Kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski
INSTRUKCJA O WSPÓŁPRACY ZAKONNIC Z DUSZPASTERSTWEM PARAFIALNYM
Warszawa, 15 sierpnia 1971 r.
Część I – ZASADY
I. ZAŁOŻENIA OGÓLNE
1. Stan zakonny należy nienaruszalnie do życia i świętości Kościoła /LG 44/. Wśród instytutów zakonnych istnieje wiele takich, które oddają się różnym dziełom apostolskim. „W tych instytutach do samej istoty życia zakonnego należy działalność apostolska i dobroczynna, jako święte posługiwanie i własne dzieło miłości przez Kościół im zlecane, które mają pełnić w jego imieniu” / PC 8/.
2. Obowiązkiem zakonnic jest więc włączenie się w zbawczą misję Kościoła „przez modlitwę, uczynki pokutne i przykład własnego życia” oraz podejmowanie również „zewnętrznych dzieł apostolatu” /CD 35/. Zakonnicy „mają chętnie i wiernie iść na rękę biskupom żądającym i życzącym sobie, żeby w szerszym zakresie brali na siebie zadanie w służbie dla ludzkiego zbawienia, bez naruszania charakteru swego instytutu i zgodnie z konstytucjami… Skierowani do apostolstwa zewnętrznego, winni być przepojeni duchem własnego zakonu i dotrzymywać wierności w zachowaniu reguły oraz uległości wobec własnych przełożonych” /CD 35/. Dotyczy to również żeńskich instytutów zakonnych.
3. Jedną z form działalności apostolskiej i dobroczynnej zakonnic jest praca parafialna, do której zachęca się w szczególny sposób zgromadzenia zakonne.
Na terenie naszego kraju istnieją zasadniczo trzy formy włączania się zakonnic w duszpasterstwo parafialne.
a) Istnieją placówki typowo parafialne powstałe za zgodą Ordynariusza diecezji na zasadzie porozumienia między administratorem parafii, a zgromadzeniem zakonnym w celu podjęcia określonej pracy. Cały zespół sióstr tworzących daną placówkę pracuje dla parafii na podstawie zawartej umowy. Zespół ten powinien liczyć przynajmniej trzy siostry. Ordynariusz diecezji zatwierdza placówkę jako dom zakonny na czas trwania umowy, określając, w jakich warunkach umowa przestaje obowiązywać. W razie rozwiązania umowy dom automatycznie przestaje istnieć.
b) Istnieją erygowane domy zakonne, które kierują poszczególne siostry do pracy w jednej lub w nawet kilku parafiach. Warunki ich pracy określa umowa. Siostry mieszkają w swoim domu zakonnym i dochodzą do pracy.
c) Istnieją erygowane domy zakonne, które w miarę miejscowych potrzeb i możliwości sióstr włączają się doraźnie w prace duszpasterskie na terenie parafii. /Normy szczegółowe niniejszej Instrukcji nie dotyczą tego typu domów/.
4. „Instytuty powinny wiernie zachować i rozwijać dzieła sobie właściwe” /PC 20/. Podejmując pracę parafialną zgromadzenia liczą się z własnym charakterem i zgodnie z nim przyjmują rodzaj pracy. Cel swego Instytutu ujmują jednak szeroko, starając się realizować go również poprzez nowe formy pracy. Zależnie więc od własnego charakteru i od realnych możliwości personalnych podejmują prace: w katechizacji, w kościele i zakrystii, w pielęgniarstwie parafialnym, w kancelarii parafialnej, prace charytatywne, organistowskie, czy gospodarcze na plebanii.
5. Zgromadzenia z zasady podejmują pracę tylko w takich parafiach, w których jest możliwość zaangażowania się bezpośrednio w jakąkolwiek działalność apostolską. Z reguły, o ile ich konstytucje nie postanawiają inaczej, zgromadzenia nie podejmują prac wyłącznie gospodarczych, mogą jednak spełniać je obok innych zadań.
6. Zarówno kapłani współpracujący z siostrami, jak i siostry, kierowane do pracy parafialnej, powinni być odpowiednio przygotowani do duszpasterstwa parafialnego i do wzajemnej współpracy.
7. Komisja Episkopatu do Spraw Nauki na Fakultetach i w Seminariach troszczy się o właściwe uwzględnienie teologii życia zakonnego i duszpasterstwa zakonnic w programach seminariów duchownych.
8. Zgromadzenia zakonne przygotowują swe siostry szczególnie w okresie junioratu przez odpowiednio zaplanowaną formację zakonną, apostolską i zawodową do pracy w duszpasterstwie parafialnym.
9. Doceniając wartość życia zakonnego i jego znaczenie dla duszpasterstwa parafialnego, zarówno duszpasterze, jak i siostry zakonne starają się gorliwie współpracować w dziele budzenia powołań zakonnych i przyczyniać się w ten sposób do ich przyrostu odpowiadającego potrzebom Kościoła /por. PC 24/.
II. ZASADY WSPÓŁPRACY MIĘDZY PARAFIĄ A ZGROMADZENIEM
10.Celem współpracy duszpasterza parafii i zgromadzenia zakonnego jest skuteczniejsze pełnienie misji Kościoła na terenie parafii.
11. Zgromadzenie przez swoje siostry, które kieruje do określonych zadań w parafii, realizuje cele apostolskie i angażuje się czynnie w pracę Kościoła na danym odcinku. Zgromadzenie przyjmuje odpowiedzialność za wypełnienie przez siostry powierzonej im pracy.
12. Warunki pracy sióstr w parafii muszą być uregulowane umową zawartą między administratorem parafii a przełożoną wyższą zgromadzenia zakonnego. Umowa określa obowiązki i prawa obu stron. Kuria diecezjalna umową potwierdza i przy wizytacjach parafii kontroluje jej wykonanie.
13. Zgromadzenie zastrzega sobie w umowie prawo do wymiany sióstr po wymówieniu pracy w odpowiednim terminie lub nawet – dla słusznej i ważnej przyczyny – bez stosowania się do ustawowego terminu wypowiedzenia pracy.
14. Należy wyraźnie określić i uzgodnić w umowie kompetencje władz, od których zależą siostry pracujące w parafii. Sprawy sporne uzgadnia się z przełożonymi zgromadzenia.
Część II – WZAJEMNE OBOWIĄZKI I PRAWA
III. OBOWIĄZKI ADMINISTRATORA PARAFII
15. Administrator parafii uzgadnia na piśmie przy zawieraniu umowy zakres i czas pracy całego zespołu oraz obowiązki poszczególnych sióstr. Przestrzega warunków umowy. Wszelkie zmiany na stałe w zakresie i warunkach pracy uzgadnia z przełożonymi wyższymi zgromadzenia.
16. Administrator parafii zapewnia siostrom w umowie:
- odpowiednie warunki mieszkaniowe: o ile możności mieszkanie sióstr powinno znajdować się poza plebanią lub przynajmniej być oddzielone od pomieszczeń księży i mieć osobne wejście;
- słuszne wynagrodzenie za pracę i właściwe świadczenia socjalne według stawek ustalonych przez kurię diecezjalną;
- prawo do urlopów i rekolekcji rocznych bez obowiązku starania się o zastępstwo przez zgromadzenie.
17. W stosunku do sióstr pracujących administrator parafii kieruje się sprawiedliwością i umożliwia im realną współpracę na odcinku im powierzonym. Z zasady traktuje siostry przynajmniej na równi z pracownikami świeckimi wykonującymi analogiczne funkcje.
18. Postawa administratora parafii i wszystkich innych kapłanów pracujących w parafii powinna być pełna szacunku, życzliwego zrozumienia i poparcia dla życia zakonnego w ogóle.
19. Administrator parafii zapewnia siostrom możliwości życia zgodnego z ich charakterem zakonnym i duchem własnego zgromadzenia, w lojalności wobec ich przełożonych.
IV. OBOWIĄZKI SIÓSTR PRACUJĄCYCH W PARAFII
20. Siostry wykonują swą pracę zgodnie z ustalonym w umowie zakresem, w zależności od administratora parafii.
21. Zdają administratorowi parafii sprawę z wypełniania swych obowiązków.
22. Są pełne szacunku i życzliwości dla administratora parafii i innych duszpasterzy parafialnych. Są uległe i lojalne w stosunku do biskupa diecezji. Są dyskretne, zaangażowane w pracę apostolską, a jednocześnie wierne wobec swych zobowiązań zakonnych.
23. Mają obowiązek brania udziału na koszt parafii w kursach związanych z ich działem pracy, organizowanych przez Kurię diecezjalną.
Część III – WSKAZANIA KOŃCOWE
24. Wydział Spraw Zakonnych przy Sekretariacie Prymasa Polski i Konsulta Przełożonych Wyższych organizują dni skupienia i międzyzakonne kursy szkoleniowe dla sióstr pracujących w duszpasterstwie parafialnym.
25. Zaleca się organizowanie wspólnych spotkań kapłanów i sióstr zakonnych celem omawiania problemów duszpasterstwa parafialnego i wzajemnej współpracy.
26. Przedstawicielki sióstr pracujących w parafiach mogą należeć do Rad parafialnych. Są do nich powoływane przez administratora parafii w porozumieniu z ich przełożonymi wyższymi.
27. Siostry pracujące w parafii, w porozumieniu z administratorem parafii, starają się o współpracę z laikatem, kształtując, gdzie tylko jest to możliwe, świadomie działające grupy apostolskie świeckich i ukazując im dostępne dla nich tereny pracy. Siostry mogą również współpracować w odpowiednim dla nich zakresie z duszpasterstwem rodzin.
28. Kurie diecezjalne załatwiają sprawy konfliktowe, które mogą powstać na płaszczyźnie współpracy między administratorem parafii a zgromadzeniem. W wypadkach gdy chodzi o parafie powierzone zakonom męskim, czynią to ich wyżsi przełożeni.
29. Przepisy zawarte w niniejszej Instrukcji odnoszą się – odpowiednio zastosowane – również do sióstr pracujących w kuriach diecezjalnych, seminariach duchownych, męskich domach zakonnych i innych instytucjach kościelnych.
30. Tekst niniejszej Instrukcji kurie diecezjalne przesyłają do wiadomości wszystkim administratorom parafii zatrudniającym zakonnice, a przełożone wyższe wszystkim siostrom pracującym w parafiach.
Konferencja Plenarna Episkopatu Polski zatwierdza powyższą Instrukcję na okres pięciu lat.
Warszawa, dnia 15 VIII 1971 r. /-/
+ Stefan Kard. Wyszyński
Uwaga: Wzory umów zostaną opracowane.
________________________
Otrzymują do wiadomości:
Kurie diecezjalne
Zgromadzenia zakonne żeńskie
Zgromadzenia zakonne męskie
Archiwum KWPZM
