Kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski
LIST W SPRAWIE MAŁEGO OFICJUM O NAJŚW. MARYI PANNIE
Warszawa, 3 maja 1961 r.
K. 2352/61/P
Do Wyższych Przełożonych żeńskich Zgromadzeń zakonnych w Polsce.
Św. Kongregacja Obrzędów, dekretem z dnia 26.VII.1960 roku ogłosiła nowy Kodeks Rubryk Brewiarza i Mszału Rzymskiego, obowiązujący od dnia 1 stycznia br. W związku z tym zachodzi pytanie, czy i o ile nowe przepisy rubrycystyczne odnoszą się również do Małego Officium o Najśw. Maryi Pannie. Chcemy tu podać kilka wyjaśnień.
I.
W nowym Kodeksie Rubryk nie ma wprawdzie wyraźnej wzmianki o Małym Officium, ponieważ jednak jest ono zamieszczone w Brewiarzu Rzymskim, zasadniczo przepisy dotyczące wprost odmawiania officium brewiarzowego należy stosować również i do Małego Officium, o ile one w ogóle mogą mieć zastosowanie.
Stanowisko takie reprezentuje także „ALA” – Biuletyn urzędowy Zrzeszenia Wyższych Przełożonych Instytutów Zakonnych Żeńskich we Włoszech /Cfr. Zeszyt nr 3 z marca 1961 r., str. 151/.
Ponadto, „Ephemerides Liturgicae” LXXV nr 1 z 1961 r. zamieszczają zarządzenie św. Kongregacji Obrzędów dla wydawców ksiąg liturgicznych w związku z nowymi wydaniami Brewiarza i Mszału Rzymskiego, które przecina wszelkie wątpliwości pod tym względem. Cytujemy rozdział XI w/w zarządzenia:
O Małym Officium Najśw. Maryi Panny.
340. W Małym Officium Najśw. Maryi Panny:
a) Nie mówi się „Ave Maria” na początku Godzin,
b) Zniesione jest wspomnienie świętych,
c) Nieszpory i Kompleta powinny być odmawiane na końcu Officium,
d) Przed modlitwą nie mówi się „Kyrie, Christe, Kyrie”,
e) Godziny kończy się tak, jak w dużym Brewiarzu, wersetami: „Dominus vobiscum” lub „Domine, exaudi”, „Benedicamus Domino”, „Fidelium animae”,
f) Tylko Kompletę kończy się błogosławieństwem „Benedicat et custodiat”, po którym następuje antyfona końcowa ze swym wersetem i modlitwą, jak również werset „Divinum auxilium”,
g) zarówno przed psalmami jak i po nich we wszystkich Godzinach odmawia się całe antyfony.
Nie ma wątpliwości, że przepisy nowego Kodeksu Rubryk odnoszą się również do Officium Parvum BMV.
Wobec tego wyjaśniamy dodatkowo w myśl tych przepisów:
- Jutrznia zaczyna się od wersetu „Panie, otwórz wargi moje”; inne Godziny, z wyjątkiem komplety, od wersetu „Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj”; Kompleta od wersetu „Odnów nas, Boże” /178, 179/.
- Jutrznię dla słusznej przyczyny można antycypować czyli odmawiać w godzinach popołudniowych, po godz. 14-tej dnia poprzedniego.
- Laudesy, które są modlitwą poranną, w chórze lub recytacji wspólnej należy odmawiać wczesnym rankiem, zaś w recytacji prywatnej, której podobnie antycypować nie wolno, wypada trzymać się również czasu rannego, choć ze słusznych przyczyn można je odmawiać później.
- Nieszpory, także i w Wielkim Poście, odmawia się po południu.
- Kompletę wypada odmówić na zakończenie dnia /142-147/. Przy antycypowaniu Jutrzni Kompleta powinna być odmówiona po Jutrzni.
II.
Jest rzeczą bardzo pożądaną, by w duchu Instrukcji Świętej Kongregacji Obrzędów o Muzyce Sakralnej i Liturgii niektóre części Małego Officium, szczególnie Laudesy i Kompletę wykonywano śpiewem, gdyż jak w pacierzach kapłańskich tak i w Małym Officium te części zasadniczo wymagają śpiewu. /Oczywiście tam, gdzie pozwalają na to warunki/.
III.
Reformy liturgiczne przez Kościół już dokonane i na przyszłość zamierzone mają na celu, przez uproszczenie rubryk, częściowe skrócenie formuł modlitewnych i uklasowanie dni liturgicznych, ułatwić liturgiczne współżycie z Mistycznym Chrystusem nie tylko kapłanom, ale również osobom zakonnym i ogółowi wiernych. Z tego współżycia z Chrystusem skorzysta życie wiary i miłości we wspólnocie zakonnej.
Jednym z poważnych zagadnień w tej dziedzinie jest dziś sprawa języka w liturgii. Kościół w zrozumieniu potrzeb chwili zezwala obecnie coraz częściej na wprowadzenie do liturgii w pewnym zakresie języka ojczystego. Czyni to chętnie, zwłaszcza gdy chodzi o odmawianie przez osoby zakonne Małego Officium O Najśw. Maryi Pannie. Nawet niektóre ścisłe zakony żeńskie, zobowiązane prawem kościelnym do odmawiania całego Brewiarza po łacinie, uzyskały od Stolicy Świętej, na własną prośbę, indult na odmawianie go w języku ojczystym, a to w tym celu, by zakonnice mogły lepiej pojmować umysłem to, co wymawiają ustami.
U nas wiele Zgromadzeń zakonnych odmawia już Małe Officium o NMP w języku ojczystym.
Raz po raz dochodzą do Nas głosy i odzywają się prośby, byśmy w tej sprawie wyrazili Nasze zdanie i Naszą wolę, i ewentualnie dali pozwolenie na zmianę języka łacińskiego na polski tym Zgromadzeniom, które tego zezwolenia potrzebują, a jeszcze go nie otrzymały.
Mając przeto na względzie: powszechną w Kościele świętym za naszych czasów dążność do ułatwienia wszystkim zrozumienia treści Bożego kultu; praktykę stolicy Świętej odnośnie zezwalania na język potoczny w odmawianiu Małego Officium faktyczne coraz częściej stosowane w innych krajach odmawianie tegoż Officium czy pobożnych Pacierzy w języku ojczystymi życzenie Sióstr wielu Zgromadzeń wyrażone wobec Księży Wizytatorów czy przy innej sposobności; opinię niektórych Księży Biskupów; wreszcie duchowe dobro Sióstr zakonnych, – przyłączamy się do tego stanowiska i niniejszym oświadczamy, że Zgromadzeniom, których Zarządy czy Kapituły NMP w języku polskim /?/, takiego zezwolenia chętnie udzielamy.
W tym wypadku korzystać wolno jedynie z wydań polskich, zatwierdzonych przez władze kościelne. Chwalebną jest rzeczą używać „wydania rozszerzonego”, które Papież Pius XII zatwierdził i zezwolił odmawiać Zgromadzeniom w dniu 12.III.1955 r. W polskim języku zostało ono opracowane przez O St. Wójcika CSSR, a wydane przez „Sandomierskie Wydawnictwo Diecezjalne”’.
W razie ewentualnych trudności czy wątpliwości w związku z odnawianiem Małego Officium, należy zwracać się po wyjaśnienie do Naszego Sekretariatu, Wydział Spraw Zakonnych w Warszawie, przy Al. I Armii W.P. 12.
Warszawa, dnia 3 maja R.P. 1961
/ – / + Stefan Kard. Wyszyński
Archiwum KWPZM