Teresa Stawarz, przewodnicząca KKIŚ
EWANGELIZACJA SPOŁECZEŃSTWA OD WEWNĄTRZ
głos w panelu Współczesne areopagi ewangelizacji w imieniu Instytutów świeckich
Kraków-Łagiewniki, 16 listopada 2012 r.
Kodeks Prawa Kanonicznego /par. 710/ mówi: „instytut świecki jest instytutem życia konsekrowanego, w którym wierni żyjący w świecie dążą do doskonałej miłości i starają się przyczynić do uświęcania świata od wewnątrz”. Tę formę życia konsekrowanego zatwierdził Papież Pius XII 2 lutego 1947 r. Konstytucją Apostolską Provida Mater Ecclesia. Istnieją instytuty świeckie: żeńskie, męskie i kapłańskie. W Polsce działa około 40 instytutów świeckich, zatwierdzonych na prawie papieskim lub diecezjalnym, w których żyje ponad 1200 członków. Do Krajowej Konferencji Instytutów Świeckich /KKIŚ/ należy 37 Instytutów. W świecie jest ich 214 zatwierdzonych przez Kongregację Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego oraz 4 zatwierdzone przez Kongregację Kościołów Wschodnich liczące około trzydzieści dwa tysiące członków. Większość z nich tworzy Światową Konferencję Instytutów Świeckich. Choć świeccy konsekrowani obecni są na wszystkich kontynentach, to najwięcej, bo aż 74 instytuty świeckie powstały we Włoszech, 23 w Hiszpanii, 22 – we Francji, 13 – w Niemczech. W Polsce powstało 13 instytutów świeckich. Pozostałe obecne w naszym kraju są pochodzenia zagranicznego.
Ogólna liczba świeckich konsekrowanych to 32 tysiące 353 osoby, w tym 28 580 kobiet, 569 mężczyzn oraz 3 987 kapłanów. Ponadto 1 216 osób należy do instytutów świeckich, które mają zarówno gałąź męską, jak i żeńską.
73 instytuty uzyskały zatwierdzenie na prawie papieskim, a 137 zostało zatwierdzonych na prawie diecezjalnym.
W sumie: 180 to instytuty żeńskie, 8 – męskich, 10 – kapłańskich oraz 8 posiadających różne gałęzie. Najwięcej młodych osób w formacji oraz w trakcie ślubów czasowych mają instytuty męskie – 20,87 procenta i kapłańskie – 18,75 procenta, a w instytutach żeńskich najmłodsze pokolenie stanowi 6,67 procenta ogólnej liczby członkiń.
Większość instytutów świeckich zrzesza od 20 – 200 osób, ale jest też 21 instytutów o liczbie członków od 200 – 500. Ponadto 6 instytutów ma powyżej 500 członków, 4 instytuty powyżej 1000 członków, a 2 najliczniejsze skupiają każdy ponad 2000 świeckich konsekrowanych.
Działalność KKIŚ to między innymi organizowanie co roku rekolekcji dla odpowiedzialnych Generalnych i innych osób pełniących funkcje w poszczególnych instytutach.
Ponadto co oku organizujemy forum młodych oraz konferencje podejmujące aktualną problematykę dotyczącą młodego pokolenia. W kręgu zainteresowań jest również szkolenie kadr, dlatego prowadziliśmy dwuletni kurs formatorów, który łączył trzy formy aktywności: wykłady, warsztaty, modlitwę.
Co kilka lat z inicjatywy KKIŚ odbywają się sympozja nt. powołania świeckich konsekrowanych i specyfiki ich zaangażowania w społeczeństwie. KKIŚ uczestniczy w pracach i aktywności Światowej Konferencji Instytutów Świeckich CMIS. Nawiązała też kontakt z Konferencją Episkopatu Ukrainy.
Przedstawiciele KKIŚ biorą udział w spotkaniach i pracach Konferencji Episkopatu Polski: w Komisji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Komisji Mieszanej Biskupi i Wyżsi Przełożeni Zakonów Męskich i Żeńskich, Komisji ds. Duszpasterstwa oraz w Radzie ds. Apostolstwa Świeckich i w Krajowej Radzie Duszpasterstwa ds. Powołań.
Instytuty świeckie mają wpisane w swoją tożsamość konsekrację, świeckość i apostolstwo. Te trzy elementy przenikają się wzajemnie, a więź z Bogiem członkinie umacniają przez uczestnictwo w codziennej Eucharystii, udział w liturgii godzin i modlitwie wewnętrznej. Ta synteza – jak mówi Błogosławiony Jan Paweł II – „pomiędzy najwyższą możliwością przylgnięcia do Boga i Jego woli, a najwyższą możliwością uczestniczenia w nadziejach, udrękach i cierpieniach świata, by kierować go ku planowi całkowitego zbawienia” jest szczególnym powołaniem członków instytutów świeckich. Konstytucja i wspólnota braterska są pomocą w realizacji powołania.
Konsekracja jest dziełem Boga, Jego darem. Członkowie instytutów świeckich, ślubując rady ewangeliczne czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, całkowicie poświęcają się Panu Bogu i naśladują Chrystusa w ofiarnej miłości Boga i ludzi w świecie.
Świeckość jest istotną cechą naszego powołania: to przede wszystkim otwarta postawa wobec świata, który przez Boga został stworzony i odkupiony, to aktywne bycie w świecie, liczące się z jego autonomią, wartościami i prawami, to codzienne zajmowanie się sprawami świata wielkimi i małymi, to wkład myśli i działań, aby uzdrawiać świat i czynić go bardziej ludzkim, to współpraca ze wszystkimi – wierzącymi i niewierzącymi – w dążeniu do dobra wspólnego. Konsekrację przeżywamy w środowisku rodzinnym, pracy zawodowej i społecznej, w kontaktach z sąsiadami i przyjaciółmi. „Być w świecie, to podjąć wartości świeckie. Taki jest wasz sposób bycia Kościołem i uobecniania Kościoła w świecie” powiedział Paweł VI.
Trzecim elementem naszego powołania jest apostolstwo podejmowane indywidualnie, które polega przede wszystkim na obecności i świadectwie. Zanurzeni w świecie znamy problemy różnych środowisk, mamy możność nawiązywania kontaktów z ludźmi i niesienia im wsparcia, zwłaszcza duchowego. Styl naszego życia staje się znakiem zapytania dla wielu i świadectwem, że można głęboko i konsekwentnie przeżywać chrześcijaństwo i żyć Ewangelią na co dzień. „Powinniście być nosicielami światła i nadziei w dzisiejszym społeczeństwie. Bądźcie wiernymi świadkami Boga, który z pewnością kocha tę ludzkość i daje im łaski niezbędne do skutecznej pracy nad budowaniem lepszego świata” – słowa te skierował do nas Jan Paweł II.
Benedykt XVI, 3 lutego 2007 roku, w przemówieniu do uczestników Międzynarodowego Sympozjum Instytutów Świeckich wzywał osoby świeckie konsekrowane „by z ewangelicznym radykalizmem przeżywały świeckość, która jest im właściwa ze względu na sytuację życiową”. Następnie powiedział: <oto idę, aby spełnić wolę Twoją>/10, 8-9a/. Te słowa Psalmu, które według Listu do Hebrajczyków zostały wypowiedziane w dialogu Osób Trójcy Przenajświętszej, są słowami Syna, który mówi do Ojca „oto idę, aby spełnić wolę Twoją”(…). Pan włącza nas w swoje słowa, które stają się naszymi: oto idę z Panem, z Synem, aby spełnić Twoją wolę (…). Zarazem widoczne stają się cechy misji świeckiej: dawanie świadectwa o cnotach ludzkich takich jak: „sprawiedliwość, pokój, radość” /Rz 14,17/, „dobre postępowanie”, o którym mówi św. Piotr w Pierwszym Liście /por 2,12/, nawiązując do słów Mistrza „tak niech wasze światło jaśnieje przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, który jest w Niebie” /Mt 5,16/. Dalej Benedykt XVI kontynuował, że „do misji świeckiej należy również zaangażowanie w budowanie społeczeństwa, które w różnych dziedzinach uznaje godność ludzką i wartości nieodzowne dla pełnej realizacji osoby: dotyczy to zarówno polityki, jak i ekonomii, oświaty i służby zdrowia, sfery usług i badań naukowych. Każda odrębna specyficzna dziedzina rzeczywistości, w której żyje chrześcijanin, jego praca i konkretne zainteresowania choć zachowują swe względne znaczenie, osiągają ostateczne spełnienie, kiedy służą temu celowi, dla którego Syn Boży przyszedł na ten świat”.
W opinii Ojca Świętego powinniśmy poczuwać się do odpowiedzialności wobec wszelkiego cierpienia, niesprawiedliwości, jak również w obliczu wszelkiego poszukiwania prawdy, piękna, dobra, nie dlatego, że mamy sposób na rozwiązanie wszystkich problemów, ale dlatego, że każda sytuacja, w której żyje i umiera człowiek, stanowi dla nas okazję do świadczenia o zbawczym dziele Boga. „Taka jest wasza misja” – stwierdza Ojciec Święty. „Wasza konsekracja uwidacznia z jednej strony szczególną łaskę, którą otrzymujecie od Ducha Świętego, byście mogli wypełniać wasze powołanie, a z drugiej strony, zobowiązuję was do całkowitej uległości umysłem, sercem i wolą planowi Boga Ojca, objawionemu w Jezusie Chrystusie, do którego naśladowania w sposób radykalny zostaliście powołani”. Dalej Ojciec Święty stwierdza, że świecki charakter naszej konsekracji określa z jednej strony środki, przy których pomocy ją realizujemy – są one właściwe każdemu mężczyźnie i każdej kobiecie żyjącym w zwyczajnych warunkach w świecie – a z drugiej wskazuje na sposób, w jaki ma się ona rozwijać w głębokim związku ze znakami czasu, które mamy osobiście i wspólnotowo rozeznawać w świetle Ewangelii. Wielokrotnie właśnie to rozeznanie zostało w sposób autorytatywny uznane za nasz charyzmat, abyśmy mogli być „laboratorium” dialogu ze światem, owym „doświadczalnym laboratorium” w którym Kościół weryfikuje konkretne formy swych relacji ze światem /Paweł VI, przemówienie do Przełożonych Generalnych Instytutów, w: Insegnamenti, XIV 1976, str. 676/. Z tego właśnie wynika stała aktualność naszego charyzmatu, ponieważ to rozeznanie nie może się odbywać poza rzeczywistością, lecz w niej, przez pełne w nią zaangażowanie. Dokonuje się to poprzez relacje, które możemy nawiązywać na co dzień w naszych rodzinach, w środowisku społecznym, w pracy zawodowej, we wspólnocie obywatelskiej i kościelnej. Spotkanie z Chrystusem, naśladowanie Go, przygotowuje i przynagla nas do spotkania z każdym człowiekiem. Ojciec Święty stwierdza też, że nie oczekuje się od nas tworzenia szczególnych form życia, działalności apostolskiej czy społecznej, lecz jedynie takich, które mogą się zrodzić z relacji międzyludzkich, będących źródłem profetycznego bogactwa. Wyraził to w następującym stwierdzeniu: „Wasze życie niech będzie jak zaczyn, który zakwasza całą mąkę /por. Mt 13,33/, niekiedy ciche i ukryte, ale zawsze twórcze i dodające otuchy, zdolne budzić nadzieję. Miejscem waszego apostolatu jest zatem wszystko, co dotyczy człowieka, nie tylko we wspólnocie chrześcijańskiej – w której istotą relacji jest słuchanie słowa i życie sakramentalne, będące dla was źródłem, umacniającym waszą tożsamość chrzcielna – lecz miejscem waszego apostolatu jest wszystko, co ludzkie, zarówno we wspólnocie chrześcijańskiej, jak i we wspólnocie obywatelskiej, w której relacje urzeczywistniają się w dążeniu do wspólnego dobra, w dialogu ze wszystkimi, a my mamy dawać świadectwo o chrześcijańskiej antropologii, która ukazuje sens społeczeństwu zdezorientowanemu i zagubionemu z powodu wielokulturowości i wieloreligijności. W centrum waszego życia stawiajcie błogosławieństwa, abyście przecząc w ten sposób ludzkiej logice, dawali wyraz bezwarunkowego zaufania do Boga, który chce, by człowiek był szczęśliwy. Kościół potrzebuje również was, aby wypełnić swoją misję. Bądźcie ziarnami świętości szczodrze rzucanymi w bruzdy historii. Otwarci na bezinteresowne działanie Ducha Pańskiego, który kieruje ludzkimi dziejami, przynoście owoc autentycznej wiary, pisząc waszym życiem i waszym świadectwem przypowieści o nadziei”.
Instytuty świeckie charakteryzuje apostolstwo głównie indywidualne zarówno przez postawę i życie wewnętrzne jak i aktywność zewnętrzna. A więc ewangelizujemy poprzez:
v oddanie siebie za Kościół i dla Kościoła,
v wierne życie konsekracją i wartościami ewangelicznymi,
v promieniowanie na otoczenie swoimi postawami, zachowaniem, relacjami z innymi ludźmi, szacunkiem do innych,
v stawanie w obronie życia i godności człowieka,
v stałą pracę nad sobą, nad pogłębianiem duchowości i zjednoczenia z Chrystusem,
v poznawanie współczesnych zagrożeń i różnorakich słabości współczesnego społeczeństwa i ustosunkowanie się do nich,
v wynagradzanie Bogu za zło tego świata /modlitwą, postem, wyrzeczeniami, ofiarami, cierpieniem/,
Nasza działalność zewnętrzna wyraża się przez:
- pracę w różnych zawodach /szczególnie dających bezpośredni kontakt z człowiekiem, jak nauczyciel, katecheta, lekarz i pielęgniarka, psycholog/ i rzetelne jej wykonywanie,
- promowanie wartości chrześcijańskich głównie w swoich środowiskach,
- podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
- różne formy zaangażowania w parafii, np. :
– działalność w grupach modlitewnych,
– prowadzenie spotkań z osobami przygotowującymi się do bierzmowania,
– prowadzenie adoracji dla chorych w szpitalu,
– pracę w bibliotece parafialnej,
– działalność w zespołach charytatywnych i „Caritas”,
– zaangażowanie w katechumenat dorosłych,
– organizowanie kursów duchowości chrześcijańskiej i towarzyszenie ich uczestnikom,
- katechizację,
- wykłady z teologii,
- prowadzenie rekolekcji i sesji,
- udostępnianie różnym grupom i osobom indywidualnym własnych domów rekolekcyjnych,
- udział w redakcjach pism katolickich i wydawnictwach /np. Wyd. Światło-Życie, Wyd. Soli Deo/ oraz w mediach,
- prowadzenie i wpisy na stronach i portalach internetowych,
- prowadzenie kursów formacyjnych,
- upowszechnianie książek i czasopism religijnych,
- pomoc osobom uzależnionym /także o orientacji homoseksualnej/ mającą charakter kompetentnych działań zespołowych z udziałem psychologów i kapłanów,
- organizowanie wyjazdów wakacyjnych dla dzieci z rodzin ubogich i ze środowisk neopogańskich,
- pracę w jadłodajniach dla bezdomnych,
- indywidualne towarzyszenie osobom w podeszłym wieku i chorym w ich domach i ośrodkach hospicyjnych,
- organizowanie spotkań religijnych w więzieniach,
- zaangażowanie w pracach Klubów Inteligencji Katolickiej,
- odwiedzanie chorych z Najświętszym Sakramentem /szafarze/,
- działalność w Katolickim Stowarzyszeniu Wychowawców,
- oddolne inicjatywy w urzędach administracji rządowej i samorządowej,
- działania w różnego rodzaju poradniach przyparafialnych, np. powołaniowych, przedmałżeńskich, poradnictwa rodzinnego czy prawnego,
Ponadto niektóre instytuty prowadzą własne dzieła apostolskie, jak:
- organizowanie stałej i częściowej /mieszkanie, wyżywienie, leczenie, wykształcenie/ pomocy dzieciom trędowatym w Indiach, w Jeevodaya. W ośrodku prowadzonym od ponad 23 lat przebywa 900 dzieci /15% katolików/,
- zorganizowanie i prowadzenie przedszkola katolickiego,
- utworzenie fundacji oraz zaangażowana praca z wolontariuszami w ramach Fundacji Dziedzictwo Stefana Kardynała Wyszyńskiego i Fundacji „Czas to Miłość”,
- stała praca i posługa w Sanktuarium Jasnogórskim,
- prowadzenie wspólnoty na rzecz ewangelizacji Wschodu oraz rychłego tryumfu Niepokalanego Serca Matki Bożej,
- prowadzenie Ruchu Eucharystycznego Młodych,
- organizowanie w różnych parafiach „Dni dla Niepokalanej”,
- organizowanie „Dni Kolbiańskich” i seminariów pogłębiających znajomość duchowości św. Maksymiliana Kolbego,
- praca w centrach i ośrodkach Ruchu Światło-Życie,
- zaangażowanie w program ewangelizacyjny i formacyjny Ruchu Światło-Życie / różne rodzaje rekolekcji oazowych dla dzieci, młodzieży, rodzin/.
Podsumowując – ewangelizacja to życie Ewangelią „tu i teraz”, tam gdzie jestem, a sposób świadczenia – czy jest cichy, czy przez konkretne działania – zależy od osobistego powołania.
Archiwum KWPZM