Bakalarz Józef OP, Istota i miejsce życia konsekrowanego w Kościele według nauczania Jana Pawła II – konsekracja, komunia, misja

 

 

 

ISTOTA I MIEJSCE ŻYCIA KONSEKROWANEGO W KOŚCIELE WEDŁUG NAUCZANIA JANA PAWŁA II – KONSEKRACJA, KOMUNIA, MISJA

 

 

Są wielorakie, a zarazem oczywiste racje, by zatrzymać się ponownie nad nauczaniem Sł. Bożego Jana Pawła II na temat istoty życia konsekrowanego. Zaproponowany mi temat jest bardzo wdzięczny do prezentacji, przede wszystkim dlatego, że wprowadza nas w głęboką przestrzeń daru i tajemnicy powołania zakonnego. Równocześnie mam świadomość, że w tematykę tę Czcigodne Matki nieustannie zagłębiają się w codziennej, zwyczajnej naszej posłudze zgromadzeniom.

Nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II o istocie i miejscu życia zakonnego zawarte jest w dziesiątkach przemówień, kierowanych do wspólnot życia konsekrowanego przy różnych okazjach, czy to podróży apostolskich: jak kto woli, czy od Angoli do Zairu, czy też od 1979 roku w Meksyku do 2003 w Chorwacji oraz w tych licznych przemówieniach watykańskich.

Wydaje się jednak, że pragnąc odwołać się do całościowego spojrzenia na życie zakonne, trzeba wykorzystać nade wszystko dwa dokumenty: Redemptionis donum (25.03.1984) oraz Vita consecrata (25.03.1996). Uzasadnienie takiego podejścia znajdujemy w słowach Ojca Świętego, które kierował do przełożonych wyższych na Jasnej Górze w 1979 roku. Mówił wtedy: świat zakonny, zarówno męski, jak i żeński, w pewnym sensie jeszcze czeka na moje słowo z racji tej zwierzchności, jaką mi Chrystus w stosunku do Was powierzył (…) Ja sam jeszcze czekam na to światło, które jest mi potrzebne, ażebym mógł się odezwać do zakonów w wymiarze Kościoła Powszechnego[1].

W Redemptionis donum i Vita consecrata Jan Paweł II odzywa się do Kościoła Powszechnego jako jego zwierzchnik, w imieniu Chrystusa, odzywa się dzięki temu Bożemu światłu, jakie otrzymał. To jest wyjaśnienie co do zakresu dokumentów, do których chcemy się odwołać.

Następne – to dopowiedzenie co do podtytułu: konsekracja – komunia – misja. Ojciec Święty poleca wyraźnie podjęcie głębokiej refleksji (kontemplacji) dla coraz większego zrozumienia daru życia konsekrowanego w potrójnym wymiarze: konsekracji – komunii – misji (VC 13). Może się wydawać niekiedy, że chodzi tutaj o pewne (o poszczególne) oddzielne obszary: duchowy, wspólnotowy i posługiwania. Gdy tymczasem głębsze, kontemplacyjne zanurzenie w pouczeniach Ojca Świętego wprowadza nas w przestrzeń – jeśli wolno tak powiedzieć – podziału pionowego: to są jakby istniejące warstwy we wszystkich omawianych dziedzinach. Tak więc „warstwa” (wymiar) konsekracji wchodzi i w obszar wspólnoty, i misji (apostolstwa), ukazując zanurzenia trynitarne i trynitarne uzasadnienia życia i posługiwania; warstwa wspólnotowa – komunijna – jest i w wymiarze duchowym, i misyjnym, jest i wspólnotowe wielbienie Boga, i wspólnotowe pełnienie posługi; wreszcie warstwa misyjna jest także w każdym obszarze; realizacja posłania (misji) jest już w odniesieniach Osób samej Trójcy Przenajświętszej i sama komunia jest już misją – wspólnotowość ma charakter apostolski.

Kiedy podejmujemy próbę zatrzymania się nad istotą i miejscem życia konsekrowanego w Kościele, to zaraz dostrzegamy, jak trudno jest rozdzielić poszczególne wymiary życia konsekrowanego. I tak będzie się także działo w podejmowanej tutaj prezentacji. Jan Paweł II wyraża życzenie, aby dalsza refleksja nad życiem konsekrowanym „pozwoliła na coraz głębsze zrozumienie wielkiego daru życia konsekrowanego w potrójnym wymiarze konsekracji, komunii i misji oraz by skłoniła osoby konsekrowane, trwające w pełnej harmonii z Kościołem i z jego Magisterium, do szukania nowych odpowiedzi o charakterze duchowym i apostolskim na pojawiające się wyzwania” (VC 13).

Ośmielam się zatem zaprosić Czcigodne Matki i Siostry, abyśmy – poruszając się w dobrze nam znanym temacie – zechciały poddać się raz jeszcze urokowi tego piękna, Bożemu światłu, by się nim na nowo zachwycić i rozradować. Tego właśnie pragnął Jan Paweł II, przekazując adhortację Vita consecrata, aby była ku rozradowaniu całego Ludu Bożego, który „poznawszy lepiej życie konsekrowane, będzie mógł bardziej świadomie dziękować Wszechmogącemu za ten wielki dar” (VC 13).

By nie zaciemnić tej głębokiej i pięknej rzeczywistości i przejrzystej wykładni Ojca Świętego, będziemy w niniejszym przedłożeniu odwoływać się do wielu cytatów.

1. Istota życia konsekrowanego

Kiedy pragniemy określić istotę rzeczy czy rzeczywistości – pytamy: co to jest? Czym są zatem śluby zakonne? Czym jest życie konsekrowane przez profesję rad ewangelicznych? Odpowiadając na to pytanie, Jan Paweł II wprowadza nas głęboko w kontemplację tajemnicy trynitarnej, ukazując je jako odblask życia trynitarnego. „Więź między radami ewangelicznymi a Trójcą Świętą i uświęcającą ujawnia ich najgłębszy sens. Są one mianowicie wyrazem miłości, którą Syn darzy Ojca w jedności Ducha Świętego” (VC 21).

I tak Sługa Boży Jan Paweł II, ukazując istotę, wypowiada się także na temat miejsca ślubowanych rad ewangelicznych. One są usytuowane w tajemnicy Boga. Choć Autor jedynie przy określeniu czystości używa określenia „jest”, a przy ubóstwie mówi: „wyraża” ono, przy posłuszeństwie, że „objawia” – wszystkie trzy rady ewangeliczne są odbiciem Boskich rzeczywistości. Przywołajmy tekst z Vita consecrata:

„Czystość celibatariuszy i dziewic, jako wyraz oddania się Bogu niepodzielnym sercem (por. 1 Kor 7,32-34), jest odblaskiem nieskończonej miłości łączącej trzy Boskie Osoby w tajemniczej głębi życia trynitarnego; miłości, której Słowo Wcielone dało świadectwo aż po ofiarę z własnego życia; miłości, która rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego (Rz 5,5), przynaglającego nas, byśmy odpowiedzieli na nią całkowitą miłością do Boga i do braci.

Ubóstwo głosi, że Bóg jest jedynym prawdziwym bogactwem człowieka. Przeżywane na wzór Chrystusa, który będąc bogaty (…) stał się ubogim (2 Kor 8, 9), wyraża całkowity dar z siebie, jaki składają sobie nawzajem trzy Osoby Boskie. Ten dar przelewa się w stworzenie i objawia się w pełni we Wcieleniu Słowa i Jego odkupieńczej śmierci.

Posłuszeństwo praktykowane na wzór Chrystusa, którego pokarmem było wypełnianie woli Ojca (por. J 4,34), objawia wyzwalające piękno uległości synowskiej, a nie niewolniczej, wzbogaconej poczuciem odpowiedzialności i przenikniętej wzajemnym zaufaniem: to zaufanie jest doczesnym odblaskiem harmonii miłości, właściwej trzem Boskim Osobom” (VC 21).

Odpowiadając na powyższe pytanie o istotę, trzeba nam zauważyć definicję wprowadzoną w pierwszym, wiodącym zdaniu adhortacji, która ukazuje życie konsekrowane, jako dar. Jan Paweł II pisze: „Życie konsekrowane, głęboko zakorzenione w przykładzie życia i w nauczaniu Chrystusa Pana, jest darem Boga Ojca udzielonym Jego Kościołowi za sprawą Ducha Świętego”(VC 1).

Życie to jest „upodobniającym utożsamieniem z tajemnicą Chrystusa, a przez to wyznaniem Trójcy. Ojciec Święty precyzyjnie pokazuje, jak ślubowanie poszczególnych rad upodabnia do Chrystusa. Najściślej upodobniające jest zachowanie rady czystości, gdyż osoba konsekrowana: „Zachowując dziewictwo, przyjmuje do swego serca dziewiczą miłość Chrystusa” (VC 16).

„Dzięki takiemu upodobniającemu utożsamieniu się z tajemnicą Chrystusa – uczy Jan Paweł II – życie konsekrowane w szczególny sposób urzeczywistnia ową confessio Trinitatis, która jest znamienną cechą całego życia chrześcijańskiego: wyraża uznanie i podziw dla wzniosłego piękna Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego i z radością świadczy o Jego miłościwej łaskawości wobec każdej ludzkiej istoty” (VC 16).

Skoro życie konsekrowane jest szczególnym darem Boga, nie można podjąć go bez specjalnego powołania, czyli jest ono realizacją szczególnego daru Ducha Świętego (VC 14).

Ojciec Święty, wyjaśniając sens powołania do życia konsekrowanego, pokazuje, iż dar powołania otrzymuje człowiek dzięki wolnej inicjatywie Ojca. „Idąc za tym wezwaniem, któremu towarzyszy wewnętrzny zachwyt – pisze Jan Paweł II – osoba powołana zawierza się miłości Boga, który ją wzywa do swojej wyłącznej służby, i poświęca się całkowicie Jemu oraz Jego zamysłowi zbawienia (por. 1 Kor 7, 32-34). (…) Doświadczenie tej bezinteresownej miłości Boga jest tak głębokie i silne, że człowiek czuje się zobowiązany odpowiedzieć na nie bezwarunkowym poświęceniem Mu własnego życia, złożeniem w ofierze wszystkiego – teraźniejszości i przyszłości – w Jego ręce. Właśnie dlatego można zrozumieć tożsamość osoby konsekrowanej, przyjmując za punkt wyjścia – w ślad za św. Tomaszem – totalny charakter jej ofiary, porównywalnej do prawdziwej ofiary całopalnej” (VC 17).

Życie konsekrowane jest taką formą naśladowania Chrystusa, które określamy jako przyjęcie dążeń Jezusa i jego sposobu życia przez dzielenie Jego doświadczenia dziewictwa, ubóstwa i posłuszeństwa. To jest właściwy program – jak uczy Ojciec Święty – dla wszystkich ludzi powołanych i na wszystkie czasy. „Jego [Chrystusa] sposób życia w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie jawi się bowiem jako najbardziej radykalna forma życia Ewangelią na tej ziemi, forma – rzec można – Boska, skoro przyjął ją On sam, Człowiek-Bóg, jako wyraz więzi łączącej Jednorodzonego Syna z Ojcem i z Duchem Świętym” (VC 18, 29).

To upodobnienie do Chrystusa oraz podjęcie Jego misji dokonuje się mocą Ducha Świętego: „To Duch – pisze Jan Paweł II – budzi pragnienie pełnej odpowiedzi; to On kieruje wzrostem tego pragnienia, skłania do udzielenia pozytywnej odpowiedzi, a później pomaga w jej wiernej realizacji; to On formuje dusze powołanych, upodabnia ich do Chrystusa czystego, ubogiego i posłusznego oraz przynagla do podjęcia Jego misji, oni zaś, idąc pod przewodnictwem Ducha drogą nieustannego oczyszczenia, stają się stopniowo osobami ukształtowanymi na wzór Chrystusa – historyczną kontynuacją szczególnej obecności zmartwychwstałego Pana” (VC 19). Duch Święty jest też Autorem sposobu (stylu) naśladowania Chrystusa poprzez fakt, iż rozdziela charyzmaty (zob. VC 19, 29).

Mówiąc o trynitarnych źródłach życia konsekrowanego, Jan Paweł II przybliża wielorakie aspekty zanurzenia w tej tajemnicy, dając tym samym bogactwo szczegółowych definicji życia konsekrowanego. (W tekście powtarza się charakterystyczne określenie „jest”).

Tak więc definiuje życie konsekrowane jako jeden z widzialnych śladów, które Trójca Święta pozostawia w historii, aby wzbudzić w ludziach zachwyt pięknem Boga i tęsknotę za Nim (VC 20). Ukazuje, iż jest ono żywą pamiątką życia i działania Jezusa jako Wcielonego Słowa w Jego odniesieniu do Ojca i do braci. Jest żywą tradycją życia i orędzia Zbawiciela (VC 22). „Praktyka rad ewangelicznych jest formą szczególnie głębokiego i owocnego udziału również w misji Chrystusa, na wzór Maryi z Nazaretu, Jego pierwszej uczennicy, która oddała się na służbę Bożego zamysłu, czyniąc dar z siebie samej” (VC 18).

Tych szczegółowych (cząstkowych) definicji znaleźć można jeszcze więcej. Wszystkie one z jednej strony podkreślają trynitarne źródło i wzór tej formy życia, z drugiej zaś ukazują to życie jako totalne oddanie, ofiarowanie siebie Bogu.

„W przyszłości – pisze Jan Paweł II – mogą powstać nowe, różnorodne formy życia konsekrowanego, ale niezmienna pozostanie istota tego wyboru, który wyraża się w radykalnym darze z siebie, składanym z miłości do Pana Jezusa, a w Nim do każdego członka ludzkiej rodziny” (VC 3).

W innym miejscu czytamy: „życie konsekrowane nie polega jedynie na naśladowaniu Chrystusa całym sercem, na miłowaniu «Go bardziej niż ojca i matkę, bardziej niż syna i córkę» (por. Mt 10,37) – tego bowiem wymaga się od każdego ucznia; (…) totalny wysiłek, który zapowiada – na miarę osiągalną w doczesności i zgodnie z różnymi charyzmatami – eschatologiczną doskonałość. Istotnie, przez profesję rad ewangelicznych osoba konsekrowana nie tylko czyni Chrystusa sensem swojego życia, ale stara się też odtworzyć w sobie – w miarę możliwości – «tę formę życia, jaką obrał sobie Syn Boży przyszedłszy na świat»” (VC 16). Stąd rady ewangeliczne nie tyle są wyrzeczeniem, co „przede wszystkim specyficzną formą przyjęcia tajemnicy Chrystusa, przeżywaną w Kościele” (VC 16).

Całkowite i bezwarunkowe oddanie stanowi wewnętrzną dynamikę powołania do życia konsekrowanego (zob. VC 15).

Ojciec Święty, zarówno w Redemptionis donum, jak też w Vita consecrata, ukazuje piękno i nowość zakonnej konsekracji[2]. Na mocy specjalnego powołania, dzięki specjalnemu darowi Boga, działaniu łaski Ducha Świętego – możliwe jest to nowe i szczególne oddanie się Bogu przez konsekrację (RD 7). Szczególne i owocne jest tutaj pogłębienie konsekracji chrzcielnej, jako że dzięki niej wewnętrzna jedność z Chrystusem, ustanowiona już przez chrzest, przeradza się w dar upodobnienia do Niego, wyrażony i urzeczywistniony w sposób pełniejszy przez profesję rad ewangelicznych. Ta nowa konsekracja różni się od pierwszej swą specyfiką, nie jest bowiem jej koniecznym następstwem. Ojciec Święty podkreśla, iż profesja rad ewangelicznych jest także konsekwencją rozwoju łaski sakramentu bierzmowania, jednakże wykracza poza zwykłe wymogi tej konsekracji. Nowy dar Ducha Świętego otwiera na nowe możliwości oraz owoce świętości i posługi apostolskiej (zob. VC 30). „Osoby konsekrowane, które obierają drogę rad ewangelicznych, otrzymują nową i specjalną konsekrację, która co prawda nie jest sakramentalna, ale zobowiązuje je do naśladowania – przez praktykę celibatu, ubóstwa i posłuszeństwa – tej formy życia, jaką sam Jezus przyjął i dał za wzór uczniom” (VC 31).

2. Miejsce życia konsekrowanego w Kościele

Ojciec Święty Jan Paweł II dostrzegł i wyraźnie przypomniał Kościołowi potrzebę „pełniejszego ukazania tożsamości różnych stanów życia, ich powołania i ich konkretnej misji w Kościele” (VC 4). Odnośnie do miejsca życia konsekrowanego w Kościele podkreślał, że „wizja Kościoła złożonego wyłącznie z szafarzy i z wiernych świeckich nie odpowiada zamiarom jego Boskiego Założyciela, jakie możemy odczytać z Ewangelii i z innych pism Nowego Testamentu” (VC 29). Przypomniał na nowo, że życie konsekrowane jest w Kościele oddzielnym stanem (VC 35). W Vita consecrata czytamy: „Kościół zawsze postrzegał profesję rad ewangelicznych jako uprzywilejowaną drogę do świętości. Już same określenia, którymi ją opisuje – szkoła służby Panu, szkoła miłości i świętości, droga lub stan doskonałości – wskazują zarówno na skuteczność i bogactwo środków właściwych dla tej formy życia ewangelicznego, jak i na szczególny wysiłek tych, którzy je podejmują” (VC 35).

Ojciec Święty podkreślał także, iż życie konsekrowane stanowi integralną część życia Kościoła przede wszystkim dlatego, że jest dla niego cennym bodźcem do coraz większej wierności Ewangelii (VC 3). Bogactwo charyzmatów, które Duch Święty wzbudza w Kościele, jest prawdziwym jego bogactwem. Jan Paweł II porównuje je do drzewa o wielu gałęziach, które tkwi korzeniami w Ewangelii i przynosi obfite owoce w każdej epoce życia Kościoła (VC 5). To Duch Święty wskazuje założycielom konkretne zadania, stosownie do potrzeb Kościoła i świata; to sprawia aktualność charyzmatów – podejmowanie odpowiednich sposobów służby bliźniemu stosownie do potrzeb historii (VC 19).

Paschalny wymiar życia konsekrowanego – jak poucza Ojciec Święty – ma szczególne znaczenie dla ożywienia w Kościele świadomości znaczenia Krzyża jako nadobfitej miłości Bożej, rozlewającej się na ten świat, jako wielkiego znaku zbawczej obecności Chrystusa (zob. VC 24). Życie konsekrowane – przez odważną i pokorną wierność poszczególnych osób – odzwierciedla blask miłości, ujawnionej w tajemnicy Krzyża, ponieważ przez swoją wierność tej tajemnicy wyznaje, że wierzy w miłość Ojca, Syna i Ducha Świętego, i nią żyje (zob. VC 24).

Życie konsekrowane nie jest czymś odosobnionym czy drugorzędnym we wspólnocie Ludu Bożego, ale jest sprawą całego Kościoła. „Życie konsekrowane – pisze Jan Paweł II – znajduje się w samym sercu Kościoła jako element o decydującym znaczeniu dla jego misji, ponieważ «wyraża najgłębszą istotę powołania chrześcijańskiego» oraz dążenie całego Kościoła-Oblubienicy do zjednoczenia z jedynym Oblubieńcem” (VC 3).

Tak było przez wieki, że stanowiło pomoc i oparcie dla Kościoła, i tak jest obecnie, że stanowi ono „cenny i nieodzowny dar także dla teraźniejszości i przyszłości Ludu Bożego, ponieważ jest głęboko zespolone z jego życiem, jego świętością i misją” (VC 3). Ukazuje ono bowiem oblubieńczą naturę Kościoła – ojcowskie oblicze Boga i macierzyńskie oblicze Kościoła: „Kościół pod żadnym pozorem – pisze Jan Paweł II – nie może wyrzec się życia konsekrowanego, ponieważ ukazuje ono wyraziście jego szczególną naturę «oblubieńczą». To z niego rodzi się nowy zapał i moc dla głoszenia Ewangelii całemu światu. Potrzebni są bowiem ludzie, którzy będą ukazywać ojcowskie oblicze Boga i macierzyńskie oblicze Kościoła, którzy będą umieli zaryzykować własnym życiem, aby inni mieli życie i nadzieję. Kościół potrzebuje osób konsekrowanych, które zanim jeszcze podejmą służbę w takiej czy innej szlachetnej sprawie, pozwalają się przemienić Bożej łasce i stosują się całkowicie do nakazów Ewangelii” (VC 105).

Kościół potrzebuje świętości osób konsekrowanych, gdyż ich życie najpełniej urzeczywistnia cel Kościoła. Ojciec Święty mówi o obiektywnym pierwszeństwie życia konsekrowanego w ukazywaniu świętości Kościoła, ponieważ odzwierciedla ono sposób życia samego Chrystusa. To jest powód, dla którego „najobficiej objawiają się w nim ewangeliczne dobra i najpełniej urzeczywistnia cel Kościoła, to znaczy uświęcenie ludzkości” (VC 32).

Jan Paweł II wskazuje na kilka „pilnych” oczekiwań Kościoła względem życia konsekrowanego: odzwierciedlenie powołania do świętości, braterstwo i świadectwo prorockie. Życie konsekrowane, w znaku braterstwa, jest znakiem komunii w Kościele. „Życie braterskie ma odzwierciedlać głębię i bogactwo tej tajemnicy, tworząc ludzką przestrzeń zamieszkałą przez Trójcę Przenajświętszą, która w ten sposób rozlewa w historii dary komunii, właściwe dla trzech Boskich Osób” (VC 41). Życie braterskie jest więc wyznaniem wiary trynitarnej (VC 21), jest narzędziem służącym określonej misji, jest „przestrzenią teologalną, w której można doświadczyć mistycznej obecności zmartwychwstałego Pana”(VC 42).

3. Miejsce życia konsekrowanego w świecie

Ojciec Święty poucza nie tylko o miejscu życia konsekrowanego w Kościele, ale też pokazuje miejsce tego rodzaju życia i jego znaczenie dla świata. Zwykle, kiedy wskazuje na „pilną potrzebę” znaku tego życia dla Kościoła, dodaje równocześnie słowo o jego znaczeniu i dla świata.

Piękne i podnoszące dla nas, dodające nowego ducha, zapału, są słowa zamieszczone w 105 p. Vita consecrata: „«Cóż stałoby się ze światem, gdyby nie było w nim zakonników?» Życie konsekrowane – wbrew wszelkim powierzchownym opiniom o jego przydatności – ma wielkie znaczenie właśnie dlatego, że wyraża nieograniczoną bezinteresowność i miłość, co jest szczególnie doniosłe zwłaszcza w świecie zagrożonym przez zalew spraw nieważnych i przemijających. «Gdyby zabrakło tego konkretnego znaku, należałoby się obawiać, że miłość ożywiająca cały Kościół ostygnie, że zbawczy paradoks Ewangelii straci swą ostrość, że „sól” wiary zwietrzeje w świecie ulegającym sekularyzacji». W życiu Kościoła i samego społeczeństwa potrzebni są ludzie zdolni do całkowitego poświęcenia się Bogu i bliźnim dla miłości Boga. (…) To z niego rodzi się nowy zapał i moc dla głoszenia Ewangelii całemu światu. Potrzebni są bowiem ludzie, którzy będą ukazywać ojcowskie oblicze Boga i macierzyńskie oblicze Kościoła, którzy będą umieli zaryzykować własnym życiem, aby inni mieli życie i nadzieję” (VC 105).

Całkowite oddanie siebie na służbę Bogu przez profesję rad ewangelicznych sprawia, że osoby konsekrowane stają się „znakiem i proroctwem dla wspólnoty braci i dla świata” (VC 15). Życie konsekrowane ukazywane jest więc jako będące w służbie ostatecznego objawienia dla całego stworzenia. „Zadanie powierzone życiu konsekrowanemu polega na ukazywaniu, że Wcielony Syn Boży jest eschatologicznym celem, ku któremu wszystko zmierza, blaskiem, przy którym blednie wszelkie inne światło, nieskończonym pięknem, które samo zdolne jest zaspokoić wszystkie pragnienia ludzkiego serca” (VC 16).

W pouczeniach wielokrotnie wskazuje się na to, że „napięcie eschatologiczne” przeobraża się w misję tego życia dla świata (zob. VC 26). Życie to stanowi dla świata znak przyszłego Królestwa. „Dzięki profesji rad ewangelicznych charakterystyczne przymioty Jezusa – dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo – stają się w pewien swoisty i trwały sposób «widzialne» w świecie, a spojrzenie wiernych zwraca się ku tajemnicy Królestwa Bożego, które już jest obecne w historii, ale w pełni urzeczywistni się w niebie” (VC 1). „Życie konsekrowane pozostaje w służbie ostatecznego objawienia się chwały Bożej, dzięki któremu każde ciało ujrzy Boże zbawienie (por. Łk 3,6; Iz 40,5)” (VC 27).

Świat oczekuje też na świadectwo komunii osób konsekrowanych. „Już samo życie braterskie jest czynnym proroctwem w społeczeństwie, które odczuwa głęboką – choć czasem nieuświadomioną – tęsknotę za braterstwem bez granic” (VC 85). „Od osób konsekrowanych oczekuje się, by były prawdziwymi mistrzami komunii i by żyły jej duchowością, jako «świadkowie i twórcy owej „wizji komunii”, która zgodnie z zamysłem Bożym stanowi zwieńczenie historii człowieka». (…) Życie w komunii staje się bowiem «znakiem dla świata i przyciągającą siłą, która prowadzi do wiary w Chrystusa. (…) W ten sposób owa komunia otwiera się na dzieło misyjne, więcej, sama staje się misją»; można wręcz powiedzieć, że «komunia rodzi komunię i w samej swej istocie przyjmuje kształt komunii misyjnej»” (VC 46).

Świat oczekuje na świętość osób konsekrowanych. „Wysoki poziom duchowy życia konsekrowanego może wstrząsnąć świadomością ludzi naszych czasów, którzy są spragnieni absolutnych wartości, i stać się w ten sposób porywającym świadectwem” (VC 93).

4. Pełnienie misji jako miejsce życia konsekrowanego

Już wszystko to, co było powyżej powiedziane na temat miejsca życia konsekrowanego w Kościele i świecie, jest mową o jego misji. Warto jednak zauważyć jeszcze, iż Ojciec Święty szczególniej zwraca uwagę na niektóre aspekty czy obszary misji życia konsekrowanego. Podkreśla przede wszystkim, iż misyjność wpisana jest w samo serce każdej formy życia konsekrowanego. „W takiej mierze, w jakiej życie osoby konsekrowanej jest oddane wyłącznie Ojcu (por. Łk 2,49; J 4,34), opanowane przez Chrystusa (por. J 15,16; Ga 1,15-16) i ożywiane przez Ducha (por. Łk 24,49; Dz 1,8; 2,4), współdziała ona skutecznie z misją Pana Jezusa (por. J 20,21), przyczyniając się w sposób niezwykle głęboki do odnowy świata” (VC 25).

Ojciec Święty Jan Paweł II zwraca uwagę, jak ważna jest misja samym życiem, czyli inaczej mówiąc: apostolstwo konsekracją. „Osoby konsekrowane stają się misjonarzami przede wszystkim przez nieustanne pogłębianie w sobie świadomości, że zostały powołane i wybrane przez Boga, a więc Jemu winny podporządkować całe swoje życie i ofiarować wszystko, czym są i co mają, uwalniając się od przeszkód, które nie pozwalają im bez wahania odpowiedzieć Bogu pełną miłością. W ten sposób będą mogły stać się prawdziwym znakiem Chrystusa w świecie. Także ich styl życia winien wskazywać na ideał, który wyznają, gdy starają się być żywym znakiem Boga oraz wymownym, choć często dokonywanym w milczeniu przepowiadaniem Ewangelii. Zawsze, ale zwłaszcza we współczesnej kulturze, nieraz bardzo już zeświecczonej, a mimo to wrażliwej na język znaków, Kościół winien zabiegać o to, aby jego obecność była dostrzegalna w codziennym życiu. Ma przy tym prawo oczekiwać, że znacznie przyczynią się do tego osoby konsekrowane, powołane, aby w każdej sytuacji dawać konkretne świadectwo swojej przynależności do Chrystusa” (VC 25).

Osoby konsekrowane są konsekrowane na podobieństwo Chrystusa do pełnienia misji, są poświęcone i posłane na świat, by naśladować Jego przykład i kontynuować Jego misję. „Tak więc samo życie konsekrowane staje się misją, tak jak było nią całe życie Jezusa” (VC 72). Im wierniejsze jest upodobnienie osoby konsekrowanej do Chrystusa, tym bardziej Jezus może być obecnym i działającym w świecie dla zbawienia ludzi (VC 72). Osoba żyjąca konsekracją daje też wspaniałe świadectwo temu, iż świat nie może się przemienić i ofiarować się Bogu bez ducha ewangelicznych Błogosławieństw (VC 33). Zadaniem życia konsekrowanego jest budzenie nadziei i ukazywanie źródeł głębokiej i prawdziwej radości i odkrywania ducha Błogosławieństw (zob. VC 51, 88, 36).

Miejscem szczególnej misji dla kobiety konsekrowanej jest udział w promocji kobiety w ogóle i jej geniuszu w służbie Kościołowi (VC 58), jak również w przybliżeniu czułości i dobroci Boga dla ludzkości. „Kobiety konsekrowane są w bardzo szczególny sposób powołane, aby przez swoje poświęcenie, przeżywane w pełni i z radością, być znakiem czułej dobroci Boga dla ludzkości oraz szczególnym świadectwem tajemnicy Kościoła, który jest dziewicą, oblubienicą i matką” (VC 57). „Kościół bardzo liczy – pisze Jan Paweł II – na specyficzny wkład kobiet konsekrowanych w rozwój nauki, obyczajów, życia rodzinnego i społecznego, zwłaszcza w dziedzinach związanych z obroną godności kobiety i z poszanowaniem życia ludzkiego. Istotnie, «kobiety mają do odegrania rolę wyjątkową, a może i decydującą, w sferze myśli i działania: mają stawać się promotorkami „nowego feminizmu”, który nie ulega pokusie naśladowania modeli „maskulinizmu”, ale umie rozpoznać i wyrazić autentyczny geniusz kobiecy we wszystkich przejawach życia społecznego, działając na rzecz przezwyciężania wszelkich form dyskryminacji, przemocy i wyzysku»”(VC 58).

Kościół powierza osobom konsekrowanym szczególne zadania w rozwijaniu braterstwa i komunii wewnątrz wspólnot, między instytutami o różnych charyzmatach (VC 47), w całym Kościele (VC 46, 47), a także w świecie podzielonym i niesprawiedliwym (zob. VC 51). Osoby konsekrowane powinny angażować się, by obalić mury podziałów i uprzedzeń między chrześcijanami (VC 100), a także przyczyniać się do wzajemnego dialogu międzyreligijnego (VC 101).

Potrzebne jest też dzisiaj świadectwo szczerego i odnowionego dążenia osób konsekrowanych do świętości, by tym sposobem rozbudzać w innych „prawdziwą tęsknotę za świętością”(VC 39). Osoby konsekrowane powinny być nauczycielami duchowości i przewodnikami na drogach życia duchowego (zob. VC 55). Mają – poprzez osobistą i wspólnotową praktykę ascezy, przez przeciwstawianie się pokusie egoizmu i zmysłowości – dawać świadectwo autentycznego poszukiwania Boga, wskazywać duchowość jako odpowiedź na poszukiwanie sacrum i na tęsknotę za Bogiem (zob. VC 103).

5. Miejsce życia konsekrowanego w szczególnie naglących obszarach misji

Ojciec Święty wskazuje na kilka spraw, o których mówiliśmy już powyżej – nazywając je „pilnymi” potrzebami: świętość, wspólnota, profetyzm.

Oddzielnie należałoby wspomnieć o nowych areopagach (zob. VC 96-99) dla misji osób konsekrowanych, jakie wskazuje Jan Paweł II. Inspiruje, by dostrzec nowe formy ubóstwa. Niezwykle dotkliwą jego formą – jak poucza Papież – „jest brak formacji kulturalnej i religijnej” (VC 97). Wśród tych, którzy są najsłabsi, a więc bardziej potrzebują pomocy, wymienia uciśnionych, zepchniętych na margines, starców, chorych, dzieci i tych, których społeczeństwo postrzega i traktuje jak „ostatnich” (VC 82). Miejscem posługi i zatroskania jest szczególne umiłowanie ubogich i promocja sprawiedliwości (VC 82).

Jan Paweł II ukazuje konieczność obecności i odnowionego zaangażowania w dziedzinie wychowania, na polu edukacji (VC 97) oraz aktywności na polu kultury, w środkach społecznego przekazu (VC 99) i w dziedzinie zdobywania wiedzy przez same osoby konsekrowane (VC 98). Wszystkie te wysiłki pozostają w służbie poszukiwania obecności Boga i Jego działania w złożonej rzeczywistości współczesnego świata. „Osoba konsekrowana, która poddaje się przemieniającemu działaniu Ducha, uczy się poszerzać ciasne horyzonty ludzkich pragnień, a zarazem dostrzegać głębokie wymiary istnienia każdego człowieka i jego historii, sięgając spojrzeniem poza aspekty najbardziej widoczne, ale często drugorzędne” (VC 98).

W tym kontekście wypada też wspomnieć o wielkich wyzwaniach stawianych życiu konsekrowanemu, o których mówi Jan Paweł II (VC 87). Są to wyzwania odwieczne, którym jednak współczesne społeczeństwo nadaje nowe, wydaje się, bardziej radykalne formy. Wyzwania te odnoszą się bezpośrednio do ewangelicznych rad ubóstwa, czystości i posłuszeństwa i przynaglają Kościół, a zwłaszcza osoby konsekrowane, by ukazywały w pełnym świetle ich głęboki sens i dawały o nich świadectwo.

„Profesja czystości, ubóstwa i posłuszeństwa jest wezwaniem, by nie lekceważyć ran zadanych przez grzech pierworodny, i choć potwierdza wartość dóbr stworzonych – podkreśla ich względność i wskazuje na Boga jako na dobro absolutne. W ten sposób ci, którzy idą drogą rad ewangelicznych, choć dążą do własnego uświęcenia, zarazem ukazują ludzkości – by tak rzec – drogę ‘duchowej terapii’, ponieważ odrzucają bałwochwalczy kult stworzenia i w pewnej mierze czynią widzialnym Boga żywego. Życie konsekrowane, zwłaszcza w trudnych okresach dziejów, jest błogosławieństwem dla życia ludzkości i dla życia samego Kościoła” (VC 87).

Ojciec Święty ukazuje, w jaki sposób zachowanie poszczególnych rad ewangelicznych jest odpowiedzią na prowokacje hedonistycznej kultury, materialistycznej żądzy posiadania oraz niewłaściwego pojmowania wolności (zob. VC 88-91).

Wiele jest tych naglących miejsc, gdzie konieczna jest obecność osób konsekrowanych. Jan Paweł II mówi, iż powinni być obecni w posłudze ewangelizacyjnej na wszystkich zakątkach ziemi, by głosić tym, którzy jeszcze Chrystusa nie znają lub też już o Nim zapomnieli (VC 74-78). W każdym miejscu i sytuacji osoby konsekrowane powinny być gorliwymi głosicielami Pana Jezusa, kierującymi się ewangeliczną mądrością i zdolnymi odpowiedzieć na pytania, których źródłem jest dziś niepokój ludzkiego serca i jego palące potrzeby (VC 81).

6. Zakończenie – zadania na dzisiaj i nieustannie

Duch Święty inspiruje i wzywa życie konsekrowane „do szukania nowych odpowiedzi na nowe problemy współczesnego świata”. Osoby konsekrowane powołane są, aby „do głębi przejąć się potrzebami całego świata i ogarnąć je szczerą modlitwą, a jednocześnie gorliwie działać w dziedzinach objętych charyzmatem”. W swym zaangażowaniu powinny kierować się nadprzyrodzonym rozeznaniem, „które potrafi odróżnić to, co pochodzi od Ducha Świętego, od tego, co Mu się sprzeciwia”. W rozeznawaniu kierować się będą wiernością Regule i Konstytucjom, by przez to wierniej zachować pełną komunię z Kościołem (VC 73).

By tak móc postępować, konieczne jest podjęcie duchowego zmagania, by zdołać z odnowioną ufnością dążyć do świętości, przezwyciężając pokusy, nawet te, które przybierają pozór dobra, i sprostać oczekiwaniom Kościoła i świata (VC 38).

Swoistym znakiem czasu i wyzwaniem przyszłości jest troska o powołania i formację (VC 64, 65–71), a to także przebiega przez większą wierność charyzmatowi, wzbudzonemu w Kościele poprzez posługę naszych założycieli i założycielek (VC 37).

Ojciec Święty, dostrzegając różnorakie trudności, wynikające ze zmniejszania się liczby członków i dzieł, zachęca, by nie tracić ufności w ewangeliczną moc życia konsekrowanego, które zawsze pozostanie potrzebne i czynne w Kościele; by umieć odróżnić doczesne dzieje określonego instytutu lub formy życia konsekrowanego od niezmiennego posłannictwa, jakie życie konsekrowane ma do spełnienia w Kościele (VC 63). Ileż prawdziwej pociechy i zachęty wnoszą papieskie słowa, iż od każdego oczekuje się nie tyle sukcesu, co raczej wysiłku wierności, oraz wyjaśnienie, że prawdziwa klęska życia konsekrowanego nie polega na spadku liczebności, ale na zaniku duchowej wierności Chrystusowi oraz własnemu powołaniu i misji (zob. VC 63).

Spełnienie tych wielkich oczekiwań, jakie stoją wobec życia konsekrowanego, możliwe jest przez rozwijanie kontaktu z Chrystusem, przez odnowione uczestnictwo w liturgii, zwłaszcza zaś sprawowanie Eucharystii i Liturgii Godzin oraz sakramentu pojednania, przez adorację eucharystyczną, wierne wsłuchiwanie się w Słowo Boże (VC 94) i korzystanie z innych środków uświęcenia (duchowego wzrostu), tak bogato dostępnych dla osób konsekrowanych.

Prawdziwym wzorem życia konsekrowanego i naśladowania Chrystusa jest Matka Najświętsza (VC 28). Trzeba więc od Niej uczyć się tego życia i Jej wstawiennictwu zawierzać naszą drogę, naszą tożsamość i nasze świadectwo, aby było jednoznaczne i jawne (VC 85), i radosne.

 

---

 

Archiwum KWPZM