Paweł VI
«ECCLESIAE SANCTAE». MOTU PROPRIO USTANAWIAJĄCE PRZEPISY WYKONAWCZE
DO NIEKTÓRYCH DEKRETÓW SOBORU WATYKAŃSKIEGO II
Rzym, 6 sierpnia 1966 r.
Rządy Świętym Kościołem niewątpliwie wymagają, było zakończeniu Soboru Powszechnego Watykańskiego II ustanowić nowe przepisy i przedsięwziąć nowe uregulowanie spraw, odpowiadające wysuniętym przez Sobór postulatom i coraz bardziej dostosowane do nowych celów i dziedzin apostolstwa, jakie dzięki temuż Soborowi otwarły się dla Kościoła w dzisiejszym świecie, który w związku z dokonanymi w nim wielkimi przemianami odczuwa potrzebę promiennego światła i pragnie nadprzyrodzonego żaru miłości.
Powodowani zatem tymi względami, gdy tylko dobiegł do końca Sobór Powszechny, ustanowiliśmy Komisje studiów, by one kierowały swą wiedzę i doświadczenie w tym celu, ażeby określić pewne normy wykonawcze do Dekretów Soboru, których początek obowiązywalności został już ustalony. Komisje te gorliwie podjęły powierzone im zadanie, jak o tym z zadowoleniem pisaliśmy w Motu proprio z dnia 10 poprzedniego miesiąca czerwca, zaczynającym się od słów „Munus Apostolicum” i w oznaczonym terminie przedłożyły nam swoje wnioski.
Po ich uważnym rozpatrzeniu sądzimy, że obecnie nadeszła stosowna pora, by ogłosić wspomniane przepisy. Ponieważ jednak chodzi o sprawy dotyczące karności, co do których doświadczenie może jeszcze wiele podsunąć, a nadto specjalna Komisja pracuje nad rewizją i poprawieniem Kodeksu Prawa Kanonicznego, w którym przepisy całego Kościoła zostaną razem uporządkowane w sposób bardziej odpowiedni, przystosowany i określony, sądzimy, że postąpimy roztropnie, jeżeli przepisy te ogłosimy na próbę. W między czasie Konferencje Biskupów będą miały możność podzielić się z Nami swoimi spostrzeżeniami i uwagami, jakie może nasunie wykonywanie przepisów oraz przedłożyć Nam nowe propozycje.
Dlatego po dojrzałym namyśle, z własnej woli i Naszą Apostolską powagą ustanawiamy i ogłaszamy niżej podane przepisy wykonawcze do dekretów Soboru, zaczynających się od słów: Christus Dominus (o pasterskich zadaniach Biskupów w Kościele). Presbyterorum ordinis (o posłudze i życiu kapłanów). Perfectae caritatis (o przystosowanej odnowie życia zakonnego) Ad gentes divinitus (o misyjnej działalności Kościoła) – nakazujemy zachować je na próbę, dopóki mianowicie nie zostanie ogłoszony nowy Kodeks Prawa Kanonicznego, chyba że w międzyczasie Stolica Apostolska zarządzi co innego.
Przepisy te zaczną obowiązywać dnia 11 najbliższego miesiąca października, w którym to dniu, poświęconym Macierzyństwu NMP, przed czterema laty, nastąpiło uroczyste otwarcie Świętego Soboru przez Naszego Poprzednika, czcigodnej pamięci Jana XXIII.
Wszystkie zaś postanowienia zawarte w tym Motu proprio wydanym przez Nas, nakazujemy uważać za prawomocne i obowiązujące wbrew jakimkolwiek przeciwnym, choćby zasługiwały na szczególną wzmiankę.
AAS 58(1966) 757 – 787.
Dan w Rzymie, u św. Piotra, dnia 6 sierpnia, w święto Przemienienia Pańskiego, 1966 r., Pontyfikatu naszego czwartym.
PAULUS PP. VI
PRZEPISY WYKONAWCZE DO DEKRETU „PERFECTAE CARITATIS”
AAS 58 (1966) 757—782.
Aby Instytuty zakonne mogły rzetelnie doprowadzić do dojrzewania owoce Soboru, powinny przede wszystkim dbać o nowość ducha, a zatem starać się roztropnie, ale rączo urzeczywistniać przystosowaną odnowę życia i karności, przykładając się wytrwale przede wszystkim do studiowania Konstytucji dogmatycznej Lumen gentium (rozdz. V i VI) i zarazem Dekretu Perfectae cańtatis oraz wprowadzając w życie naukę i przepisy Soboru.
Celem pilnego stosowania i przynaglania Dekretu Perfectae cańtatis następujące normy mające obowiązywać wszystkich zakonników czy to łacińskich, czy — odpowiednio uzgodnione — wschodnich, ustalają sposób postępowania i pewne przepisy.
Część I – SPOSÓB POPIERANIA PRZYSTOSOWANEJ ODNOWY ŻYCIA ZAKONNEGO
I. O tych, którzy powinni popierać przystosowaną odnowę życia zakonnego
1. Główna rola w odnowieniu i przystosowaniu życia zakonnego przypada samym Instytutom zakonnym, które będą je przeprowadzać przez Kapituły generalne lub u Wschodnich przez Synaksy. Zadanie Kapituł nie kończy się tylko na wydawaniu ustaw, ale ponadto na popieraniu żywotności duchowej i apostolskiej.
2. Konieczna jest współpraca wszystkich Przełożonych i zakonników do odnowienia życia zakonnego w sobie samych* do przygotowania ducha Kapituł, do przeprowadzenia ich dzieła, do wiernego przestrzegania ustaw i przepisów, uchwalonych przez Kapituły.
3. Celem posuwania naprzód przystosowanej odnowy w poszczególnych Instytutach zakonnych niech zbierze się w przeciągu dwóch albo najwyżej trzech lat specjalna Kapituła generalna zwyczajna lub nadzwyczajna. Kapitułę tę będzie można podzielić na dwa odrębne okresy, jeżeli sama Kapituła w tajnym głosowaniu tak zadecyduje, nie przedłużając na ogół przerwy ponad rok.
4. Rada generalna, przygotowując tę Kapitułę, niech odpowiednio zatroszczy się o wszechstronne i swobodne wypowiedzenie się zakonników i niech w sposób właściwy uporządkuje wyniki tej wypowiedzi, by praca Kapituły otrzymała pomoc i ukierunkowanie. Będzie zaś mogła ją wykonać, wysłuchując na przykład zdania Kapituł konwentualnych i prowincjalnych, tworząc Komisję, przedkładając szereg projektów itp
5. Zadaniem Patriarchy będzie wydanie przepisów dotyczących przeprowadzenia narady dla klasztorów stauropigialnych.
6. Ta Kapituła generalna posiada prawo wprowadzenia na próbę zmiany pewnych przepisów Konstytucji albo, u Wschodnich, Ty-pików, byleby pozostały zachowane: cel, natura i właściwy charakter Instytutu. Na przeprowadzenie prób przeciwnych prawu ogólnemu, oczywiście w sposób roztropny, udzieli chętnie pozwolenia Stolica święta, o ile uzna to za stosowne. Te próby będzie można przeciągnąć aż do najbliższej, zwyczajnej Kapituły generalnej, która będzie uprawniona przedłużyć je, ale nie poza kolejną Kapitułę, bezpośrednio następującą.
7. Tę samą władzę posiada Rada generalna w okresie zachodzącym między tego rodzaju Kapitułami pod warunkami, które winny określić same Kapituły, a u Wschodnich, w klasztorach samodzielnych, ihumen z Synaksą mniejszą
8. Ostateczne zatwierdzenie Konstytucji jest zastrzeżone kompetentnej Władzy.
9. Odnośnie zaś do rewizji Konstytucji mniszek, mają poszczególne klasztory systemem kapitulnym, albo nawet poszczególne mniszki, wyrazić swoje życzenia, które, dla zachowania jedności rodziny zakonnej, stosownie do charakteru każdej z nich, winna zebrać najwyższa „Władza Zakonu, o ile istnieje, w przeciwnym zaś razie Delegat Stolicy świętej, a u Wschodnich miejscowy Patriarcha lub miejscowy Hierarcha. Będzie można również otrzymać życzenia i wyniki narady od posiedzeń Federacji lub od innych zebrań, legalnie zwołanych. Niech troska duszpasterska Biskupów okaże także życzliwą pomoc w tym względzie.
10. Jeżeli w klasztorach mniszek uważa się niekiedy za stosowne jakieś próby czasowe odnośnie do obserwancji, będą mogli na nie pozwolić Przełożeni generalni lub Delegaci Stolicy świętej, a u Wschodnich Patriarcha lub miejscowy Hierarcha. Jednakże trzeba uwzględnić specjalny sposób myślenia i nastawienie duchowe klauzurowych, tak bardzo wymagające stałości i pewności.
11. Zadaniem Władz, o których wyżej, będzie zatroszczyć się, by za radą i pomocą samych klasztorów zrewidować tekst Konstytucji i przedstawić go do zatwierdzenia Stolicy świętej lub kompetentnemu Hierarsze.
II. Rewizja Konstytucji i Typików
12. Ogólne ustawy każdego Instytutu zakonnego (Konstytucje, Typiki, Reguły, czy inaczej nazwane) zawierają mniej więcej te elementy:
a) Zasady ewangeliczne i teologiczne o życiu zakonnym i jego zespoleniu z Kościołem, oraz odpowiednie i pewne słowa, w których „uznaje się i zachowuje ducha i właściwe zamiary Założycieli, a także zdrowe tradycje, co w sumie stanowi dziedzictwo każdego Instytutu zakonnego” (DZ 2b);
b) przepisy prawne konieczne do jasnego określenia charakteru, celów i środków Instytutu; nie należy mnożyć tych przepisów, ale ^zawsze powinno się wyrazić je adekwatnie.
13. Konieczne jest zjednoczenie obydwu czynników, mianowicie duchowego i prawnego, by zasadnicze kodeksy Instytutów posiadały trwałą podstawę i by przepajał je prawdziwy duch i życiowy przepis; wystrzegać się zatem należy, by nie sporządzić tekstu albo tylko prawniczego, albo jedynie w formie zachęty.
14. Z podstawowego kodeksu Instytutów należy wykluczyć rzeczy przestarzałe lub ulegające zmianom, zależnie od zwyczajów epoki, albo odpowiednie dla warunków li tylko miejscowych.
Te zaś przepisy, które odpowiadają obecnej epoce, warunkom fizycznym, psychicznym zakonników oraz szczególnym okolicznościom, należy zamieścić w kodeksach dodatkowych, zwanych „dyrektoriami”, podręcznikami lub innym mianem.
III. Kryteria przystosowanej odnowy
15. Przepisy i ducha, jakim winna odpowiadać przystosowana odnowa, należy czerpać nie tylko z Dekretu Perfectae caritatis, ale także z innych dokumentów Soboru Watykańskiego II, przede wszystkim z rozdziałów V i VI Konstytucji dogmatycznej Lumen gentium.
16. Niech Instytuty zatroszczą się, by zasady ustanowione w nr. 2 Dekretu Perfectae caritatis rzeczywiście kształtowały odnowę ich własnego życia zakonnego; dlatego:
§1. Należy usilniej krzewić u wszystkich zakonników, począwszy już od nowicjatu, studiowanie i rozważanie Ewangelii oraz całego Pisma świętego. Starać się także należy, by oni w sposób bardziej odpowiedni brali udział w tajemnicy i życiu Kościoła.
§2. Trzeba badać i wykładać naukę o życiu zakonnym pod różnymi kątami widzenia (teologicznym, historycznym, kanonicznym itp.).
§3. W trosce o dobro Kościoła, niech Instytuty zdobywają prawdziwe poznanie swego pierwotnego ducha tak, by zachowując go wiernie w przedsiębraniu przystosowań, oczyścić życie zakonne od obcych pierwiastków i rzeczy przestarzałych.
17. Za przestarzałe należy uważać takie, które nie stanowią istoty i celu Instytutu zakonnego, a utraciwszy swoje znaczenie i silę, rzeczywiście już nie są pomocą życia zakonnego, z uwzględnieniem jednak świadectwa, które powinien dawać stan zakonny, stosownie do swego zadania.
18. Zasada rządzenia jest taka, że „Kapituły i Rady, każda swoim sposobem, mają wyrażać udział i dbałość wszystkich zakonników o dobro całej wspólnoty” (DZ 14), a ziści się to przede wszystkim wówczas, gdy zakonnicy będą naprawdę mieli czynny udział w wyborze ich członków; nadto, by wykonywanie władzy, stosownie do potrzeb dzisiejszych, stawało się skuteczniejsze i sprawniejsze, winni Przełożeni jakiegokolwiek stopnia otrzymać stosowne uprawnienia, żeby nie mnożyć zbyt częstych i niepotrzebnych odwołań do Władz wyższych.
19. Zresztą przystosowana odnowa nie może się dokonać raz na zawsze, ale trzeba ją jakimś ciągłym sposobem przeprowadzać poprzez gorliwość zakonników oraz zapobiegliwość Kapituł i Przełożonych.
Część II PRZYSTOSOWANIE I ODNOWA NIEKTÓRYCH RZECZY W ŻYCIU ZAKONNYM
I. Liturgiczna modlitwa dnia braci i sióstr (DZ 3)
20. jakkolwiek zakonnicy odmawiający małe Oficjum, prawnie zatwierdzone, odprawiają publiczną modlitwę Kościoła (zob. KL 98), zaleca się jednak Instytutom zakonnym, by zamiast małego Oficjum odmawiały Liturgiczną Modlitwę Dnia albo w części, albo w całości, i by w ten sposób ściślej uczestniczyły w życiu liturgicznym Kościoła. Zakonnicy zaś Kościoła Wschodniego niech odmawiają doksologię i Laudes według własnych Typików i zwyczajów.
II. Modlitwa myślna (DZ 6)
21. By zakonnicy głębiej i bardziej owocnie uczestniczyli w przenajświętszej Tajemnicy Eucharystii i w publicznej modlitwie Kościoła oraz by całe ich życie duchowne obfitszy otrzymywało pokarm, należy zamiast mnogości modlitw ustnych więcej zostawić miejsca na modlitwę myślną, z zachowaniem jednak pobożnych ćwiczeń, przyjętych powszechnie w Kościele i dołożeniem należnej troski, by pilnie pouczać zakonników o prowadzeniu życia duchownego.
III. Umartwienie (DZ 5, 12)
22. Niech zakonnicy więcej niż reszta wiernych przykładają się do uczynków pokuty i umartwienia. Należy tak zrewidować, o ile byłaby potrzeba, praktyki pokutne właściwe Instytutom zakonnym, by wziąwszy pod uwagę tradycje czy to Wschodu czy Zachodu, a także dzisiejsze warunki, zakonnicy potrafili je rzeczywiście praktykować, przyjąwszy także nowe formy z dzisiejszego sposobu życia.
IV. Ubóstwo (DZ 13)
23. Zakony głównie poprzez Kapituły generalne niech pilnie i konkretnie rozwijają ducha i praktykę ubóstwa w myśl nr. 13 Dekretu Perfectae caritatis, poszukując w miarę możliwości i dopilnowując zachowania także nowych form, które by w dzisiejszym czasie nadawały większą siłę praktyce i świadectwu ubóstwa.
24. Do samych Instytutów o ślubach prostych należy rozstrzygnięcie na Kapitule generalnej, czy wprowadzić do Konstytucji zrzeczenie się dóbr rodzinnych przypadłych lub mających przypaść, a jeżeli tak, czy jest ono obowiązkowe, czy dowolne; i kiedy należy je przeprowadzić, czy mianowicie przed wieczystą profesją, czy po kilku latach.
V. Prowadzenie życia wspólnego (DZ 15)
25. W Instytutach zakonnych oddających się pracy apostolskiej, trzeba w sposób zgodny z powołaniem Instytutu, popierać wszystkimi silami życie wspólne, które jest tak ważne, by zakonnicy jako rodzina zjednoczona w Chrystusie zachowywali braterską spójnię.
26. W tego rodzaju Instytutach porządek dzienny często nie może być taki sam we wszystkich ich domach, a niekiedy w tym samym domu, dla wszystkich zakonników. Zawsze jednak tak go należy ułożyć, by zakonnicy prócz czasu poświęconego zajęciom duchownym i pracom, mieli także nieco czasu dla siebie i mogli korzystać ze stosownego odpoczynku.
27. Kapituły generalne i Synaksy niech obmyślą sposób, w jaki by zakonnicy, zwani konwersami, współpracownikami lub innym mianem, otrzymywali stopniowo w określonych czynnościach wspólnoty i w wyborach głos czynny, a co do niektórych urzędów także bierny; w ten sposób rzeczywiście złączą się oni ściśle z życiem i działalnością wspólnoty, a kapłani będą mogli z większą swobodą poświęcić się właściwym sobie zajęciom.
28. W klasztorach, gdzie doszło do wprowadzenia jednego rodzaju mniszek, mają być określone w Konstytucjach obowiązki chórowe z uwzględnieniem różnicy osób, której wymaga zróżnicowanie prac i specjalnych zawodów.
29. Siostry zajmujące się zewnętrznym posługiwaniem klasztorom, zwane oblatkami, lub innym mianem, mają się kierować specjalnymi ustawami, w których należy uwzględnić zarówno ich powołanie nie wyłącznie kontemplacyjne, jak i wymogi powołania mniszek, z którymi żyją w łączności, jakkolwiek nie są mniszkami.
Przełożone klasztoru mają odpowiedzialne zadanie otaczać je troskliwą opieką, zadbać o odpowiednie dla nich wychowanie zakonne, odnosić się do nich z prawdziwym uczuciem miłości i popierać więź braterstwa ze wspólnotą mniszek.
VI. Klauzura mniszek (DZ 16)
30. Klauzurę papieską klasztorów należy uważać za instytucję ascetyczną, która specjalnie godzi się ze szczególnym powołaniem mniszek, ponieważ występuje jako znak, ochrona i szczególna forma ich odosobnienia od świata. W tym samym duchu niech zachowują własną klauzurę mniszki obrządków wschodnich.
31. Klauzurę tę należy tak urządzić, by materialne oddzielenie od zewnątrz zawsze było zachowane. Poszczególne zaś Rodziny zakonne mogą odpowiednio do własnej duchowości ustanowić i określić w Konstytucjach szczegółowe przepisy tego materialnego oddzielenia.
32. Znosi się klauzurę mniejszą. Mniszki zatem poświęcające się ze swego ustanowienia pracom zewnętrznym, mają określić w Konstytucjach własną klauzurę. Mniszki zaś, które wprawdzie z ustanowienia są kontemplacyjne, jednakże przyjęły prace zewnętrzne, po odpowiednim upływie czasu, pozostawionym im do namysłu, albo porzuciwszy pracę zewnętrzną, niech zatrzymają klauzurę papieską, albo zatrzymawszy te prace, niech określą w Konstytucjach własną klauzurę, z zachowaniem w mocy ich stanu mniszek.
VII. Formacja osób zakonnych (DZ 18)
33. Formacja osób zakonnych, począwszy od nowicjatu, niech nie będzie organizowana na jedną modłę we wszystkich Instytutach zakonnych, ale trzeba uwzględnić właściwy charakter każdego Instytutu. „W jej rewizji i przystosowaniu należy wystarczająco i roztropnie oprzeć się na doświadczeniu.
34. W sposobie kształcenia kleryków zakonnych należy wiernie zachować postanowienia Dekretu Oplatam totius (o formacji kapłańskiej) odpowiednio dostosowane do charakteru każdego Instytutu.
35. Dalsze kształcenie po nowicjacie, które należy przeprowadzić w sposób odpowiadający każdemu Instytutowi, a które jest bezwzględnie konieczne dla wszystkich osób zakonnych, również uprawiających życie kontemplacyjne, winno być w zasadzie przedłużone dla braci w zakonach laickich i dla sióstr w Instytutach, oddających się pracom apostolskim na cały okres ślubów czasowych, jak to już istnieje w wielu Instytutach pod nazwą junioratu lub scholastykatu lub inną.
36. Kształcenie to należy prowadzić w odpowiednich domach i niech nie będzie ono czysto teoretyczne, ale trzeba je dopełniać ćwiczeniem w pracach i obowiązkach celem zaprawy, stosownie do charakteru i okoliczności właściwych każdemu Instytutowi tak, by stopniowo wdrażać ich do życia, jakie później mają prowadzić.
37. Ponieważ poszczególne Instytuty zakonne nie są w stanie zabezpieczyć w sposób wystarczający kształcenia naukowego i technicznego, dlatego uwzględniając zawsze formację właściwą każdemu zakonowi, można będzie uzupełnić to przez braterską współpracę większej liczby Instytutów. Może ona dopuszczać różne stopnie i formy: wspólne wykłady lub kursy, wypożyczanie nauczycieli, co więcej, ich zrzeszanie i dostarczanie pomocy naukowych dla wspólnej szkoły, do której uczęszczają zakonnicy większej liczby Instytutów.
Instytuty wyposażone w konieczne pomoce naukowe, niech chętnie innym spieszą z pomocą.
38. Po przeprowadzeniu odpowiednich doświadczeń będzie zadaniem każdego Instytutu zakonnego zredagowanie własnych i stosownych przepisów o kształceniu zakonników.
VIII. Łączenie i znoszenie Instytutów zakonnych (DZ 21, 22)
39. Podejmowanie jakiegokolwiek rodzaju zjednoczenia Instytutów zakonnych suponuje odpowiednie przygotowanie duchowe, psychologiczne, prawne w myśl Dekretu Perfectae caritatis. W tym celu często okaże się rzeczą właściwą, by Instytuty otrzymały wsparcie od jakiegoś Pomocnika (Asystenta) zatwierdzonego przez kompetentną Władzę.
40. W wymienionych wypadkach i okolicznościach należy mieć przed oczyma dobro Kościoła, z należnym uwzględnieniem jednak czy to charakteru właściwego każdemu Instytutowi, czy swobody poszczególnych członków.
41. Spośród kryteriów, które mogą ułatwić wyrobienie sądu o zniesieniu jakiegoś Instytutu zakonnego, czy klasztoru, zważywszy wszystkie okoliczności, należy zapamiętać te, wzięte w całości: mała liczba zakonników odnośnie do lat istnienia zakonu, brak kandydatów przez wiele lat, podeszły wiek przeważnej części zakonników. Jeżeli trzeba będzie przystąpić do zniesienia, należy zatroszczyć się, by „o ile to możliwe, przyłączono ich do innego Instytutu zakonnego lub klasztoru bardziej żywotnego, który niewiele różni się celem i duchem” (DZ 21). Przedtem zaś trzeba wysłuchać zdania poszczególnych zakonników, a wszystko niech się odbędzie w miłości.
IX. Konferencje lub Unie Wyższych Przełożonych zakonów męskich i żeńskich (DZ 23)
42. Należy postarać się, by za pośrednictwem jakiejś Rady ustanowionej przy Świętej Kongregacji Zakonników, można było wysłuchać zdania i zasięgnąć rady Unii Przełożonych generalnych zakonów męskich i żeńskich.
43. Ważną jest rzeczą, by Konferencje lub Unie narodowe Wyższych Przełożonych zakonów męskich i żeńskich z zaufaniem i szacunkiem współpracowały z Konferencjami Biskupów (zob. DB 35, 5; DM 33). Dlatego jest rzeczą pożądaną, by sprawy dotyczące obu stron omawiano na Komisjach mieszanych, złożonych z Biskupów i Wyższych Przełożonych zakonów męskich i żeńskich.
Zakończenie
44. Przepisy te, obowiązujące osoby zakonne całego Kościoła, nie naruszają praw ogólnych czy to Kościoła łacińskiego, czy Kościołów Wschodnich, czy także praw własnych Instytutów zakonnych, chyba żeby je zmieniały wyraźnie lub niewyraźnie (implicite).
PRZEPISY WYKONAWCZE DO DEKRETU „CHRISTUS DOMINUS”
Fragmenty dotyczące osób konsekrowanych:
22. Przepisy, które się tu ustanawia, mają moc obowiązującą dla wszystkich zakonników, mężczyzn i kobiet jakiegokolwiek obrządku, bez uszczerbku praw Patriarchów dla chrześcijan wschodnich.
23.
§ 1. Wszyscy zakonnicy, także wyjęci (exemptii), pracujący w miejscach, gdzie panuje jedyny obrządek, odmienny od ich własnego, lub w takim stopniu przeważają liczebnie wierni tego obrządku, że w powszechnym mniemaniu uchodzi za jedyny, zależą w sprawach dotyczących zewnętrznych dzieł posługi od Ordynariusza miejscowego lub Hierarchy tego obrządku i podlegają mu zgodnie z przepisami prawa.
§ 2. Gdzie natomiast jest wielu Ordynariuszy lub Hierarchów, obowiązują tych zakonników w spełnianiu powinności wśród wiernych różnych obrządków przepisy wydane przez tychże Ordynariuszy i Hierarchów na podstawie wspólnego porozumienia.
24. Jakkolwiek i na terenach misyjnych pozostaje w mocy wyjęcie zakonników w jego prawnym zakresie, to jednak z powodu szczególnych warunków, w jakich spełnia się w tych okolicach świętą posługę, należy w myśl Dekretu Ad gentes divinitus przestrzegać specjalnych statutów, wydanych lub zatwierdzonych przez Stolicę Apostolską odnośnie do ułożenia stosunków między Ordynariuszem miejscowym a Przełożonym zakonnym, zwłaszcza na misji powierzonej jakiemuś Instytutowi zakonnemu.
25.
§ 1. Wszystkich zakonników, także wyjętych, obowiązują prawa, dekrety i zarządzenia wydane przez Ordynariuszy miejscowych odnośnie do różnych dzieł w tym, co dotyczy wykonywania świętego apostolstwa, a także działalności duszpasterskiej i społecznej, przepisanej albo zaleconej przez Ordynariusza miejscowego.
§ 2. Obowiązują ich także prawa, dekrety i zarządzenia wydane przez Ordynariusza miejscowego lub Konferencję Biskupów, które dotyczą między innymi:
a) publicznego używania wszystkich środków społecznego porozumienia według przepisu nr. 20 i 21 Dekretu Inter mirifica;
b) udziału w publicznych widowiskach;
c) członkostwa albo współpracy z towarzystwami i stowarzyszeniami, których według orzeczenia Ordynariusza miejscowego lub Konferencji Biskupiej należy się wystrzegać;
d) stroju duchownego, z zachowaniem w mocy kan. 596 K.P.K. i kan. 139 o zakonnikach oraz zgodnie z następującą zasadą: Ordynariusz miejscowy lub Konferencja Biskupia może zakazać, dla uniknięcia zdziwienia wiernych, duchownym czy to diecezjalnym czy zakonnym, nawet wyjętym, nosić publicznie strój świecki.
26. Nadto obowiązują tychże ustawy i dekrety, wydane przez Ordynariusza miejscowego, zgodnie z przepisem prawa, dotyczące publicznego wykonywania kultu w ich kościołach, oratoriach publicznych lub półpublicznych, jeżeli wierni do nich zwyczajnie uczęszczają, bez uszczerbku dla własnego obrządku, którego prawnie używają tylko dla własnej wspólnoty i z uwzględnieniem porządku Brewiarza w chórze oraz świętych czynności związanych ze specjalnym celem zakonu.
27.
§ 1. Konferencja Biskupia każdego narodu, po wysłuchaniu zdania zainteresowanych Przełożonych zakonnych, może ustanowić przepisy o zbieraniu datków (ofiar), których powinni przestrzegać wszyscy zakonnicy, nie wyłączając tych, co z instytutu nazywają się żebrzącymi, bez uszczerbku jednak ich prawa do kwestowania.
§ 2. Nadto niech zakonnicy nie przystępują do zbierania datków drogą publicznej subskrypcji bez zgody Ordynariuszy miejsc, gdzie te datki zbierają.
28. Niech zakonnicy troskliwie rozwijają dzieła właściwe lub specjalne dla każdego Instytutu zakonnego, mianowicie te, które za zezwoleniem Stolicy Apostolskiej zostały podjęte albo z tytułu samej fundacji, albo z powodu czcigodnych tradycji, a następnie określone i uporządkowane Konstytucjami i innymi własnymi prawami Instytutów, ze specjalnym uwzględnieniem duchowych potrzeb diecezji i z zachowaniem braterskiej zgody z klerem diecezjalnym i innymi Instytutami wykonującymi podobne prace.
29.
§ 1. Prace własne, albo specjalne, wykonywane w domach Instytutu, także najętych, zależą od jego Przełożonych, którzy nimi rządzą i kierują według Konstytucji. Jednak również takie prace podlegają jurysdykcji Ordynariusza miejscowego, zgodnie z przepisem prawa.
§ 2. Prace zaś, nawet własne albo specjalne Instytutu zakonnego, które zleca Ordynariusz miejscowy, podlegają władzy i kierownictwu tegoż Ordynariusza, z zachowaniem jednak w mocy prawa Przełożonych zakonnych do czuwania nad życiem członków zakonu, a także razem z Ordynariuszem miejscowym nad wypełnianiem zleconych im obowiązków.
30.
§ 1. „W każdym przypadku zlecenia pracy apostolskiej przez Ordynariusza miejscowego jakiemu Instytutowi zakonnemu, przy zachowaniu tego, co z prawa zachować należy, ma być zawarta pisemna umowa między nim a kompetentnym Przełożonym Instytutu, w której między innymi wyraźnie określić trzeba to, co dotyczy wykonania pracy, jej obsady zakonnej i spraw ekonomicznych.
§ 2. Do tych zaś prac powinien właściwy Przełożony zakonny po przeprowadzeniu wspólnych narad z Ordynariuszem miejscowym wybrać zakonników rzeczywiście odpowiednich, a gdy chodzi o powierzenie zakonnikowi urzędu kościelnego, zakonnik winien otrzymać nominację od samego Ordynariusza miejscowego z prezenty lub przynajmniej za zgodą własnego Przełożonego na pewien czas, określony za wspólnym porozumieniem.
31. Również w wypadku, gdy Ordynariusz miejscowy lub Konferencja Biskupia ma powierzyć jakiś obowiązek zakonnikowi, powinno to nastąpić za zgodą jego Przełożonego i na podstawie pisemnej umowy.
32. Z poważnej natomiast przyczyny każdy zakonnik może być pozbawiony zleconego mu obowiązku, tak według uznania Władzy zlecającej, po uprzednim zawiadomieniu Przełożonego zakonnego, jak i według uznania Przełożonego, po uprzednim zawiadomieniu zlecającego, na podstawie równego prawa, bez starania się o zgodę drugiej strony; ani nie jest zobowiązany wyjawić jeden drugiemu, a tym mniej uzasadniać powodu swojej decyzji, z zastrzeżeniem odwołania się in devolutivo do Stolicy Apostolskiej.
33.
§ 1. Ordynariusz miejscowy może na mocy swej władzy, za zgodą właściwego Przełożonego, powierzyć Instytutowi zakonnemu parafię, erygując ją nawet w kościele zakonnym samegoż Instytutu. Takie powierzenie parafii może być albo wieczyste, albo na pewien określony czas. W obydwu wypadkach powinno to nastąpić na podstawie pisemnej umowy między Ordynariuszem a kompetentnym Przełożonym Instytutu zakonnego; należy w niej między innymi wyraźnie i dokładnie wyszczególnić to, co dotyczy zadań, przydziału osób i spraw ekonomicznych.
§ 2. Ordynariusz miejscowy może za pozwoleniem Przełożonego ustanowić proboszczem zakonnika, mającego pozwolenie Przełożonego, nawet w parafii nie zleconej zakonowi, po zawarciu specjalnej stosownej umowy z kompetentnym Przełożonym tegoż Zakonu.
34.
§ 1. Dom zakonny, czy to uformowany, czy nieuformowany, należący do zakonu wyjętego, nie może być zniesiony bez zezwolenia papieskiego i bez zasięgnięcia rady Ordynariusza miejscowego.
§ 2. Przełożeni zakonni, którzy dla jakiegokolwiek powodu proszą o zniesienie jakiegoś domu lub dzieła, niech nie czynią tego pochopnie; niech pamiętają, że na wszystkich zakonnikach ciąży obowiązek usilnej i pilnej współpracy nie tylko dla budowania i wzrostu całego Mistycznego Ciała Chrystusa, ale i dla dobra Kościołów partykularnych.
§ 3. Gdy zaś Przełożeni głównie dla braku ludzi proszą o zniesienie jakiegoś domu lub dzieła, Ordynariusz miejscowy niech życzliwie rozważy prośbę.
35. Stowarzyszenia wiernych, podlegające zarządowi i kierownictwu jakiegoś zakonu, nawet erygowane przez Stolicę Apostolską, podlegają jurysdykcji i nadzorowi Ordynariusza miejscowego, który według przepisów świętych kanonów ma prawo i obowiązek wizytować je.
Jeżeli natomiast zajmują się zewnętrznymi pracami apostolstwa lub podnoszeniem kultu religijnego, winny zachowywać przepisy wydane w tym względzie czy to przez Ordynariusza miejscowego, czy przez Konferencję Biskupią.
36.
§ 1. Działalność apostolska członków Instytutów doskonałości, które nie oddają się wyłącznie życiu kontemplacyjnemu, nie ogranicza się w tym stopniu do prac czy to właściwych Instytutowi, czy innych podjętych okazyjnie, by w naglących potrzebach duszpasterskich i przy braku kleru nie mogli Ordynariusze miejscowi wezwać nie tylko kapłanów, ale i wszystkich zakonników, mężczyzn i kobiety, do pomocy w różnych posługach diecezji czy regionów, wziąwszy pod uwagę charakter każdego Instytutu i za zgodą kompetentnego Przełożonego zakonnego.
§ 2. Jeżeli Ordynariusz miejscowy uważa pomoc zakonników za konieczną lub bardzo pożyteczną dla wykonywania wielorakich dzieł apostolstwa i dla rozwoju przedsięwzięć w zakresie miłosierdzia i duszpasterstwa w parafiach świeckich lub w stowarzyszeniach diecezjalnych, Przełożeni zakonu, na żądanie tegoż Ordynariusza, powinni w miarę możności udzielić wymaganej pomocy.
37. Ordynariusz miejscowy może nakazać, by we wszystkich kościołach i we wszystkich oratoriach publicznych czy półpublicznych, należących do zakonników, do których wierni rzeczywiście mają stały dostęp, odczytywano publicznie dokumenty biskupie i odbywała się nauka katechizmu, by wreszcie zbierano specjalną składkę na określone przedsięwzięcia parafialne lub diecezjalne, narodowe lub powszechne, którą potem należy pilnie przesłać do Kurii Biskupiej.
38. Ordynariusz miejscowy ma prawo wizytować kościoły i oratoria, również półpubliczne, należące do zakonników, także wyjętych, jeżeli wierni zwyczajnie do nich uczęszczają, odnośnie do przestrzegania ogólnych praw i rozporządzeń biskupich w sprawie liturgii. Jeżeli przypadkiem odkryje nadużycia w tym względzie, a napomnienie Przełożonego okazało się bezskuteczne, może sam bezpośrednio, na mocy swej władzy, temu zaradzić.
39.
§ 1. Zgodnie z przepisem nr. 35, 4 Dekretu Christus Dominus ogólna organizacja szkół katolickich, prowadzonych przez Instytuty zakonne, pociąga za sobą ogólne rozmieszczenie wszystkich szkół katolickich w diecezji, wzajemną ich współpracę i nadzór nad nimi, aby nie mniej niż inne szkoły były przystosowane do osiągania celów kulturalnych i społecznych, z zastrzeżeniem prawa zakonów odnośnie do kierowania nimi i z zachowaniem przepisów tamże ustalonych (nr 35, 5), co do uprzedniego przeprowadzenia wzajemnych narad między Biskupami i Przełożonymi zakonnymi.
§ 2. Ordynariusz miejscowy może wizytować bądź osobiście, bądź przez kogo innego, zgodnie z przepisami kanonów, wszelkiego rodzaju szkoły Instytutów zakonnych, kolegia, oratoria, miejsca wypoczynkowe, szpitale, ochronki i inne podobne zakłady, przeznaczone do dzieł religijnych lub dobroczynnych, czy to duchownych, czy doczesnych, z wyjątkiem tylko szkół wewnętrznych, dostępnych wyłącznie dla własnych alumnów Instytutu zakonnego.
40. Przepisy o dopuszczaniu zakonników do dziel i posług diecezjalnych, które się ma wykonywać pod kierownictwem Biskupów, należy zastosować także do innych dzieł i posług, przekraczających ramy diecezji, odpowiednio stosując przepisy.
Copyright © Konferencja Episkopatu Polski