć: chodzenie śladami Jezusa, podróżowanie wspólnie z Nim, ustanowienie osobistej relacji miłości i komunii z Nim, dzielenie z Nim Jego własnej odkupieńczej misji w świecie[36]. Sequela (naśladowanie) winno cechować całe życie osoby konsekrowanej, winno być drogą weryfikacji i pogłębienia w każdym momencie formacji permanentnej, co w optyce ewangelicznej znaczyłoby branie krzyża Chrystusowego na każdy dzień i kroczenia z Nim[37]. Naśladowanie Chrystusa to wysiłek podjęty, aby harmonijnie łączyć działalność zewnętrzną z kontemplacją[38].

Wczytując się w dokumenty Kościoła, szczególnie w przemówienia papieży, można znaleźć wiele uszczegółowień na temat jakości naśladowania Chrystusa. Winno być oddaniem się niepodzielnym sercem (por. VC 1), wielkoduszne, całkowite bez szukania własnych zabezpieczeń, nieodwołalne, radykalne, czytelne, żarliwe i bez przymusu[39]. Najczęściej spośród nich dokumenty odwołują się do naśladowania wiernego, ustawicznego i bardziej z bliska (por. VC 22). Jezus jest tym, którego Ojciec najbardziej wzniosły sposób konsekrował i posłał. On przeżywał swoją konsekrację jako Syn Boży; zależny od Ojca, miłujący Go ponad wszystko i całkowicie oddany Jego woli[40]. Osoby konsekrowane naśladują Chrystusa – najdoskonalszego Konsekrowanego. Jest to proces stopniowego przyswajania sobie myśli i uczuć Chrystusa względem Ojca i to we wszystkich dziedzinach życia. Głębsze upodobnienie się do Chrystusa związane jest z codziennymi wyrzeczeniami, czego wzorem jest Maryja i święci[41].

O ile naśladowanie Chrystusa jest cechą charakterystyczną dla życia konsekrowanego jako takiego, poszczególne rodziny życia konsekrowanego „różnią się między i wyodrębniają spośród innych sposobem, zwłaszcza przedmiotem tegoż naśladowania. Gdy jedne wpatrują się w Chrystusa ubogiego, dobrze czyniącego innym, miłosiernego, inne biorą sobie za wzór Jezusa nauczającego, głoszącego nawrócenie i pokutę; jedne skupiają większą uwagę na tajemnicach dziecięctwa Syna Bożego Wcielonego, inne koncentrują się bardziej na Jego męce, agonii, cierpieniu”, a jednocześnie – jak przypomina soborowa konstytucja dogmatyczna Lumen gentium – zawsze posłusznego woli Ojca, który Go posłał (por. LG 46).

3. Być uczniem Chrystusa – to iść drogą rad ewangelicznych

Trzy rady: czystości, ubóstwa, posłuszeństwa są trzema formami klasycznymi, które określają życie konsekrowane; bez nich trudno mówić o życiu konsekrowanym (por. LG 44; PC 10); praktyka rad ewangelicznych ma swój oddźwięk w wielu dziedzinach Kościoła wpływając na świętość tych, którzy tę praktykę podejmują[42]. Rady ewangeliczne czystości ubóstwa i posłuszeństwa, jako ugruntowane w słowach i przykładach Pana, a zalecane przez Apostołów, ojców i doktorów Kościoła oraz pasterzy, są darem Bożym, który Kościół otrzymał od swojego Pana i z łaski Jego ustawicznie zachowuje[43]; są trzema klasycznymi formami radykalizmu ewangelicznego[44].

Konstytucja Lumen gentium przypomina, że Kościół swym zatwierdzeniem podnosi profesję rad ewangelicznych do godności stanu kanonicznego (LG 45). Zatem stan powstały na mocy profesji rad ewangelicznych, jakkolwiek nie należy do hierarchicznej struktury Kościoła, to jednak nienaruszalnie należy do jego życia i świętości (LG 44). Przysłówek „nienaruszalnie” (niepodważalnie) podkreśla, że życie konsekrowane jest bezspornym jego składnikiem, bez którego Kościół byłby niekompletny i nie mógłby się w pełni realizować i spełniać swojej misji[45]. Zatem poprzez praktykę rad ewangelicznych pozycja osób konsekrowanych jawi się jako szczególna, tworząc z nich kategorię osób różniącą się znacznie od osób świeckich i duchownych[46].

Dokumenty posoborowe Kościoła pozwalają odkryć istotną treść rad ewangelicznych[47]. Każdy ze ślubów posiada swój specyficzny przedmiot: są one trzema formami zaangażowania się, by żyć tak, jak Chrystus, w dziedzinach, które ogarniają całe życie: w dziedzinie uczuć, posiadania i niezależności (por. EE 15)[48]. Sobór Watykański II wysunął czystość na pierwsze miejsce rad ewangelicznych[49]. Czystość jako wyraz oddania się Bogu niepodzielnym sercem jest odblaskiem nieskończonej miłości łączącej trzy Boskie Osoby w tajemniczej głębi życia trynitarnego; miłości, której Słowo Wcielone dało świadectwo aż po ofiarę z własnego życia; miłości, która rozlana jest w sercach przez Ducha Świętego, przynaglającego nas, byśmy odpowiedzieli na nią całkowitą miłością do Boga i braci (VC 21). „Radosna praktyka doskonałej czystości” jest, według Vita consecrata, odpowiedzią życia konsekrowanego na prowokację, którą jest hedonistyczna kultura odrzucająca wszelkie obiektywne normy dotyczące płciowości, praktykując swego rodzaju kult instynktu. Dzięki świadectwu rady czystości ludzka miłość zyskuje niezawodny punkt odniesienia, który osoba konsekrowana czerpie z kontemplacji miłości trynitarnej, objawionej w Chrystusie.

Inną prowokacją jest dzisiaj materialistyczna żądza posiadania, lekceważąca potrzeby i cierpienia słabszych i wyzuta z wszelkiej troski o zachowanie równowagi zasobów materialnych. Odpowiedzią życia konsekrowanego jest profesja ewangelicznego ubóstwa, przeżywana w różnych formach i często połączona z konkretną działalnością, szerzącą solidarność i miłosierdzie (VC 89). Ubóstwo, które znajduje się w samym centrum Ewangelii (RD 12), domaga się od osób konsekrowanych wpatrywania się często i długo w radykalne życie Chrystusa do nawiedzania ludzi potrzebujących i biednych, którzy są odbiciem oblicza Chrystusa, oraz do dawania siebie i dzielenia się tym, co one posiadają[50]. Ważne jest, aby ubóstwo było prawdziwie ewangeliczne, by prowadziło do utożsamienia się z potrzebującymi, aby uzdalniało do całkowitego wyrzeczenia się[51].

Podstawowy sens ubóstwa adhortacja Vita consecrata widzi w „świadczeniu o tym, że Bóg jest prawdziwym bogactwem ludzkiego serca” (VC 90); zawiera w sobie sprzeciw wobec bałwochwalczego kultu mamony i zarazem prorocze wołanie ostrzegające przed niebezpieczeństwem „utraty poczucia umiaru i świadomości istotnej wartości rzeczy (VC 90). Ewangeliczne ubóstwo jest zaproszeniem osób konsekrowanych do zdecydowanego świadectwa ewangelicznego wyrzeczenia i umiarkowania, wyrażającego się „w braterskim stylu życia inspirowanym zasadami prostoty i gościnności, tak aby mógł być on również przykładem dla tych, którzy są obojętni na potrzeby bliźnich. To świadectwo winno oczywiście łączyć się ze szczególnym umiłowaniem ubogich i wyrażać się zwłaszcza przez dzielenie z najbiedniejszymi ich warunków życia” (VC 90).

Trzecia prowokacja łączy się z takim pojmowaniem wolności, które oddziela tę fundamentalną ludzką prerogatywę od tej konstytutywnej więzi z prawdą i z normą moralną[52]. Skuteczną odpowiedzią na tę sytuację jest posłuszeństwo właściwe dla życia konsekrowanego, które ukazuje w sposób szczególnie wyrazisty posłuszeństwo Jezusa (VC 91), które zajmuje centralne miejsce w dziele zbawienia[53]. Nieposłuszeństwo było bramą, przez którą wszedł grzech i śmierć na świat. Posłuszeństwo Jezusa zapoczątkowuje powrót ludzkości do Boga. Konsekrowany poprzez ślub posłuszeństwa zostaje włączony w misterium synowskiego posłuszeństwa Chrystusa, a tym samym wyznaje Chrystusa jako nieskończenie umiłowanego i miłującego, jako Tego, który ma upodobanie jedynie w woli Ojca, jest z Nim bowiem doskonale zjednoczony i we wszystkim od Niego zależy (VC 16).

Posłuszeństwo praktykowane na wzór Chrystusa, którego pokarmem było wypełnienie woli Ojca, objawia wyzwalające piękno uległości synowskiej, a nie niewolniczej, wzbogaconej poczuciem odpowiedzialności i przenikniętej wzajemnym zaufaniem: to zaufanie jest doczesnym odblaskiem harmonii miłości, właściwej trzem Osobom Boskim (VC 21). Takie świadectwo synowskiej miłości konsekrowanych staje się źródłem mocy i skuteczności ich apostolstwa (VC 46).  Zapomnienie o sobie i pokora są bardzo trudne dla współczesnego pokolenia, zapatrzonego w niezależność i w samowolę. Można i trzeba mówić o potrzebie dialogu pomiędzy przełożonym a podwładnym, czyli o dialogowym wymiarze posłuszeństwa (por. Instrukcja Kongregacji ds. IŻK i SŻA: Posługa władzy i posłuszeństwo, Faciem tuam, Domine, requiram, Watykan 2008 ). Jednak nie można więc „wyobrazić sobie życia konsekrowanego bez posłuszeństwa względem przełożonych, którzy są strażnikami wierności dla ideałów instytutu (…)”[54]. Posłuszeństwo zakonne, które jest zawsze ofiarą własnej woli przez miłość, stanowi „źródło obfitych i zbawiennych łask dla całego świata”[55].

4. Być uczniem Chrystusa – to żyć charyzmatem konkretnej wspólnoty 

Każda rodzina życia konsekrowanego posiada swój własny projekt życia. Wspólne wartości ewangeliczne i danego instytutu są w nim modulowane, czyli otrzymują specyficzne zabarwienie, specyficzny sens i dlatego jest istotne w określaniu istotnych elementów życia konsekrowanego. Należy zauważyć fakt, że konsekracja zakonna ma charakter wybitnie wspólnotowy. Składa się ją Bogu w określonej rodzinie życia konsekrowanego, a więc wspólnocie osób poświęconych już Bogu i Jemu służących, która ma swego założyciela, określoną duchowość, tradycję i prawodawstwo.

Faktyczne przeżywanie własnej konsekracji w konkretnej rodzinie życia konsekrowanego, w której się ją złożyło, jest sprawą niezwykłej wagi, gdyż w ten sposób uobecnia w Kościele i w świecie, jako znak widoczny i względnie czytelny, samego Chrystusa niosącego zbawienie światu[56]. Stąd w wielu formułach konsekracji zakonnej jawią się słowa: postanawiam żyć według Konstytucji (Prawa) tegoż instytutu życia konsekrowanego i w duchu charyzmatu założyciela[57]. Słowa te wypowiadane uroczyście zobowiązują do odpowiedniego stylu życia, według charyzmatu założyciela danego instytutu, zatwierdzonego powagą Kościoła.

Paweł VI uznał, że wierność założycielowi jest prawem życia, nie hamuje odnowy, ale daje im natchnienie, stawia wymagania, wspiera i umacnia prawdziwy postęp[58]. Do uczestników Kapituł generalnych powiedział wprost: „Dzieło odnowy, jak dobrze wiecie, powinno zmierzać do zachowania w poszczególnych Zgromadzeniach ich własnego charakteru i dokonywać się w wierności wobec pierwotnego ich ducha i najbardziej rdzennych tradycji. Trzeba będzie wracać do źródeł. Na każdym życiu pozostawia ślad jego początek. Drzewo czerpie życie ze swych korzeni. I nie ma wątpliwości, że waszym najbardziej żywotnym korzeniem będzie przykład i nauka waszych czcigodnych założycieli. W ten sposób potraficie pogodzić harmonijnie to, co dawne, z tym, co nowe”[59].

Piękno powołania do życia konsekrowanego płynie, zdaniem Jan Pawła II, z wielkości ducha założycieli danych rodzin życia konsekrowanego: „Kiedy patrzę na Was tutaj zebranych, stają przed oczyma mej duszy wspaniałe postacie świętych – wielkich świętych, od których wywodzą się Wasze zakonne rodziny[60] (…). Wszystkie te imiona – a przypomniałem tylko niektóre – świadczą o tym, że drogi świętości, do której są powołani wszyscy członkowie Ludu Bożego, prowadziły i prowadzą w ogromnej mierze poprzez życie zakonne (…). Prócz tego, każdy z Waszych założycieli, znajdując się pod działaniem Ducha Świętego przyobiecanego Kościołowi, był zawsze człowiekiem szczególnego charyzmatu. Chrystus znajdował w nich wyjątkowe „narzędzie” swej zbawczej działalności, która szczególnie w ten sposób wciąż trwa i rozwija się w dziejach rodziny ludzkiej. Kościół przejmował te charyzmaty, dziękując za nie swojemu Panu, wydawał o nich sąd, i jeżeli je uznał za autentyczne, starał się o takie ich „zabezpieczenie” w życiu społecznym, ażeby mogły trwale owocować”[61].

Z wiernością założycielowi i charyzmatom danej wspólnoty życia konsekrowanego  łączy się  potrzeba zgłębiania i poznawania coraz lepiej duchowości danego instytutu „bez ulegania pokusom modnych metod i różnych technik, których źródła nie mają wiele wspólnego z tym jedynym źródłem, jakim jest Ewangelia”[62]. Z dogłębnym studium pism założyciela i jego duchowości wiąże się również jakość działalności apostolskiej i życia danej rodziny życia konsekrowanego[63]. Od takiej dynamicznej wierności, wyrażającej się w radości życia, zależą również nowe powołania. Chodzi o świadectwo życia tak poszczególnych osób, jak i poszczególnych wspólnot życia konsekrowanego[64]. Dla członków poszczególnych instytutów jest rzeczą ważną, aby założyciela nie uznać jedynie za postać historyczną, postać przeszłości. Niezależnie od tego, czy jest to osoba wyniesiona na ołtarze, żyje w chwale, wymiernym kryterium żywotności charyzmatu w  instytucie jest „obcowanie” z założycielem, poczucie współuczestnictwa we wspólnym dziele. Nie wystarczy obcować jedynie z jego ideą pojętą jako dziedzictwo przeszłości. W pewnym sensie jest to wciąż pierwszy przełożony tej wspólnoty, w duchu którego trzeba interpretować wszelkie odnawiane przepisy, dodane przez kapituły czy przewidziane do zastosowania w przyszłości. Nie sposób mówić o uległości Duchowi Świętemu w instytucie, w którym zaniedbuje się uległość założycielowi., w którego „doświadczenie Ducha” weszli współcześni. Nie ma uległości Duchowi bez uległości konstytucjom i prawowitym przełożonym (RD 13)[65].

Adhortacja Vita consecrata wskazuje na powinność wszystkich instytutów życia konsekrowanego, aby odważnie podejmować twórczą inicjatywę oraz naśladować świętość swoich założycieli, by pogłębiać swoje kwalifikacje i rozwijać dynamiczną wierność swej misji, przystosowując jej formy do nowych sytuacji i rozmaitych potrzeb, w postawie całkowitej uległości wobec Bożych natchnień i zgodnie z rozeznaniem Kościoła (VC 37). Wierność wobec natchnienia założycieli, które samo jest darem Ducha Świętego (VC 36), pozwala gorliwiej przeżywać własne życie konsekrowane[66].

Postępowanie założycieli wspólnot osób konsekrowanych dowodzi, iż człowiek obdarzony charyzmatem założycielskim określa swoim postępowaniem czy spisaniem reguły i konstytucji: cel, naturę, ducha i charakter swego instytutu czy wspólnoty. W ten sposób wyciska niezatarte piętno, to jest swój charyzmat, który – po uznaniu przez Kościół – jest podstawą i trwałym elementem danego instytutu (por. ET 11; VC 72). Tożsamość instytutu życia konsekrowanego to także zgodność codziennego życia członków instytutu z duchowością i zadaniami ukazanymi w konstytucjach. Potwierdzanie tej tożsamości dokonuje się stale w życiu jednostki, która odpowiedziała na głos Bożego powołania i w życiu różnych wspólnot instytutu. Trudności wynikają z ludzkiej słabości i z zewnętrznych warunków. Każdy jest odpowiedzialny za zgodność życia z przyjętymi przez profesję zakonną zobowiązaniami. Obowiązek ten ciąży również na wyższych przełożonych, jak również na kapitule generalnej, do której należy strzec dziedzictwa danego instytutu (KPK, kan. 631)[67].

Wspólnota życia konsekrowanego jest wspólnotą innego typu niż wspólnota rodzinna czy innego rodzaju wspólnoty chrześcijańskie. Wszyscy członkowie tej wspólnoty dobrowolnie się jednoczą, aby zrealizować swoje całkowite poświęcenie się Bogu we współpracy ze sobą. Nie jest to wspólnota zamknięta w sobie, ale otwarta i zgodnie z własnym charyzmatem założycielskim, wychodząca świadomie naprzeciw potrzebom świata, uczestnicząca w jego problemach. To wspólnota, która schodzi z wyżyn swojej kontemplacji i wsłuchiwania się w słowo Boże ku nizinom życia, które potrzebują Bożego słowa i modlitwy osób konsekrowanych[68].

5. Podsumowanie

Medytując dogłębnie wymienione wyżej fundamentalne elementy odnoszące się do życia konsekrowanego, jak: konsekracja, naśladowanie Chrystusa „bardziej z bliska”, profesja rad ewangelicznych, życie we wspólnocie o określonym charyzmacie czyż trzeba nam czegoś więcej, by odpowiedzieć na pytanie jaka jest droga życia konsekrowanego  w szkole Chrystusa? Analizując dokładnie ukazane w skrócie niniejsze treści aż nadto uzyskujemy materiału do odpowiedzi na pytanie: czy jesteśmy uczniami Chrystusa. Ponadto, nasi założyciele(ki) z pasją oddali swoje życie na służbę Bogu i człowiekowi jak Chrystus. Są oni(e) dla nas nie tylko nauczycielami(kami), ale i świadkami. Są dla nas wezwaniem, mistrzami i przewodnikami w szkole Chrystusa. Trzeba nam iść wytyczonymi śladami, ale odważnie i z pasją.

A. R. Echeverria podczas XII Zebrania Plenarnego Unii Konferencji Wyższych Przełożonych Europy, którego odbyło się w Fatimie w dniach 6-12 lutego 2006 roku, wskazał na elementy strukturalne życia konsekrowanego, które dziś zachwycają: „świeżość” Jezusa jako centrum; „atrakcyjność” duchowości; „siła” misji; przejmujący „krzyk” ludzkości oraz „zachwycająca” równowaga: osoba – struktura. Naglącym obowiązkiem życia konsekrowanego jest przywrócenie całego jego „uroku”. Słowo „urok” odnosi się do tego wszystkiego, co rodzi radość ze wzajemnego porozumienia, że silne przyciąganie, łagodną świeżość i pobudzający optymizm[69]. On promieniuje siłą, entuzjazmem i oczekiwaniem.

Wymieniony autor wskazał na trzy hasła dla życia konsekrowanego: wynaleźć, odnowić i iść naprzód wolni. Wynaleźć nowe odpowiedzi na przemiany społeczne, ekonomiczne i polityczne narodów, w których wspólnoty życia konsekrowanego się zakorzeniły, wrażliwi przede wszystkim na tych, którzy pozostają poza dobrodziejstwami globalizacji, zarówno w krajach bogatych, jak i biednych. Odnowić struktury, by spotkać Boga w życiu wspólnotowym, w posłudze bliźnim, w życiu codziennym we współpracy ze świeckimi. Iść naprzód wolni, jak Jezus i z ogniem Jego pasji[70].

Ostatnie zdanie niech należy do sługi Bożego Jana Pawła II: „Wy, osoby konsekrowane, jesteście wszyscy powołani, by ściślej naśladować Chrystusa, żywić w sercu te same uczucia (por. Flp 2, 5), uczyć się od Niego, który jest cichy i pokornego serca (por. Mt 11, 29), wypełniać wraz z Nim wolę Ojca (por. J 6, 28) i pójść za Nim drogą krzyża. Oto jedyna droga ucznia. Nie ma innych dróg. Każdego dnia z radosnym i pełnym wdzięczności sercem trzeba wąską drogą iść za Nauczycielem, aby zaczerpnąć potrzebnych energii u źródła, z którego tryska woda życia, które nie zna kresu”[71].

 

 

Archiwum KWPZM