2,K
Sobór Watykański II
«PRESBYTERORUM ORDINIS». DEKRET O POSŁUDZE I ŻYCIU PREZBITERÓW
PAWEŁ BISKUP SŁUGA SŁUG BOŻYCH RAZEM Z OJCAMI ŚWIĘTEGO SOBORU NA WIECZNĄ RZECZY PAMIĄTKĘ
Rzym, 7 grudnia 1965 r.
Przypisy:
1 Sob. Wat. II, Konst. o liturgii świętej, “Sacrosanctum Concilium”: AAS 56 (1964) s. 97. nn; Konst. dogmatyczna o Kościele, “Lumen gentium”: AAS 57 (1965) s. 5 nn; Dekr. o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, “Christus Dominus”; Dekret o formacji kapłańskiej, “Optatam totius”.
2 Por. Mt 3, 16; Łk 4, 18; Dz 4, 27; 10, 38.
3 Por. 1 P 2, 5 i 9.
4 Por. 1 P 3, 15.
5 Por. Obj 19, 10; Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 35: AAS 57 (1965) s. 40-41.
6 Sob. Tryd., ses. XXIII, rozdz. 1 i kan. 1: Denz. 957 i 961 (1764 i 1771).
7 Por. J 20, 21; Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 18: AAS 57 (1965) s. 21-22.
8 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 28: AAS 57 (1965) s. 33-36.
9 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 28: AAS 57 (1965) s. 33-36.
10 Por. “Pont. rom.” De Ordinatione Presbyterorum, Prefacja. Słowa te znajdują się już w “Sacramentarium Veronense”: wyd. L. C. Möhlberg, Romae 1956, s. 122; a także w “Missale Francorum”: wyd. L. C. Möhlberg, Romae 1957, s. 9; także w “Liber Sacramentorum Romanae Ecclesiae”: wyd. L. C. Möhlberg, Romae 1960, s. 25; a także w “Pontificale Romano-Germanicum”: wyd. Vogel-Elze, Cittá del Vaticano 1963, t. I, s. 34.
11 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 10: AAS 57 (1965) s. 14-15.
12 Por. Rz 15, 16 gr.
13 Por. 1 Kor 11, 26.
14 Św. Augustyn, “De Civitate Dei”, 10, 6: PL 41, 284.
15 Por. 1 Kor 15, 24.
16 Por. Hbr 5, 1.
17 Por. Hbr 2, 17; 4, 15.
18 Por. 1 Kor 9, 19-23 vg.
19 Por. Dz 13, 2.
20 “Również zewnętrzne warunki, w których Kościół żyje, domagają się coraz bardziej dążenia do tego rodzaju religijnej i moralnej doskonałości. Kościół nie chce być obojętnym na przemiany, które dokonują się wokół niego i wpływają w różnorodny sposób na jego postępowanie, wytyczając warunki i sposób działania, z którymi musi się liczyć. Wiadomo, że Kościół nie wyłącza się z ludzkiej społeczności, lecz przebywa wśród niej. Dlatego też dzieci jego podlegają jej wpływom, wchłaniają w siebie jej świecką kulturę, podlegają jej prawom, przyjmują jej obyczaje. To zaś wzajemne obcowanie Kościoła ze społecznością ludzką powoduje stale trudności, szczególnie bardzo poważne w obecnych czasach – […] Apostoł Narodów tak napominał chrześcijan swoich czasów: “Nie wprzęgajcie się w jarzmo z niewiernymi. Cóż bowiem za uczestnictwo sprawiedliwości z nieprawością? Albo co za łączność światła z ciemnością… Albo co za udział wiernego z niewiernym?” (2 Kor 6, 14-15). Dlatego nauczyciele i wychowawcy działający dziś w Kościele, powinni koniecznie przypominać młodzieży katolickiej o jej bardzo wysokiej godności i wynikającym z niej obowiązku życia w tym świecie, ale nie według poglądów tego świata, lecz zgodnie z modlitwą Jezusa Chrystusa za uczniów: “Nie proszę, abyś ich zabrał ze świata, ale byś ich zachował od złego. Nie są ze świata, jak i jeszcze jestem ze świata” (J 17, 15-16). Ową modlitwę Kościół przyjmuje za swoją. Niemniej jednak różnica tego rodzaju nie oznacza oddzielenia ani też obojętności, ani strachu, ani pogardy. Chociaż bowiem Kościół różni się od ludzkości, to jednak nie przeciwstawia się jej, lecz raczej z nią się łączy”: Paweł VI, Encykl. “Ecclesiam suam”, 6 sierpnia 1964: AAS 56 (1964) s. 627 i 638.
21 Por. Rz 12, 2.
22 Por. J 10, 14-16.
23 Por. św. Polikarp, “Epist. ad Philippenses”, VI, 1: “Niech prezbiterzy będą skłonni do współczucia, miłosierni względem wszystkich, nawracający tych, którzy zbłądzili, nawiedzający wszystkich chorych, nie zaniedbujący wdowy lub sieroty, czy ubogiego; lecz zabiegający zawsze o to, co dobre w oczach Boga i ludzi, powstrzymujący się od wszelkiego gniewu, względu na osoby, sądu nie usprawiedliwionego, trzymający się z dala od wszelkiego skąpstwa, nie dający łatwo wiary w świadectwo przeciwko komukolwiek, nie nazbyt surowi w sądzie, wiedząc, że wszyscy jesteśmy winni grzechu”: wyd. F. X. Funk, “Patres Apostolici”, I, s. 273.
24 Por. 1 P 1, 23; Dz 6, 7; 12, 24: “Przepowiadali (Apostołowie) słowo prawdy i rodzili Kościoły”: Św. Augustyn, “In Ps.”, 44, 23: PL 36, 508.
25 Por. Mal 2, 7; 1 Tm 4, 11-13; 2 Tm 4, 5; Tyt 1, 9.
26 Por. Mk 16, 16.
27 Por. 2 Kor 11 7. Do prezbiterów, jako że są współpracownikami biskupów, odnosi się to wszystko, co powiedziano o biskupach. Por. “Statuta Ecclesiae Antiqua”, rozdz. 3: wyd. Ch. Munier, Paris 1960, s. 79; “Decretum Gratiani”, C. 6, D. 88: wyd. Friedberg, I, 307; Sob. Tryd., ses. V Decr. 2, nr 9 (“Conc. Oec. Decreta”, wyd. Herder, Romae 1962, s. 645); ses. XXIV, Dekret “De reform.”, c. 4, s.739; Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 25: AAS 57 (1965) s. 29-31.
28 Por. “Constitutiones Apostolorum”, II, 26, 7: “(Prezbiterzy) niech będą nauczycielami władzy Bożej, ponieważ i sam Pan rozkazał nam mówiąc: Idąc, nauczajcie…”: wyd. F. X. Funk, “Didascalia et Constitutiones Apostolorum”, I, Paderborn 1905, s. 105. – “Sacramentarium Leonianum” i inne sakramentarze aż do “Pontificale Romanum”, Prefacja z rytu święceń prezbitera: “Kierując się tą Opatrznością, przydałeś, Panie, posłannikom Syna Twego, Apostołom świętym, do pomocy uczonych nauczycieli, przez których napełnili oni świat cały umiejętnymi głosicielami” (lub: “przepowiadaniem”) – “Liber Ordinum Liturgiae Mozarabicae”, Prefacja z rytu święceń prezbiteratu: “Nauczyciel ludu i rządca podwładnymi niech należycie utrzymuje katolicką wiarę i wszystkim ogłasza prawdziwe zbawienie”: wyd. M. Férotin, “Le Liber Ordinum en usage dans l’Eglise Wisigothique et Mozarabe d’Espagne: Monumenta Ecclesiae Liturgica”, t. V, Paris 1904, kol.55
29 Por. Gal 2, 5.
30 Por. 1 P 2, 12.
31 Por. Ryt święceń kapłańskich w Kościele Aleksandryjskim Jakobitów: “…Zgromadź lud Twój na słowo nauki jak karmicielka troszcząca się o swych synów”: H. Denzinger, Ritus “Orientalium”, Tom II, Würzburg 1863, s. 14.
32 Por. Mt 28, 19; 16, 16; Tertulian, “De baptismo”, 14, 2 (Corpus Christianorum, Series Latina, I, s. 289, 11-13); Św. Atanazy, “Adv. Arianos”, 2, 42: PG 26, 237 A-B; św. Hieronim, “In Mt.”, 28, 19: PL 26, 226 D: “Najpierw uczą wszystkie narody, następnie pouczone zanurzają w wodzie. Nie może bowiem być tak, by ciało otrzymywało sakrament chrztu wpierw, nim dusza przyjęłaby prawdę wiary”; Św. Tomasz, “Expositio primae Decretalis”, § 1: “Zbawiciel nasz wysyłając uczniów do przepowiadania, do trzech rzeczy ich zobowiązał. Najpierw aby nauczali wiary, i po drugie, aby wierzącym udzielali sakramentów”: wyd. Marietti, “Opuscula Theologica”, Taurini-Romae 1954, 1138.
33 Por. Sob. Wat. II, Konst. o liturgii świętej, “Sacrosanctum Concilium”, nr 35, 2: AAS 56 (1964) s. 109.
34 Por. Sob. Wat. II, Konst. o liturgii świętej, “Sacrosanctum Concilium”, nr 33, 35, 48, 52, s. 108-109 113, 114
35 Por. Sob. Wat. II, Konst. o liturgii świętej, “Sacrosanctum Concilium”, nr 7, s. 100-101; Pius XII, Encykl. “Mystyci Corporis”, 29 czerwca 1943: AAS 35 (1943) s. 230.
36 Św. Ignacy Męczennik, “Smyrn.” 8, 1-2: wyd. F. X. Funk, s. 240, “Constitutiones Apostolorum”, VIII, 12, 3: wyd. F. X. Funk, s. 496; VIII, 29, 2, s. 532.
37 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 28: AAS 57 (1965) s. 33-36.
38 “Eucharystia jest jak gdyby dopełnieniem życia duchowego i celem wszystkich sakramentów”: Św. Tomasz, “Summa Theol.” III, q. 73, a. 3 c; por. “Summa Theol.” III, q. 65, a. 3.
39 Por. św. Tomasz, “Summa Theol.” III, q. 65, a. 3, ad 1; q. 79, a. 1, c i ad 1.
40 Por. Ef 5, 19-20.
41 Por. św. Hieronim, “Epist.” 114, 2; “[…] święte kielichy i święte szaty, i inne rzeczy, które należą do kultu męki Pańskiej… z racji bliskości z Ciałem i Krwią Pańską tą samą czcią, co Ciała i Krew Jego należy otaczać”: PL 22, 934. Sob. Wat. II, Konst. o liturgi. i świętej, “Sacrosanctum Concilaum”, nr 122-127: AAS 56 (1964) s. 130-132.
42 “Ponadto niech nie zaniedbują w ciągu dnia nawiedzania Najśw. Sakramentu, który należy przechowywać w kościołach wedle przepisów liturgicznych w miejscu najdostojniejszym i z największą czcią” ponieważ jest ono dowodem wdzięczności, poręką miłości i obowiązkiem należnej czci względem Chrystusa Pana w tymże Sakramencie obecnego”: Paweł VI; Encykl. “Mysterium Fidei”, 3 września 1965: AAS 57 (1965) s. 771.
43 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 28: AAS 57 (1965) s. 33-36.
44 Por. 2 Kor 10, 8; 13, 10.
45 Por. Gal 1, 10.
46 Por. 1 Kor 4, 14.
47 Por. “Didascalia”, II, 34, 3; II, 46, 6; II, 47, 1; “Constitutiones Apostolorum”, II, 47, 1: wyd. F. X. Funk, “Didascalia Constitutiones”, I, s. 116, 142 i 143.
48 Por. Gal 4, 3; 5, 1 i 13.
49 Por. św. Hieronim, “Epist.”, 58, 7: “Jakaż jest korzyść z tego, że ściany błyszczą klejnotami, a Chrystus umiera w ubogim?”: PL 22, 584.
50 Por. 1 P 4, 10 nn.
51 Por. Mt 25, 34-45.
52 Por. Łk 4, 18.
53 Można wymienić inne kategorie, np. przesiedleńców, nomadów, i in., o których mowa w Dekrecie o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, “Chrystus Dominus”: AAS 58 (1966) s. 673 nn.
54 Por. “Didascalia”, II, 59, 1-3: “Nauczając zaś, nakazuj i zachęcaj lud, by uczęszczał na zgromadzenie, by go tam nigdy nie brakło, lecz by się zawsze zgromadzał; nie przyjść bowiem na zgromadzenie znaczy umniejszyć Kościół i uprowadzić członka Ciału Chrystusowemu… Będąc członkami Chrystusa, nie oddalajcie się od Kościoła przez brak zebrań: mając bowiem Chrystusa jako głowę, obecnego i udzielającego się wam według Jego obietnicy, nie zaniedbujcie samych siebie, ani też nie oddzielajcie Zbawiciela od Jego członków, ani nie rozdzierajcie i rozpraszajcie Jego Ciała […]”: wyd. F. X. Funk, I, s. 170; Paweł VI, Przemówienie do uczestników XIII tygodnia “aggiornamento pastorale” kleru włoskiego, Orvieto, 6 września 1963: AAS 55 (1963) s. 750 on.
55 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 28: AAS 57 (1965) s. 35.
56 Por. tzw. “Constitutio Ecclesiastica Apostolorum”, XVIII: Preabiterzy są “symmystai” i “synepimachai” biskupów: wyd. Th. Schermann, “Die allgemeine Kirchenordnung”, I, Paderborn 1914, s. 26; A. Harnack, “Die Quellen der sog. apostolischen Kirchenordnung”, T. u. U., II, 5, s. 13, nr 18 i 19; Pseudo-Hieronim, “De Septem Ordinibus Ecclesiae”: “[…] są uczestnikami tajemnic wraz z biskupami w błogosławieństwie”: wyd. A. W. Kalff, Würzburg 1937, s. 45; św. Izydor Hiszpański, “De Ecclesiasticis Officiis”, II, c. VII: “stoję bowiem na czele Kościoła Chrystusowego i w sprawowaniu Ciała i Krwi współuczestniczę z biskupami; podobnie i w nauczaniu ludu, i w urzędzie przepowiadania”: PL 83, 787.
57 Por. “Didascalia”, II, 28, 4: wyd. F. X. Funk, s. 108; “Constitutiones Apostolorum”, II, 28, 4; II, 33; tamże, s. 109-117.
58 “Const. Apost.”, VIII, 16, 4: wyd. F. X. Funk, I, s. 523; por. “Epitome Const. Apost.”, VI: tamże, II, s. 80, 3-4; “Testamentum Domini”: “[…] daj mu Ducha łaski, rady i wielkoduszności, ducha prezbiteratu […], aby wspomagał i rządził ludem Twoim w czynie, z bojaźnią i czystym sercem”: tłum. I. E. Rahnani, Moguntiae, 1899, s. 69. Tamże w “Trad. Apost.”: wyd. B. Botte, “La Tradition Apostolique”, Münster i. W. 1963, s. 20.
59 Por. Lb 11, 16-25.
60 “Pont. rom.”: De Ordinatione Presbyterorum, Prefacja; słowa te znajdują się już w “Sacramentarium Leonianum”, “Sacramentarium Gelasianum” i “Sacramentarium Gregorianum”. Podobnie znajdują się w Liturgiach Wschodnich; por. “Trad. Apost.”; “[…] wejrzyj na tego sługę Twego, i udziel mu ducha łaski i rady, i prezbiteratu, aby wspomagał i rządził ludem Twoim z czystym sercem, tak jak wejrzałeś na lud wybrania Twego i rozkazałeś Mojżeszowi, by wybrał prezbiterów napełnianych Duchem Twoim, którego dałeś słudze Twemu” (ze starego weroneńskiego przekładu łacińskiego: wyd. B. Botte, “La Tradition Apostolique de S. Hippolyte. Essai de reconstruction”, Münster i. W. 1963, s. 20 Const. Apost. VIII, 16, 4: wyd. F. X. Funk, I, s. 522, 16-17); “Epit. Const. Apost.” VI: wyd. F. X. Funk, II, s. 80, 5-7; “Testamentum Domini”: tłum. I. E. Rahmani, Moguntiae 1899, s. 69; “Euchologium Serapionis”, XXVII: wyd. F. X. Funk, “Didascalia et Constitutiones”, II, s. 190, lin. 1-7; “Ritus Ordirationis in ritu Maronitarum”: tłum. H. Denzinger, “Ritus Orientalium”. II, Würzburg 1863, s. 161. Spośród Ojców można zacytować: Teodor z Mopswestii, “In 1 Tim. 3, 8”: wyd. Swete, II, s. 119-121; Teodoret, “Quaestiones in Numesos”, XVIII: PG 80, 369C-372B.
61 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 28: AAS 57 (1965) s. 35.
62 Por. Jan XXIII, Encyklika “Sacerdotii nostri Primordia”, 1 sierpnia 1959: AAS 51 (1959) s. 576; św. Pius X, Ekshortacja do kleru “Haerent animo”, 4 sierpnia 1908; S. Pii X Acta, tom IV (1908) s. 237 nn.
63 Por. Sob. Wat. II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele “Christus Dominus”, nr 15 i 16.
64 Już w istniejącym prawie Kapituła Katedralna stanowi: “senat i radę” biskupa (CIC, kan. 391), gdy zaś jej brak, są nim konsultorzy diecezjalni (por. CIC, kan. 423 do 428). Jest rzeczą pożądaną, by instytucję tę tak zreformować, by lepiej zaradzić dzisiejszym warunkom i potrzebom. Wynika stąd, że tego rodzaju Zespół Prezbiterów różni się od Rady duszpasterskiej, o której mowa w Dekrecie o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, “Christus Dominus”, 28 października 1965, nr 27, do której należą również i świeccy i której zadaniem jest badanie tylko tego, co dotyczy dzieł pastorskich. O prezbiterach jako doradcach biskupów można czytać w “Didascalia”, II, 28, 4: wyd. F. X. Funk, I, s. 108; także “Const. Apost.”, II, 28, 4: wyd. F. X. Funk, I, s. 109; św. Ignacy M., “Magn.” 6, 1; wyd. F. X. Funk, s. 194; “Trall.”, 3, 1: wyd. F. X. Funk, s. 204; Orygenes, “Contra Celsum”, III, 30; Prezbiterzy są doradcami, czyli, “bouleytai”: PG 11 957D-960A.
65 Św. Ignacy M., “Magn.” 6, 1: “Upominam was, abyście starali się czynić wszystko w zgodzie Bożej, pod przewodnictwem biskupa, jako zastępcy Boga, oraz prezbiterów, jako grona apostolskiego, i najmilszych diakonów, mających powierzoną sobie służbę Jezusa Chrystusa, który był przed wiekami u Ojca, a w końcu objawił się”: wyd. F. X. Funk, s. 195; św. Ignacy M., “Trall.”, 3, 1: “Podobnie niech wszyscy szanują diakonów jak Jezusa Chrystusa, tak samo biskupa jako wyobrażenie Ojca, a prezbiterów, jak senat Boga i radę apostolską; bez nich bowiem nie ma Kościoła” (tamże, s. 204; św. Hieronim, “In Isaiam”, II, 3: PL 24, 61 D; “I my posiadamy w Kościele nasz senat, grono prezbiterów”.
66 Por. Paweł VI, “Przemówienie do proboszczów i kaznodziejów wielkopostnych Rzymu”, wygłoszone w kaplicy Sykstyńskiej, 1 marca 1965: AAS 57 (1965) s, 326.
67 Por. “Const. Apost.”, VIII, 47, 39: “Niech prezbiterzy […] niczego nie czynią bez zdania biskupa: on jest bowiem tym, któremu powierzono Lud Boży i od którego żądać się będzie rachunku za ich dusze”: wyd. F. X. Funk, s. 577.
68 Por. 3 J 8.
69 Por. J 17, 23.
70 Por. Hbr 13, 1-2.
71 Por. Hbr 13, 16.
72 Por. Mt 5, 10.
73 Por. 1 Tes 2, 12; Kol 1, 13.
74 Por. Mt 23, 8: “Przez to samo, że chcemy być pasterzami i ojcami, i nauczycielami ludzi, trzeba, byśmy się stali ich braćmi”: Paweł VI, Encyklika “Ecclesiam suam”, 6 sierpnia 1964: AAS 58 (1964) s. 647.
75 Por. Ef 4, 7 i 16; “Const. Apost.”, VIII, 1, 20: “Stąd też ani biskup nie może się wywyższać ponad diakonów lub prezbiterów, ani prezbiterzy ponad lud; z jednych bowiem i drugich składa się organizacja zgromadzenia”: wyd. F. X. Funk, I, s. 467.
76 Por. Flp 2, 21.
77 Por. 1 J 4, 1.
78 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 37: AAS 57 (1965) s. 42-43.
79 Por. Ef 4, 14.
80 Por. Sob. Wat. II, Dekret o ekumenizmie, “Unitatis redintegratio”: AAS 57 (1965) s. 90 nn.
81 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 37: AAS 57 (1965) s. 42-43.
82 Por. Hbr 7, 3.
83 Por. Łk 10, 1.
84 Por. 1 P 2, 25.
85 Por. Dz 20, 28.
86 Por. Mt 9, 36.
87 “Pont. rom.”, De Ordinatione Presbyterorum.
88 Por. Sob. Wat. II, Dekr. o formacji kapłańskiej, “Optatam totius”, nr 2.
89 “Głos wołającego Boga wyraża się na dwa różne sposoby, cudowne i zbieżne: jeden wewnętrzny, głos łaski, Ducha Świętego, ten niewypowiedziany urok wewnętrzny, wywołany w niezbadanych głębinach duszy ludzkiej przez potężny i “milczący głos” Pana; inny, zewnętrzny, ludzki, odczuwalny, społeczny, prawny, konkretny, głos kompetentnego sługi Słowa Bożego, głos Apostoła, głos Hierarchii, niezbędny instrument, ustanowiony i chciany przez Chrystusa, jako środek, którego zadaniem jest przełożyć na język zrozumiały orędzie Słowa i Bożego przykazania. Tak ze św. Pawłem uczy nauka katolicka: “Jak posłyszą, jeśli im nikt nie głosi […] Wiara ze słuchania” (Rz 10, 14 i 17); Paweł VI, Przemówienie z dnia 5 maja 1965: L’Osservatore Romano, 6 maja 1965, s. 1.
90 Por. Sob. Wat. II, Dekr. o formacji kapłańskiej, “Optatam totius”, nr 2.
91 Uczą tego Ojcowie, gdy tłumaczą słowa Chrystusa powiedziane do Piotra: “Miłujesz mnie?… Paś owce moje” (J 21, 17); tak też św. Jan Chryzostom, “De sacerdotio”, II, 2: PG 48, 633; św. Grzegorz Wielki, “Reg. Past. Liber”, cz. I, rozdz. 5: PL 77, 19A.
92 Por. 2 Kor 12, 9.
93 Por. Pius XI, Encykl. “Ad catholici sacerdotii”, 20 grudnia 1935: AAS 28 (1936) s. 10.
94 Por. J 10, 36.
95 Por. Łk 24, 26.
96 Por. Ef 4, 13.
97 Por. 2 Kor 3, 8-9.
98 Por. m.in. św. Pius X, Ekshortacja do kleru “Haerent animo”, 4 sierpnia 1908; S. Pii X Acta, tom IV, (1908) s. 237 nn; Pius XI, Encykl. “Ad catholici sacerdotii”, 20 grudnia 1935: AAS 28 (1936) s. 5 nn; Pius XII, Adhort. Ap. “Menti Nostrae”, 23 września 1950: AAS 42 (1950) s. 657 nn; Jan XXIII, Encykl. “Sacerdotii Nostri Primordia”, 1 sierpnia 1959: AAS 51 (1959) s. 545 nn.
99 Por. św. Tomasz, “Summa Theol.” II-II, q. 188, a. 7.
100 Por. Ef 3, 9-10.
101 Por. Dz 16, 14.
102 Por. 2 Kor 4, 7.
103 Por. Ef 3, 9.
104 Por. “Pont. rom.”, De Ordinatione Presbyterorum.
105 Por. “Missale romanum”, Modlitwa nad darami z IX niedzieli po Zesłaniu Ducha Św.
106 “Każda bowiem Msza, choćby prywatnie odprawiona przez kapłana, nie jest jednak prywatną, lecz jest czynnością Chrystusa i Kościoła. Składając tę ofiarę, Kościół uczy się składać w niej samego siebie jako ofiarę powszechną i całemu światu na zbawienie przydziela jedyną i nieskończoną moc ofiary Krzyża. Każdą bowiem odprawianą Mszę ofiaruje się nie tylko za zbawienie niektórych, lecz również całego świata […] Po ojcowsku więc i usilnie polecamy kapłanom, którzy w sposób szczególny są Naszą radością i Naszą chwałą w Panu, by […] codziennie godnie i nabożnie odprawiali Mszę świętą”: Paweł VI, Encykl. “Mysterium Fidei”, 3 września 1965: AAS 57 (1965) s. 761-762. Por. Sob. Wat. II, Konst. o liturgii świętej, “Sacrosanctum Concilium”, nr 26 i 27: AAS 56 (1964) s. 107.
107 Por. J 10, 11.
108 Por. 2 Kor 1, 7.
109 Por. 2 Kor 1, 4.
110 Por. 1 Kor 10, 33.
111 Por. J 3, 8.
112 Por. J 4, 34.
113 Por. 1 J 3, 16.
114 “Niech obowiązkiem miłości będzie pasterzowanie nad trzodą Pańską”: św. Augustyn, “Tract. in Io.”, 123, 5: PL 35, 1967.
115 Por. Rz 12, 2.
116 Por. Gal 2, 2.
117 Por. 2 Kor 7, 4.
118 Por. J 4, 34; 5, 30; 6, 38.
119 Por. Dz 13, 2.
120 Por. Ef 5, 10.
121 Por. Dz 20, 22.
122 Por. 2 Kor 12, 15.
123 Por. Ef 4, 11-16.
124 Por. Mt 19, 12.
125 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 42: AAS 57 (1965) s. 47-49.
126 Por. 1 Tm 3, 2-5; Tyt 1, 6.
127 Por. Pius XI, Encykl. “Ad catholici sacerdotii”, 20 grudnia 1935: AAS 28 (1936) s. 28.
128 Por. Mt 19, 12.
129 Por. 1 Kor 7, 32-34.
130 Por. 2 Kor 11, 2.
131 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 42i 44: AAS 57 (1965) s. 47-49 i 50-51; Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego, “Perfectae caritatis”, nr 12, s. 707.
132 Por. Łk 20, 35-36; Pius XI, Encykl. “Ad Catholici sacerdotii”, 20 grudnia 1935: AAS 28 (1936) s. 24-28; Pius XII, Encykl. “Sacra Virginitas”, 25 marca 1954: AAS 46 (1954) s. 169-172.
133 Por. Mt 19, 11.
134 Por. J 17, 14-16.
135 Por. 1 Kor 7, 31.
136 Synod Antioch., kan. 25: Mansi 2, 1327-1328; “Decretum Gratiani”, c. 23, C. 12, q. 1: wyd. Fridberg, I, s. 684-685.
137 Należy to przede wszystkim rozumieć o prawach i zwyczajach panujących w Kościołach Wschodnich.
138 Synod Paryski, r. 829, rozdz. 15: MGH, Sect. III, “Concilia”, t. II, część 6, 622; Sob. Tryd., ses. XXV, Dekr. “De reform.”, rozdz. I: “Conc. Oec. Decreta”: wyd. Herder, Romae 1962, s. 760 n.
139 Por. Ps 62, 11 Vg 61.
140 Por. 2 Kor 8, 9.
141 Por. Flp 4, 12.
142 Por. Dz 8, 18-25.
143 Por. Dz 2, 42-47.
144 Por. Łk 4, 18.
145 Por. CIC, kan. 125 nn.
146 Por. Sob. Wat. II, Dekret o przystosowanej odnowie życia zakonnego, “Perfectae caritatis”, nr 7: Konst. dogm. o Objawieniu Bożym, “Dei Verbum”, nr 21.
147 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Kościele, “Lumen gentium”, nr 65: AAS 57 (1965) s. 64-65.
148 “Pont. rom.”, De Ordinatione Presbyterorum.
149 Por. Sob. Wat. II, Konst. dogm. o Objawieniu Bożym, “Dei Verbum”, nr 25.
150 Ten kurs nie jst identyczny z kursem duszpasterskim, który należy przeprowadzić zaraz po święceniach, o którym mowa w Dekrecie o formacji kapłańskiej, “Optatam totius”, nr 22.
151 Por. Sob. Wat. II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, “Christus Dominus”, nr 17.
152 Por. Mt 10, 10; 1 Kor 9, 7; 1 Tm 5, 18.
153 Por. 2 Kor 8, 14.
154 Por. Flp 4, 14.
155 Por. J 3, 16.
156 Por. 1 P 2, 5.
157 Por. Ef 2, 22.
158 Por. “Pont. rom.”, De Ordinatione Presbyterorum.
159 Por. Ef 3, 9.
160 Por. Kol 3, 3.
Tekst polski za:
Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Pallotinum-Poznań 2002, s. 478-508
Copyright © Konferencja Episkopatu Polski