KATECHIZM KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO
Promulgowany przez Jana Pawła II Konstytucją Apostolską «Fidei Depositum»
Rzym, 11 października 1992 r.
Fragmenty Katechizmu Kościoła Katolickiego, mówiące o życiu konsekrowanym.
Za: Enchiridion della Vita Consacrata. Dalle Decretali al rinnovamento post-conciliare (385-2000), Mediolan 2001
Część pierwsza (26-1065) Wyznanie Wiary; Dział drugi: Wyznanie wiary chrześcijańskiej (185-1065); Rozdział trzeci: Wierzę w Ducha Świętego;
Paragraf czwarty: Wierni – Hierarchia, Świeccy, Życie Konsekrowane
(…)
873 Nawet różnice, które Pan chciał wprowadzić między członkami swojego Ciała, służą jego jedności i jego posłaniu. Istotnie, “istnieje w Kościele różnorodność posługiwania, ale jedność posłannictwa. Apostołom i ich następcom powierzył Chrystus urząd nauczania, uświęcania i rządzenia w Jego imieniu i Jego mocą. Jednak i ludzie świeccy, stawszy się uczestnikami funkcji kapłańskiej, prorockiej i królewskiej Chrystusa, mają swój udział w posłannictwie całego Ludu Bożego w Kościele i w świecie” (Sobór Watykański II, dekret Apostolicam actuositatem, 2.). Są także “wierni, którzy należą do jednej i do drugiej kategorii (hierarchia i świeccy), którzy przez profesję rad ewangelicznych… poświęcają się Bogu i pomagają w zbawczej misji Kościoła” (KPK, kan. 207, § 2.)
(…)
III. Życie konsekrowane
914 “Stan, który opiera się na profesji rad ewangelicznych, nie dotyczy hierarchicznej struktury Kościoła, należy jednak nienaruszalnie do jego życia i świętości” (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 44.).
Rady ewangeliczne, życie konsekrowane
915 Rady ewangeliczne, w ich wielości, są proponowane wszystkim uczniom Chrystusa. Doskonałość miłości, do której są powołani wszyscy wierni, nakłada na tych, którzy w sposób wolny przyjmują wezwanie do życia konsekrowanego, obowiązek praktykowania czystości w bezżenności dla Królestwa, obowiązek ubóstwa i posłuszeństwa. Profesja rad ewangelicznych, w trwałym stanie życia uznanym przez Kościół, jest znakiem charakterystycznym “życia poświęconego” Bogu. (Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 42-43; dekret Perfectae caritatis, 1.)
916 Stan życia konsekrowanego ukazuje się zatem jako jeden ze sposobów przeżywania “bardziej wewnętrznej” konsekracji, która opiera się na chrzcie i polega na całkowitym oddaniu się Bogu (Por. Sobór Watykański II, dekret Perfectae caritatis, 5.) . W życiu konsekrowanym wierni, za natchnieniem Ducha Świętego, decydują się w sposób doskonalszy iść za Chrystusem, poświęcić się umiłowanemu nade wszystko Bogu oraz, dążąc do doskonałej miłości w służbie Królestwa, głosić w Kościele chwałę świata, który ma przyjść, oraz być jego znakiem (Por. KPK, kan. 573.) .
Wielkie drzewo o licznych gałęziach
917 “Wyrosły niby na drzewie, które się cudownie i bujnie rozkrzewiło na Pańskiej z danego przez Boga zalążka, rozmaite formy życia samotnego lub wspólnego, rozmaite rodziny zakonne, które pomnażają to, co służy zarówno pożytkowi ich członków, jak i dobru całego Ciała Chrystusa”(Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 43.) .
918 “Już od początku byli w Kościele zarówno mężczyźni, jak i niewiasty, którzy chcieli przez praktykę rad ewangelicznych z większą swobodą iść za Chrystusem i wierniej Go naśladować, prowadząc na swój sposób życie Bogu poświęcone. Wielu spośród nich, z natchnienia Ducha Świętego, prowadziło życie pustelnicze lub tworzyło rodziny zakonne, które Kościół chętnie objął swą powagą i zatwierdził” (Sobór Watykański II, dekret Perfectae caritatis, 1.).
919 Biskupi powinni zawsze starać się rozpoznawać nowe dary życia konsekrowanego powierzane przez Ducha Świętego Jego Kościołowi; zatwierdzanie nowych form życia konsekrowanego jest zarezerwowane Stolicy Apostolskiej (Por. KPK, kan. 605.).
Życie pustelnicze
920 Pustelnicy nie zawsze składają publicznie profesję trzech rad ewangelicznych, ale “przez surowe odsunięcie się od świata, milczenie, samotność, gorliwą modlitwę i pokutę poświęcają swoje życie na chwałę Boga i zbawienie świata” (KPK, kan. 603, § 1.).
921 Ukazują oni każdemu wewnętrzny aspekt tajemnicy Kościoła, którym jest osobowa bliskość z Chrystusem. Ukryte przed światem życie pustelnika jest milczącym przepowiadaniem Chrystusa, któremu oddał swoje życie, ponieważ jest On dla niego wszystkim. Na tym polega to szczególne powołanie, by na pustyni, właśnie w walce wewnętrznej, znaleźć chwałę Ukrzyżowanego.
Dziewice konsekrowane
922 Począwszy od czasów apostolskich dziewice i wdowy chrześcijańskie, powołane przez Pana, by poświęcić się Mu w sposób niepodzielny(Por. 1 Kor 7, 34-36.) w większej wolności serca, ciała i ducha, podejmowały za aprobatą Kościoła decyzję życia w stanie dziewictwa lub dozgonnej czystości “dla Królestwa niebieskiego” (Mt 19, 12).
923 “Wyrażając święty zamiar wierniejszego pójścia za Chrystusem, dziewice zostają poświęcone Bogu przez biskupa diecezjalnego według zaaprobowanego obrzędu liturgicznego oraz mistycznie poślubione Chrystusowi, Synowi Bożemu, i włączone w służbę Kościoła” (KPK, kan. 604, § 1.) . Przez ten uroczysty obrzęd (Consecratio virginum) “dziewica staje się osobą konsekrowaną, transcendentnym znakiem miłości Kościoła do Chrystusa, eschatologicznym obrazem tej niebieskiej Oblubienicy i przyszłego życia” (Pontificale Romanum, Konsekracja dziewic, 1.) .
924 “Obok wspomnianych form życia konsekrowanego”(KPK, kan. 604, § I.) stan dziewic obejmuje kobiety żyjące w świecie (lub mniszki), które poświęcają się modlitwie, pokucie, służbie braciom i pracy apostolskiej, stosownie do ich stanu i odpowiednich charyzmatów ofiarowanych każdej z nich (Pontificale Romanum, Konsekracja dziewic, 2.) . Dziewice konsekrowane mogą się zrzeszać, by wierniej wypełniać swoje postanowienie (Por. KPK, kan. 604, § 2.) .
Życie zakonne
925 Życie zakonne, powstałe w pierwszych wiekach chrześcijaństwa na Wschodzie (Por. Sobór Watykański II, dekret Unitatis redintegratio, 15.) i praktykowane w instytutach kanonicznie erygowanych przez Kościół (Por. KPK, kan. 573.) , różni się od innych form życia konsekrowanego przez swój aspekt kultowy, publiczną profesję rad ewangelicznych, życie braterskie prowadzone we wspólnocie, świadectwo dawane zjednoczeniu z Chrystusem i Kościołem (Por. KPK, kan. 607.).
926 Życie zakonne wypływa z tajemnicy Kościoła. Jest ono darem, który Kościół otrzymuje od swojego Pana i który ofiaruje jako trwały stan życia osobie powołanej przez Boga w profesji rad ewangelicznych. W ten sposób Kościół może ukazywać równocześnie Chrystusa i rozpoznawać się jako Oblubienica Zbawiciela. Życie zakonne w swoich różnych formach zmierza do tego, by było znakiem miłości Bożej wyrażonej językiem naszych czasów.
927 Wszyscy zakonnicy, podlegający lub nie podlegający władzy ordynariusza (Por. KPK, kan. 591.), należą do współpracowników biskupa diecezjalnego w jego misji pasterskiej (Por. Sobór Watykański II, dekret Christus Dominus, 33-35.) . Zakładanie i misyjne rozszerzanie się Kościoła domagają się obecności życia zakonnego w jego różnych formach od samych początków ewangelizacji (Por. Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 18; 40.) . “Historia odnotowuje wielkie zasługi rodzin zakonnych w krzewieniu wiary i formowaniu nowych Kościołów od starożytnych instytucji monastycznych przez zakony średniowieczne aż po współczesne zgromadzenia” (Jan Paweł II, enc. Redemptoris missio, 69.
Instytuty świeckie
928 “Instytut świecki jest instytutem życia konsekrowanego, w którym wierni żyjący w świecie dążą do doskonałej miłości i starają się przyczynić do uświęcenia świata, zwłaszcza od wewnątrz” (KPK, kan. 710).
929 Przez “życie całkowicie i doskonale poświęcone (temu) uświęceniu” (Pius XII, konst. apost. Provida Mater.) członkowie instytutów uczestniczą w misji ewangelizacyjnej Kościoła “w świecie i jakby od strony świata”, gdzie ich obecność jest “zaczynem do wzmocnienia i wzrostu Ciała Chrystusa” (Sobór Watykański II, dekret Perfectae caritatis, 11) . Ich “świadectwo życia chrześcijańskiego” zmierza do układania spraw doczesnych po Bożemu i przepajania świata mocą Ewangelii“. Przez święte więzy przyjmują oni rady ewangeliczne i strzegą między sobą wspólnoty i braterstwa “zgodnie z własnym świeckim sposobem życia” (KPK, kan. 713, § 2.) .
Stowarzyszenia życia apostolskiego
930 Obok różnych form życia konsekrowanego istnieją “stowarzyszenia życia apostolskiego, których członkowie – bez ślubów zakonnych – realizują własny cel apostolski stowarzyszenia i prowadzą życie braterskie we wspólnocie, zgodnie z własnym sposobem życia, dążą do doskonałej miłości przez zachowanie konstytucji. Wśród nich są stowarzyszenia, których członkowie podejmują rady ewangeliczne” według ich konstytucji (KPK, kan. 731, § 1. 2.) .
Konsekracja i posłanie: zwiastować Króla, który przychodzi
931 Człowiek oddany umiłowanemu nade wszystko Bogu, ofiarowany Mu już przez chrzest, poświęca się w ten sposób głębiej służbie Bożej i oddaje się dla dobra Kościoła. Przez stan konsekracji Bogu Kościół objawia Chrystusa i pokazuje, w jak przedziwny sposób działa w nim Duch Święty. Zadaniem składających profesję rad ewangelicznych jest przede wszystkim życie swoją konsekracją. Ponieważ jednak “na mocy samej konsekracji poświęcają się na służbę Kościołowi, powinni w sposób właściwy ich instytutowi mieć szczególny udział w działalności misyjnej” (KPK, kan. 783; por. Jan Paweł II, enc. Redemptoris missio, 69.) .
932 W Kościele, który jest jakby sakramentem, to znaczy znakiem i narzędziem życia Bożego, życie konsekrowane jawi się jako szczególny znak tajemnicy Odkupienia. “Wierniej” iść za Chrystusem i naśladować Go, “wyraźniej” ukazywać Jego wyniszczenie, oznacza być “głębiej” obecnym w sercu Chrystusa dla sobie współczesnych. Ci bowiem, którzy idą tą “węższą” drogą, pobudzają swoim przykładem braci oraz “dają wspaniałe i zaszczytne świadectwo temu, iż świat nie może się przemienić i ofiarować się Bogu bez ducha błogosławieństw” (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 31.) .
933 Zarówno gdy to świadectwo jest publiczne, na przykład w stanie zakonnym, jak również prywatne czy nawet ukryte, przyjście Chrystusa pozostaje dla wszystkich konsekrowanych początkiem i światłem ich życia:
Ponieważ Lud Boży nie ma tutaj trwałego miasta… to stan zakonny… ukazuje także wszystkim wierzącym dobra niebieskie już na tym świecie obecne, jak i daje świadectwo nowemu i wiekuistemu życiu zyskanemu dzięki odkupieniu przez Chrystusa oraz zapowiada przyszłe zmartwychwstanie i chwałę Królestwa niebieskiego(Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 44.).
W skrócie
(…)
944 Życie konsekrowane Bogu charakteryzuje się publiczną profesją rad ewangelicznych: ubóstwa, czystości i posłuszeństwa w trwałym stanie życia uznanym przez Kościół.
945 Człowiek oddany umiłowanemu nade wszystko Bogu, ofiarowany Mu już przez chrzest, w stanie życia konsekrowanego bardziej wewnętrznie poświęca się służbie Bożej i oddaje się dla dobra całego Kościoła.
(…)
Część druga (1066-1690) – Celebracja misterium chrześcijańskiego; Dział drugi – Siedem sakramentów Kościoła (1210-1690); Rozdział trzeci – Sakramenty w służbie komunii; Artykuł siódmy – Sakrament małżeństwa
Dziewictwo dla Królestwa Bożego
1618 Chrystus jest centrum całego życia chrześcijańskiego. Więź z Nim zajmuje pierwsze miejsce przed wszystkimi innymi więzami rodzinnymi lub społecznymi (Por. Łk 14, 26; Mk 10, 28-31.) . Od początku istnienia Kościoła byli mężczyźni i kobiety, którzy zrezygnowali z wielkiego dobra małżeństwa, by iść za Barankiem, dokądkolwiek się uda (Por. Ap 14, 4.) , by troszczyć się o sprawy Pana i starać się Jemu podobać (Por. 1 Kor 7, 32.), by wyjść naprzeciw przychodzącemu Oblubieńcowi (Por. Mt 25, 6.) . Sam Chrystus powołał niektórych, by szli za Nim, przyjmując taki sposób życia, którego On pozostaje wzorem:
Bo są niezdatni do małżeństwa, którzy z łona matki takimi się urodzili; i są niezdatni do małżeństwa, których ludzie takimi uczynili; a są i tacy bezżenni, którzy dla Królestwa niebieskiego sami zostali bezżenni. Kto może pojąć, niech pojmuje! (Mt 19, 12).
1619 Dziewictwo dla Królestwa Bożego jest rozwinięciem łaski chrztu, wymownym znakiem pierwszeństwa więzi z Chrystusem, żarliwego oczekiwania na Jego powrót, znakiem, który przypomina także, że małżeństwo jest rzeczywistością obecnego świata, który przemija (Por. Mk 12, 25; 1 Kor 7, 31.) .
1620 Obie rzeczywistości: sakrament małżeństwa i dziewictwo dla Królestwa Bożego pochodzą od samego Pana. To On nadaje im sens i udziela koniecznej łaski, by żyć zgodnie z Jego wolą (Por. Hbr 5, 3; 7, 27; 10, 1-4.). Szacunek dla dziewictwa ze względu na Królestwo Por. Mt 19, 3-12.)
i chrześcijańskie rozumienie małżeństwa są nierozdzielne i wzajemnie się uzupełniają:
Kto potępia małżeństwo, pozbawia także dziewictwo jego chwały; kto natomiast je chwali, czyni dziewictwo bardziej godnym podziwu i chwalebnym. To, co wydaje się dobrem tylko w porównaniu ze złem, nie może być wielkim dobrem; ale to, co jest lepsze od tego, co wszyscy uważają za dobro, jest z pewnością dobrem w stopniu najwyższym (Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 42; dekret Perfectae caritatis, 12; dekret Optatam totius, 10.).
(…)
Rozdział czwarty -Inne celebracje liturgiczne; Artykuł pierwszy – Sakramentalia
(…)
Różnorodne formy sakramentaliów
(…)
1672 Niektóre błogosławieństwa mają charakter trwały; ich skutkiem jest poświęcenie pewnych osób Bogu oraz zastrzeżenie pewnych przedmiotów i miejsc do użytku liturgicznego. Wśród błogosławieństw osób – których nie należy mylić ze święceniami sakramentalnymi – znajduje się błogosławieństwo opata lub ksieni klasztoru, konsekracja dziewic i wdów, obrzęd profesji zakonnej i błogosławieństwo dla pełnienia pewnych posług w Kościele (lektorów, akolitów, katechetów itp.). Jako przykład błogosławieństwa dotyczącego przedmiotów można wymienić poświęcenie kościoła lub ołtarza, błogosławieństwo świętych olejów, naczyń i szat liturgicznych, dzwonów itp.
(…)
Część trzecia (1691-2557) – Życie w Chrystusie; Dział pierwszy – powołanie człowieka: Życie w Duchu Świętym (1699-2051); Rozdział trzeci – Zbawienie boże, prawo i łaska; Artykuł pierwszy – Prawo moralne
III. Nowe Prawo, czyli Prawo ewangeliczne
(…)
1974 Rady ewangeliczne ukazują żywą pełnię miłości, ciągle niezadowolonej z tego, że nie daje więcej. Są świadectwem jej porywu i pobudzają naszą gotowość duchową. Istotą doskonałości Nowego Prawa jest przykazanie miłości Boga i bliźniego. Rady wskazują bardziej bezpośrednie drogi i bardziej odpowiednie środki, jakie powinny być stosowane, zależnie od powołania konkretnego człowieka:
Bóg… chce, by każdy poszczególny człowiek stosował się nie do wszystkich rad, lecz tylko do tych, które są dlań odpowiednie i których wymaga miłość, w zależności od osób, czasu, okoliczności i sił. Miłość bowiem jako królowa wszystkich cnót wszystkich przykazań, wszystkich rad, słowem – wszystkich praw i wszystkich uczynków chrześcijańskich, nadaje im wszystkim właściwe im znaczenie, porządek, czas i wartość (Św. Franciszek Salezy, Traktat o miłości Bożej, VIII, 6.).
(…)
W skrócie
(…)
1986 Oprócz przykazań Nowe Prawo zawiera rady ewangeliczne. “Świętość Kościoła wspierają… w szczególny sposób różne rady jakie Pan w Ewangelii zalecił wypełniać uczniom swoim” )Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 42.).
(…)
Dział drugi – Dziesięć przykazań (2052-2557); Rozdział pierwszy – “będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem”; Artykuł pierwszy – Pierwsze przykazanie
II. “Jemu samemu służyć będziesz” – Przyrzeczenia i śluby
(…)
2102 “Ślub, to jest świadomą i dobrowolną obietnicę uczynioną Bogu, mającą za przedmiot dobro możliwe i lepsze, należy wypełnić z pobudek cnoty religijności” (KPK, kan. 1191, § 1.) . Ślub jest aktem pobożności, w którym chrześcijanin poświęca siebie samego Bogu lub obiecuje Mu dobry czyn. Wypełniając śluby, oddaje się więc Bogu to, co zostało Mu przyrzeczone i konsekrowane. Dzieje Apostolskie ukazują nam św. Pawła zatroskanego o wypełnienie ślubów, które złożył (Por. Dz 18, 18; 21, 23-24.) .
2103 Kościół uznaje wzorczą wartość ślubów praktykowania rad ewangelicznych (Por. KPK, kan. 654.): Matka-Kościół cieszy się, że w łonie jego znajdują się liczni mężczyźni i niewiasty, którzy dokładniej naśladują wyniszczenie Zbawiciela i wyraźniej je ukazują, przyjmując ubóstwo w wolności synów Bożych i wyrzekając się własnej woli: poddają się oni mianowicie człowiekowi ze względu na Boga w sprawie doskonałości ponad miarę przykazania, aby się w sposób pełniejszy upodobnić do posłusznego Chrystusa (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 42.).
W pewnych przypadkach Kościół może dla słusznych przyczyn zwolnić ze ślubów i przyrzeczeń (Por. KPK, kan. 692; 1196-1197.).
Część czwarta (2558-2865) – Modlitwa chrześcijańska; Dział pierwszy – Modlitwa w życiu chrześcijańskim (2558-2758); Rozdział drugi – Tradycja modlitwy; Artykuł trzeci – Przewodnicy modlitwy
Słudzy modlitwy
(…)
2687 Wielu zakonników poświęciło całe swoje życie modlitwie. Już na pustyni egipskiej pustelnicy, mnisi i mniszki poświęcali swój czas uwielbianiu Boga i wstawianiu się za Jego ludem. Życie konsekrowane nie może istnieć ani rozwijać się bez modlitwy; jest ona jednym z żywych źródeł kontemplacji i życia duchowego w Kościele.
(…)
Tekst polski za:
Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallotinum 1994
Copyright © Konferencja Episkopatu Polski